«دنیای اقتصاد» در دو روز گذشته از اجرای طرح ترافیک جدید ضمن بررسی میدانی وضعیت شهر، از وجود یک ابهام برای شهروندان و نیز یک اشکال مهم در چگونگی اجرای طرح ترافیک ۹۷ مطلع شد که این گزارش به آنها می‌پردازد. بررسی میدانی «دنیای اقتصاد» و اظهارنظرهای اولیه پلیس راهنمایی و رانندگی حاکی از کاهش حجم تردد خودروها در معابر محدوده مرکزی شهر در برخی از ساعات اجرای طرح است؛ اما در عین حال به نظر می‌رسد بخشی از این کاهش ترافیک را باید به عدم دسترسی برخی از گروه‌های سهمیه‌بگیر به مجوز در روزهای گذشته و نیز بی‌اطلاعی عده‌ای از شهروندان درباره چگونگی دریافت مجوز روزانه ورود به محدوده طرح پس از تغییراتی که در روال قبلی خرید مجوز رخ داده است، مرتبط دانست؛ چراکه از یکسو فرآیند تایید مجوز برخی از گروه‌های سهمیه‌بگیر و ثبت خودروی برخی دیگر از آنها پس از تخصیص سهمیه از سوی نهاد مربوطه، هنوز ادامه دارد و از سوی دیگر مشاهداتی حاکی از شکل‌گیری بازار سیاه برای فروش مجوز روزانه طرح ترافیک جدید، از بی‌اطلاعی برخی شهروندان نشات گرفته است.

روز گذشته در برخی از معابر شهر واسطه‌هایی برای فروش مجوز روزانه ورود به محدوده طرح ترافیک، درست در همان اماکنی که در سال‌های قبل به‌صورت دستی، مجوز روزانه فروخته می‌شد، استقرار پیدا کرده و به شهروندانی که شخصا پیش از ورود به محدوده نسبت به ثبت‌نام در سامانه «تهران من» و پرداخت تعرفه تردد اقدام نکرده بودند، مجوز می‌فروختند. تمام هم و غم مدیران ترافیکی تهران این بود که امسال تمام صدور مجوزها در یک بستر کاملا هوشمند و از طریق ثبت‌نام در سامانه «تهران من» به نشانی «www.my.tehran.ir» انجام شود. اطلاع‌رسانی درباره چگونگی ثبت‌نام از طریق رسانه‌ها، به ویژه شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مکتوب نیز در یک ماه گذشته انجام شد؛ اما به علت عدم دسترسی تمام شهروندان به این اطلاعات یا به هر دلیل دیگری، هنوز بخشی از شهروندان در جریان تمام تغییر و تحولات صورت‌گرفته درباره طرح ترافیک جدید قرار نگرفته‌اند.

 در این بین برخی از افراد با استقرار در مبادی ورودی محدوده طرح ترافیک با دریافت مبالغی تا ۸/ ۱ برابر حداکثر رقم قابل پرداخت بابت یک روز تردد مجاز در محدوده طرح ترافیک، نسبت به فروش مجوز اقدام می‌کنند. در حالی که بهای طرح ترافیک روزانه حداکثر ۳۶ هزار تومان است، این افراد مجوز روزانه را به بهای ۴۸ هزار تومان به متقاضیان می‌فروشند. آنها البته بابت هزینه ثبت‌نام نیز ۲۰ هزار تومان به شکل جداگانه دریافت می‌کنند و این یعنی بهای تردد در محدوده طرح ترافیک در یک روز برای شهروندانی که از این کانال اقدام به دریافت مجوز می‌کنند ۶۸ هزار تومان تمام می‌شود. البته فعالان این بازار سیاه اعلام می‌کنند که حق‌الزحمه ثبت خودرو را فقط در نوبت اول دریافت می‌کنند و در روزهای بعدی صرفا ۴۸ هزار تومان دریافت می‌شود. آنها دیروز لیستی از پلاک‌هایی که مجوز روزانه خود را از این کانال دریافت کرده بودند، نزد خود نگه داشته و اعلام می‌کردند که می‌توانید بلافاصله پس از اخذ مجوز، با سامانه خدمات شهری شهرداری تهران به شماره «۱۳۷» تماس گرفته و استعلام بگیرید. شکل‌گیری این بازار سیاه علاوه بر تحمیل هزینه بیشتر و خسارت به شهروندان ناآگاه متقاضی ورود به محدوده طرح ترافیک، با مدیریت هوشمند ترافیک تهران و مسیر شفافی که توسط مدیریت شهری برای رزرو مجوز ورود از طریق سامانه اینترنتی «تهران من» طراحی شده، در تضاد است. روز گذشته «دنیای اقتصاد» با اطلاع از این رخداد موضوع را با معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در میان گذاشت و قرار شد این مساله پیگیری شود.

