نوسان نرخ کاغذ برای ناشران بحران جدی به وجود آورده است
سونامی قیمت‌ها در بازار نشر
به خاطر همین افزایش قیمت‌ها، خرید کتاب‌های چاپ جدید به شدت کاهش پیدا کرده و دخل کتابفروش‌ها هم خالی شده است. البته بعضی از فروشگاه‌های کتاب ایده‌هایی هم برای حفظ رونق بازار دارند. آنها کتاب‌های دست دوم را خرید و فروش می‌کنند تا به این واسطه دادوستد بازار را حفظ کنند و بتوانند فروشگاه‌ها را سرپا نگه دارند. با این حال کتاب‌های جدید با جهش قیمتی قابل توجهی وارد بازار می‌شوند. گاهی اوقات قیمت‌ها بهت‌آور و غیرقابل باور است. این اتفاق‌ها در شرایطی رخ می‌دهد که کمتر از سه ماه دیگر نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران آغاز می‌شود. بسیاری از تحلیل‌ها نشان‌دهنده کاهش استقبال عمومی از کتاب‌های جدید است. برخی می‌گویند میانگین قیمت کتاب در نمایشگاه سال ۹۸ بیش از ۴۱ هزار تومان خواهد شد. رقمی که تقریبا هم اندازه یارانه نقدی هر فرد است و با توجه به گرانی کالاهای روزمره، بعید است مخاطبان را مجاب به خریدن کتاب کند. در بازار نشر ایران یکی از پرمصرف‌ترین کاغذ‌ها در انتشار کتاب، کاغذ تحریر اندونزی ۷۰ گرمی با ابعاد ۶۰ در ۹۰ است که مناسب انتشار کتاب در قطع رقعی است. این نوع کاغذ در آذرماه سال گذشته، با قیمت بندی ۸۱هزارتومان به‌دست مصرف‌کننده که همان ناشر است، می‌رسید اما این رقم امروز به ۳۴۰ هزار تومان رسیده و به عبارت دیگر، چهار برابر شده است.
نوسان قیمت کاغذ در هفته‌های اخیر و میل توزیع‌کنندگان به ثبات قیمت هر بند کاغذ در نرخ ۴۰۰ هزار تومانی، امیدها به کاهش قیمت و ثبات در قیمت‌های پایین‌تر را تضعیف کرده است. قیمت کاغذ تحریر با وجود کاهش چند ۱۰ هزار تومانی در هفته‌های گذشته که به‌دلیل تعطیلات چند روزه به وجود آمده بود، دوامی نداشت و دوباره به بالای ۴۰۰هزار تومان رسید. بر این اساس هر بند کاغذ تحریر ۷۰ گرمی اندونزی با ابعاد ۷۰در ۱۰۰ به قیمت ۴۰۱ هزار تومان و هر بند کاغذ ۸۰ گرمی اندونزی ۴۱۱ هزار تومان در هفته گذشته خرید و فروش شده است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کارگروه کاغذ نیز در ماه‌های گذشته نتوانسته‌اند آشفته بازار کاغذ را سامان دهند، اگرچه کارگروه کاغذ به موازات بازار، نیاز ناشران را تا اندازه‌ای پاسخ می‌دهد، اما باید توجه داشت که این گونه اقدامات به‌عنوان مسکن موقت است و باید چاره‌ای برای ساماندهی بازار کاغذ اندیشید.
افزایش دوباره قیمت کتاب؟
نکته آن است که از ابتدای راه‌اندازی سامانه توزیع کاغذ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیش از ۲۲ هزار درخواست در سامانه به ثبت رسید که تامین نیاز آنان کار آسانی نیست. نزدیک شدن به ایام نمایشگاه کتاب تهران طبیعتا ناشران را به تکاپو برای انتشار آثارشان خواهند انداخت و اگر کارگروه نتواند کاغذ مصرفی آنها را تامین کند، ناچارند برای تامین کاغذ به بازار روی آورده و این یعنی بزرگ‌شدن بی‌رویه حباب قیمت کاغذ در روزهای آتی.
