در همان اولین روزهای فرآیند گذار ( مدت زمان بین انتخاب و آغاز فعالیت رسمی شورا) بود که دورهم جمع شدیم و نسبت به تشکیل کمیسیون‌های موقت و البته متناظر با کمیسیون‌های تخصصی شش گانه شورا مبتنی بر تمایل، تجربیات و تخصص اعضا به عضویت این کمیسیون‌ها درآمدیم. کمیسیون نوپای شهرسازی و معماری که در دوره چهارم شورا با پیشنهاد اینجانب و تعداد محدودی از همکاران آن زمان تشکیل شد، در دوره پنجم نیز با حضور همکارانم فعالیت خود را با تشکیل سلسله جلسات مستمر و منظم با رویکرد شناخت ماموریت‌های شهرسازی و معماری و شناخت شهر و مدیریت شهری تهران آغاز کرد.

پس از درخواست ارائه گزارش‌های جامع، کامل و تحلیلی از سوی معاونت شهرسازی و معماری و ادارات کل مربوطه و مابقی سازمان‌های مرتبط و شناخت نسبتا جامع از وضعیت موجود، جلسات رسمی کمیسیون شهرسازی و معماری با آغاز فعالیت رسمی شورای پنجم در تاریخ ۵ شهریور سال ۹۶ ابتدا با احصا و تدوین ماموریت‌های شهرسازی و معماری و سپس تدوین راهبردها و شرح وظایف آتی کمیسیون در کنار تهیه ساختار سازمانی آن شامل کمیته شهرسازی،‌کمیته معماری و طراحی شهری، کمیته بافت‌های فرسوده و تاریخی در کنار کمیسیون فرعی ذیل کمیسیون تحت عنوان کمیته تشخیص باغات شهر تهران به همراه دبیرخانه کمیسیون و کارگروه‌های مربوطه با حضور کارشناسان و مشاوران رسما فعالیت خود را شروع کرد.

در طول فعالیت یک‌ساله کمیسیون شهرسازی و معماری، تک تک اعضای کمیسیون و مسوولان کمیته‌ها و کارشناسان مربوطه در راستای ایفای نقش قانون‌گذاری نمایندگی مردم، نسبت به کنشگری‌ها و فعالیت‌های گسترده در حوزه بررسی طرح‌ها و لوایح و پیشنهادها و برگزاری جلسات و نشست‌های تخصصی و عمومی با مدیران مدیریت شهری، شهروندان، تشکل‌های حرفه‌ای و صنفی و دانشگاهی، مسوولان و مدیران تمامی سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با مدیریت شهری و نیز در راستای ایفای نقش نظارتی با حضور در مناطق ۲۲ گانه و سازمان‌ها و شرکت‌های تابعه شهرداری تهران و بین شهروندان و انجام بازدیدهای میدانی و تشکیل جلسات هدفمند و موثر مبتنی بر راهبردهای تدوین شده اولیه اقدام کردند، که بازگویی آنها در این یادداشت نمی‌گنجد اما به‌طور خلاصه به بخشی از فعالیت‌ها و دستاوردهای این کمیسیون به شرح زیر می‌پردازم.

۱. از آنجا که مهم‌ترین و اصلی‌ترین سند فرادست که در اصل قانون اساسی شهر محسوب می‌شود طرح‌های توسعه شهری مصوب شامل طرح جامع و طرح تفصیلی شهر هستند، اعضای کمیسیون شهرسازی و معماری با توجه به اعتقاد به این موضوع که عملا با تحقق راهبردهای ۱۷ گانه طرح جامع غالب ماموریت‌های مدیریت شهری مرتبط با کمیسیون‌های شش‌گانه شورا محقق می‌شود فعالیت مجدانه‌ای را برای احیای مجدد نهاد مطالعات و برنامه‌ریزی طرح‌های توسعه شهری که در دولت احمدی‌نژاد به‌صورت یک‌طرفه کنار گذاشته شده بود آغاز کرد و توانست بسترسازی لازم را برای امضای تفاهم‌نامه اولیه و همچنین تعیین ردیف بودجه شکل‌گیری این نهاد در فرآیند تصویب بودجه سال ۹۷ و نهایتا تهیه پیش نویس مورد توافق وزارت راه‌و‌شهرسازی، شهرداری تهران، شورای اسلامی شهر تهران و نمایندگان تشکل‌های حرفه‌ای و دانشگاهی رقم بزند که در آینده نزدیک از سوی وزیر راه‌و‌شهرسازی، رئیس شورای شهر و شهردار تهران امضا و عملیاتی خواهد شد. البته به موازات آن نسبت به ارائه طرح الزام شهرداری تهران به ارائه گزارش میزان تحقق طرح تفصیلی اقدام کرد که با تصویب شورا به شهرداری تهران ابلاغ شد.