محسن پورسیدآقایی، معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران در این رابطه به «دنیای اقتصاد» گفت: امکان فروش دستی مجوز طرح ترافیک وجود ندارد؛ چون این مجوزها دیگر قابل خرید و فروش نیست و افرادی در مبادی ورودی برای کسانی که ثبت‌نام نکرده‌اند، کار ثبت‌نام و شارژ حساب شهروندی را انجام می‌دهند و برای این امر مبلغ اضافه‌ای مطالبه می‌کنند. اگر آنچه معاون شهردار می‌گوید به همین شکل رخ دهد و عده‌ای به‌عنوان مامور شهرداری برای کمک به کسانی که به هر دلیل نتوانسته‌اند نسبت به ثبت‌نام در سامانه تهران من اقدام کنند در مبادی ورودی حضور یافته و بابت خدماتی که می‌دهند، حق‌الزحمه معقولی به تناسب ارزش مجوز یا خدمتی که می‌فروشند، دریافت کنند، صورت مساله «بازار سیاه» غلط خواهد بود. اما مساله این است که اولا افرادی که مشغول ثبت‌نام هستند،‌ با رفتاری کاملا سودجویانه حقایق را از شهروندان غیرمطلع مخفی می‌کنند. آنها در برابر پرسش شهروندانی که خبر دارند تعرفه تردد در طرح ترافیک حداکثر ۳۶ هزار تومان است، ادعا می‌کنند که چنین چیزی صحت ندارد و رقم آن بیشتر است. اگر کسانی به نمایندگی از شهرداری در مبادی ورودی حضور یافته و نسبت به ثبت‌نام اقدام کنند و دستمزدی به تناسب خدمتی که ارائه می‌دهند دریافت کرده و البته جدولی ممهور به نشان شهرداری برای رویت شهروندان و اطلاع آنها از تعرفه‌ها داشته باشند و اطلاعات دروغ به کسی ندهند، قطعا نمی‌توان عنوان «بازار سیاه‌» را به آن نسبت داد؛ اما آنچه اکنون در کف شهر می‌گذرد، کاملا سودجویانه است. این واسطه‌ها حتی مدعی شدند که طرح ترافیک سالانه را نیز به بهای حدود ۶ میلیون تومان به شهروندان می‌فروشند!  علی پیرحسین‌لو، مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران نیز دیروز اطمینان داد که موضوع را بررسی و پیگیری کرده و اگر نیاز باشد، اطلاعیه‌ای برای شهروندان در این رابطه صادر خواهد کرد.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، ممکن است منشأ شکل‌گیری این بازار سیاه، امکان ثبت‌ چند خودرو  با یک حساب شهروندی باشد. در حال حاضر امکان ثبت چند خودرو برای یک حساب شهروندی و اخذ مجوز روزانه برای هر یک از این خودروها در ازای پرداخت وجه وجود دارد و این موضوع می‌تواند خطر شکل‌گیری فضای دلالی طرح ترافیک را ایجاد کند. این موضوع باید بررسی شود که آیا ثبت‌نام‌کنندگان مجوز روزانه طرح ترافیک، برای هر شهروند حساب کاربری جداگانه ایجاد می‌کنند یا اینکه ذیل حساب کاربری خود، خودروی آنها را ثبت می‌کنند؟ اگر این‌طور باشد، در پایان روز الباقی هزینه تردد در محدوده طرح ترافیک برای کسانی که سفرشان را در ساعات غیرپیک انجام داده‌اند، به جیب خودشان بر نمی‌گردد، بلکه نصیب واسطه‌هایی می‌شود که خودرو را ثبت‌نام کرده‌اند. همه این موارد نشان می‌دهد باید بر نحوه فعالیت واسطه‌های فروش مجوز نظارت شود تا از بروز آسیب‌هایی از این دست در حین اجرای طرح ترافیک ۹۷ جلوگیری شود. همچنین به نظر می‌رسد لازم است سقف تعداد خودرو قابل ثبت‌نام ذیل یک حساب شهروندی محدود شود. مدیران شهری بارها تاکید کرده‌اند که مسیر دریافت مجوز روزانه طرح ترافیک، ثبت نام در سامانه  «www.my.tehran.ir» است و شهروندان به سادگی می‌توانند از حقوق خود برای تردد در محدوده طرح ترافیک به شکل قانونی و بدون پرداخت هزینه اضافی استفاده کنند.

رفع ابهام درباره اجرای «ارشاد» طرح ترافیک

علاوه بر اشکال شکل‌گیری بازار سیاه، طی روزهای گذشته یک ابهام نیز در مورد نحوه اجرای طرح ترافیک میان شهروندان وجود داشت. چندی پیش خبر اجرای ارشادی طرح ترافیک جدید به مدت دو هفته تا پایان اردیبهشت ماه منتشر شد. مشاهدات میدانی خبرنگار «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد برخی از شهروندان با این تصور که در این مدت صرفا پیامک هشدار درباره تخلف دریافت کرده و از پرداخت جریمه و حتی تعرفه تردد معاف هستند، بدون ثبت‌نام خودرو وارد محدوده طرح ترافیک شده‌اند. پیرحسین‌لو، مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهردار تهران در این رابطه توضیح داد: اجرای ارشادی طرح ترافیک فقط به این معنا است که در جریمه خودروی متخلف عجله نمی‌شود و شهروندی که به محدوده طرح ترافیک ورود غیرمجاز داشته، ابتدا پیامک هشدار دریافت می‌کند. پلیس به این گروه ۴۸ ساعت مهلت داده که ورود خود را از حالت «غیر مجاز» به «مجاز» تبدیل کرده و با تکمیل ثبت‌نام، تعرفه مربوطه را بپردازند؛ اما پس از گذشت این زمان نه تنها جریمه پلیس اعمال می‌شود، بلکه تعرفه تردد نیز به بهای بیشتر یعنی با رقم ۴۵ هزار تومان در حساب شهروندی فرد به‌عنوان بدهی منظور می‌شود. این فرد در زمانی که قصد ورود مجاز به محدوده طرح ترافیک را داشته و حساب خود را شارژ کند، ابتدا باید بدهی قبلی را تسویه کند تا بتواند نسبت به رزرو روزهای آتی اقدام کند.