خبرگزاری تسنیم این موضوع را نگران‌کننده دانسته و نوشته است: «ناشران بسیاری در ماه‌های اخیر از کمبود توزیع کاغذ در سامانه وزارت ارشاد گلایه داشتند، گلایه‌هایی که در ماه‌های منتهی به نمایشگاه کتاب تهران جدی و هشداردهنده است.» «ایبنا» هم در این باره گزارشی نوشته و از نگرانی‌های عمومی از افزایش قیمت کاغذ خبر داده است: «هرچه به شروع سال جدید و برگزاری نمایشگاه کتاب تهران نزدیک می‌شویم، نگرانی‌ها درباره قیمت کتاب، بازار نشر و قدرت خرید مخاطبان کتاب بیشتر و بیشتر می‌شود؛ آن‌هم در شرایطی که تمهیدات مختلف در زمینه کاغذ -از تخصیص ارز دولتی برای واردات گرفته تا بازگشتن به الگوی کاغذ سهمیه‌ای- نتوانسته است ثبات را به بازار کاغذ بازگرداند.»
افزایش قیمت کتاب در سه ماه گذشته
با توجه به جداول آماری که خانه کتاب به‌عنوان تنها نهاد رسمی تولید آمار در حوزه کتاب به‌صورت ماهانه منتشر می‌کند، می‌توان روند تاثیر افزایش قیمت کاغذ را بر بهای متوسط هر صفحه کتاب، به‌وضوح دید. با این توضیح که رشد قیمت کاغذ در سه ماه گذشته با شیب مضاعفی همراه بوده، قیمت متوسط بهای کتاب در سه ماه گذشته را در جدول شماره یک این گزارش می‌بینید. مطابق با این جدول، قیمت هر صفحه کتاب در سه ماه گذشته حدود ۲۷ درصد افزایش و این مساله به‌طور قطع روی قیمت نهایی کتاب تاثیر مستقیم داشته است. جدول شماره دو افزایش قیمت میانگین کتاب را در این مدت نشان می‌دهد. با این حساب قیمت متوسط کتاب در سه ماه گذشته با افزایش حدود ۲ هزار تومانی، هشت درصد رشد داشته است. حالا باید دید افزایش قیمت کاغذ در بهمن‌ماه و رسیدن آن به رقم ۳۳۰هزارتومان، چه‌میزان روی قیمت نهایی کتاب اثر خواهد داشت.
سونامی در پیش است؟
بر اساس فرم‌های استاندارد و مرسوم، هر کتاب در قطع رقعی در فرم‌های ۱۶ صفحه‌ای چاپ می‌شود. حالا اگر میانگین تعداد صفحات کتاب را ۲۰۸صفحه درنظر بگیریم (این رقم در دی‌ماه ۲۱۰صفحه ثبت شده است)، هر کتاب به ۱۳فرم کاغذ نیاز دارد. حالا اگر شمارگان ۱۰۰۰نسخه‌ای را لحاظ کنیم، برای چاپ چنین کتابی به ۱۳هزار برگ کاغذ ۶۰ در۹۰ نیاز است که برابر است با ۱۳بند کاغذ. با این حساب چنین کتابی با قیمت امروز به چهارمیلیون و ۲۹۰هزارتومان کاغذ نیاز دارد.
در این شرایط باید منتظر بود که قیمت متوسط هر صفحه از کتاب‌های منتشر شده در بهمن‌ماه به ۲۳۲تومان و قیمت متوسط پشت جلد کتاب‌ها از ۳۸۷۰۰تومان فراتر برود. حالا اگر در خوشبینانه‌ترین حالت و بدون توجه به نرخ تورم کاغذ در ماه‌های گذشته، فرض کنیم قیمت کاغذ تا پایان سال از بندی ۳۵۰ هزارتومان فراتر نرود، کتاب‌هایی که برای نمایشگاه سی‌ودوم کتاب تهران آماده می‌شوند، صفحه‌ای ۲۴۶تومان و با بهای متوسط بیش از ۴۱هزار تومان قیمت‌گذاری خواهند شد! کاملا مشخص است که این روند صعودی قیمت‌ها چه‌میزان بر بازار کتاب و جمعیتِ کتابخوان کشور تاثیر منفی خواهد داشت. باید صبور بود و امیدوار! تا فردا چه شود...
ارسال نظر