۲. موضوع تاب‌آوری شهر تهران و ضرورت ایمن‌سازی آن یکی از اولویت‌های اساسی کمیسیون شهرسازی و معماری در طول یک سال گذشته بود بنابراین مجموعه‌ای از جلسات کارشناسی و پیگیری‌ها در این حوزه توسط کمیسیون انجام شده است. به نحوی که در حوزه ارتقای کیفیت ساخت‌و‌ساز و رعایت اصول شهرسازی و معماری زمینه لازم برای تعیین تکلیف نحوه ارجاع ناظر و مجری برای پرونده‌های متقاضی صدور پروانه با رایزنی وزارت راه‌و‌شهرسازی و شهرداری تهران و سازمان نظام مهندسی را فراهم کرد و بخشی از مشکلات حل شد و بقیه اقدامات این کمیسیون جهت الزام به تهیه شناسنامه فنی ساختمان زیر نظر مجری ذی‌صلاح و مهندس ناظر و اصلاحات اساسی در مبحث ۲ مقررات ملی ساختمان در حال انجام است.

در حوزه کاهش تخلفات ساختمانی نیز نسبت به شناسایی و آسیب‌شناسی مشکلات مربوطه اقدام کرد و ضمن عملیاتی کردن مصوبات معطل مانده شورا درخصوص تشکیل ستاد هماهنگی کمیسیون‌های ماده صد شهرداری تهران با محوریت این کمیسیون و مشارکت شهرداری تهران، وزارت کشور، دادگستری، سازمان نظام مهندسی، دیوان عدالت اداری، نیروی انتظامی و... اقدامات زیربنایی موثری را برای اصلاح سازوکارهای فرآیند شکل‌گیری تخلفات اعم از ارزیابی حوزه پیشگیری و (نقش مهندسان ناظر و ماموران شهرداری در شکل‌گیری تخلفات)، فرآیند صدور آرای ماده صد و نحوه اجرای این آرا و تاثیر این سازوکارها در میزان تخلفات ساختمانی و نیز آرای صادره از دیوان عدالت اداری در ابطال آرای ماده صد، بحث فرهنگ‌سازی، آموزش همگانی و جرم‌انگاری تخلفات در جامعه و به موازات آن شناسایی ساختمان‌های شاخص دارای تخلف و بازدید میدانی و رسیدگی برای برخورد قاطع با آنها، همچنین ورود به تصمیمات شوراهای معماری مناطق ۲۲ گانه و احصای تصمیمات مغایر با اصول شهرسازی و معماری و کأن لم یکن کردن بخش قابل توجهی از آنها اقدام کرده است.

در حوزه افزایش تاب‌آوری و ایمن‌سازی شهر، احیا و نوسازی و بازآفرینی بافت‌های فرسوده مهم‌ترین دغدغه و اولویت این کمیسیون بوده است که در این یک‌سال تلاش کرد با برگزاری سلسله جلسات کارشناسی در این کمیسیون و با دعوت از نماینده رئیس‌جمهور، مقامات وزارت راه‌و‌شهرسازی، شهردار تهران، ریاست و اعضای شورای اسلامی شهر تهران و صاحب‌نظران این عرصه، زمینه‌سازی لازم برای رسیدن به شیوه‌های مداخله مورد اجماع در این بافت‌ها و ضرورت ارائه بسته‌های تشویقی موثر از سوی دولت و مدیریت شهری در چارچوب ستاد بازآفرینی شهری آن هم با تدوین سند توسعه محلات را انجام دهد و البته قاطعانه با رویکردهای غیرکارشناسی و فاقد پیوست‌های مطالعاتی از جمله طرح مسکن امید در شهر تهران که تاکید بر ساخت‌و‌ساز انبوه در اراضی باز شهری،‌ آن هم از محدوده بافت‌های فرسوده دارد مخالفت کرده و در صاحب‌نظران این عرصه و دیده‌بان‌های شهری ضرورت ایجاد نهضت نوسازی و بهسازی و بازآفرینی شهری را استارت بزند. و نیز همزمان با تشکیل کارگروه ویژه، اقدامات موثری در اجرای مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان که ناظر بر رعایت اصول ایمنی و استانداردهای مربوطه در فرآیند بهره‌برداری و نگهداشت ساختمان‌های ساخته شده شهر است انجام دهد و به موازات آن با مشارکت شهرداری تهران، زمینه نسبی مشارکت ذی‌نفعان و مالکان اماکن عمومی و ساختمان‌های خطرساز و پاساژهای ناایمن شهر برای ایمن‌سازی و نهادینه کردن نهضت ایمن‌سازی اماکن عمومی را در آینده نزدیک فراهم کند. و در کنار آن با همکاری خوب معاونت عمران و حمل و نقل و ترافیک شورا، شهرداری تهران را ملزم به ارائه لایحه نحوه نگهداشت پروژه‌های سطح شهر به‌خصوص پروژه‌های شاخص شهر تهران (مانند مجموعه برج میلاد، نمایشگاه شهر آفتاب، پل‌ها و تونل‌ها، بزرگراه‌های سطح شهر، مستحدثات اراضی نوسازی عباس‌آباد و...) کند.

۳. صیانت و حفاظت از باغات و عرصه‌های سبز و باز شهری از جمله مهم‌ترین اولویت‌های این کمیسیون بوده است که در این خصوص مشارکت موثر و فعالانه‌ای در ارائه طرح لغو مصوبه برج‌باغ‌ها و سپس بررسی مفاد طرح مذکور و اصلاح آن و نهایتا پیگیری‌های جدی برای طی فرآیند تصویب در صحن علنی شورا داشته و پس از ابلاغ مصوبه شورا، پیگیری‌های متعددی برای ابلاغ این مصوبه از سوی شهرداری تهران و نیز نظارت بر عملکرد حوزه شهرسازی مناطق جهت اجرای دقیق این مصوبه داشته و در مواردی نیز با ارائه تذکرات جدی خواستار رعایت مفاد این مصوبه مبنی بر عدم صدور پروانه برای املاک باغ شهر تهران شده است و البته به موازات آن در فرآیند بررسی پرونده‌های باغات شهر تهران (در کمیسیون تشخیص باغات) که ذیل کمیسیون شهرسازی و معماری است با بررسی جامع و دقیق پرونده‌ها با رویکرد صیانت حداکثری باغات تلاش کرد تا در کنار سایر همکاران تصمیم‌گیری درخصوص پرونده‌های باغات شهر تهران در جلسات علنی شورا انجام پذیرد.

برای صیانت هرچه بیشتر از باغات، تک‌تک اعضای کمیسیون بازدید‌های گسترده‌ای از سطح باغات در معرض خطر شهر تهران و نیز باغات متعلق به سازمان‌ها و نهادهای حاکمیتی و دولتی داشتند که منجر به تغییر رویکرد بخشی از این نهادها و سازمان‌ها برای صیانت از باغات شده است و همچنین این کمیسیون در راستای ایفای نقش قانون‌گذاری، شهرداری تهران را الزام به ارائه لایحه شناسنامه تک باغات و ایجاد لایه باغات در زیر پهنه‌های طرح تفصیلی کرده که این لایحه ارائه شد و در اولویت بررسی‌های این کمیسیون قرار دارد و به موازات آن برای ساماندهی باغات به‌هم پیوسته و ارزشمند شهر تهران از جمله نهایی کردن تصویب طرح‌های ساماندهی: ۱- باغات به‌هم پیوسته و ارزشمند و اراضی محدوده فرحزاد ۲- باغات به‌هم پیوسته و ارزشمند و اراضی محدوده کن، پیگیری‌های بسیار موثری انجام داده، به‌نحوی که تصویب این طرح‌های ساماندهی در آستانه تصمیم شورای عالی شهرسازی و معماری است.

۴. در جهت افزایش شفافیت در حوزه شهرسازی مناطق ۲۲گانه شهر و ستاد شهرداری برای کاهش فساد و رانت و رعایت اصول شهرسازی و معماری و مفاد طرح تفصیلی، این کمیسیون با همکاری معاونت مربوطه و سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات، اقدامات موثری جهت تدوین سازوکار هوشمند‌سازی کامل فرآیند تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها و ارائه خدمات انجام داده به نحوی که شهرداری تهران را ملزم کرده تا نسبت به انجام مطالعات و ارائه پیشنهاد برای هوشمندسازی کامل فرآیند صدورپروانه و سایر گواهی‌های ساختمانی (با حذف رویکرد مواجهه حضوری متولیان ساخت‌و‌ساز و شهروندان با شهرداری و دفاتر خدمات الکترونیک شهر ) بر اساس تجربیات برخی از شهرداری‌های دنیا اقدام کند و در همین راستا با مشارکت موثر با کمیته شفافیت نسبت به ارائه طرح انتشار عمومی اطلاعات شهرسازی شهرداری تهران و تصویب یک فوریت آن در صحن علنی شورای اسلامی شهر تهران اقدام کرده است.

۵. نهایتا اینکه کمیسیون شهرسازی و معماری با مشارکت و همراهی موثر تمامی اعضای کمیسیون بستر‌سازی مناسبی را جهت مشارکت دهی واقعی ذی‌نفعان شهر اعم از آحاد مردم، تشکل‌های حرفه‌ای و صنفی، جامعه دانشگاهی و تمامی دیده‌بان‌های شهری در تصمیم‌گیری‌های مدیریت شهری به‌خصوص در حوزه ماموریت‌های شهرسازی و معماری انجام داده است و با این رویکرد و استراتژی در طول یک سال گذشته توانسته است ضرورت اهمیت دهی مدیریت شهری و ذی‌نفعان شهر به تحقق ماموریت‌های شهرسازی و معماری (به‌خصوص اجرای طرح‌های توسعه شهری) را در حد قابل قبولی تبیین و نهادینه کند. با برگزاری سلسله نشست‌ها و جلسات هم‌اندیشی در سطح مناطق و سازمان‌ها و شرکت‌های شهرداری تهران، دانشگاه‌ها، دانشکده‌های شهرسازی و معماری، جامعه مهندسان مشاور و سایر محافل علمی و پژوهشی (از جمله برگزاری سلسله نشست‌های گفتمان شهر برای بررسی مشکلات و چالش‌های شهری) گفتمان‌سازی مناسبی انجام داده و دغدغه عمومی در جهت رعایت اصول شهرسازی و معماری را در حد قابل قبولی رقم زده است. در پایان لازم می‌دانم ضمن تقدیر از همراهی مجدانه همکاران عزیزم در این کمیسیون، از تک تک کارشناسان و مشاوران و استادان دانشگاه و صاحب‌نظران و تشکل‌های حرفه‌ای و دانشگاهی که با این کمیسیون و کمیته‌های مربوطه همکاری داشته‌اند و همچنین از همکاری و انسجام اعضای محترم شورا و مدیریت موثر و مسوولانه ریاست محترم شورا که همگی تمام توان و ظرفیت علمی، تخصصی و مدیریتی خودشان را برای ارتقای کیفی زندگی شهروندان عزیز تهرانی در این یک سال به‌کار بستند به نوبه خودم تشکر و سپاسگزاری کنم.