«دنیای‌اقتصاد» برمبنای آخرین گزارش شاخص مدیران خرید تحلیل کرد
شاهد صنعتی رشد تورم
شاهد این ادعا میزان قیمت خرید مواد اولیه است که در هیچ‌یک از این 12رشته صنعت، کمتر از 75واحد نبوده است (100 بدترین عدد برای قیمت مواد اولیه است). البته همه‌چیز در بخش صنعت منفی نیست و نشانه‌‌‌هایی از تداوم تلاش و تکاپو در رشته‌‌‌فعالیت‌‌‌های صنعتی 12گانه دیده می‌شود. برای نمونه میزان تولید محصول در 11رشتهفعالیت صنعتی بالاتر از عدد 55است (50مرز رونق و رکود است). در عین حال 9رشته فعالیت صنعتی، فروشی بالاتر از عدد 55 را برای خردادماه گزارش کرده‌‌‌اند. از آن سو به‌رغم این شواهد مثبت، برخی نشانه‌‌‌های منفی نیز وجود دارند. برای نمونه یکی از نشانه‌‌‌های افق دید نه‌چندان مثبت مدیران درباره آتیه صنایع، میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی است که فقط در سه صنعت بالاتر از عدد 60 (100 مناسب‌‌‌ترین عدد است) گزارش شده است.
به طور دقیق‌‌‌تر به جز گروه چوب و مبلمان، هیچ‌یک از صنایع، تمایلی به استخدام بیشتر منابع انسانی نداشتند و بیشترین عدد این بخش، 64 واحد بوده است و مدیران خرید در 11رشته فعالیت دیگر وضعیت استخدام نیروی انسانی را کمتر از این اعداد گزارش کرده‌‌‌اند. شاید به همین دلیل است که مدیران تولیدکننده انتظار ندارند در ماه جدید با شدت بالایی تولید کنند؛ وضعیتی که در انتظار از تولید ماه آینده قابل لمس است. حتی گزارش شاخص مدیران خرید در خرداد 1401 نشان می‌دهد که احتمالا وضعیت برخی صنایع در تیرماه، سخت‌‌‌تر شود. بررسی شامخ خرداد1401 در 12رشتهفعالیت صنعتی نشان می‌دهد که سه‌صنعت شرایطی پررونق را در این ماه پشت سر گذاشته‌‌‌اند و از آن سو، چهار صنعت نیز به وضعیت ناپایداری دچارند. صنایع تولیدکننده وسایل‌نقلیه، خودرو و قطعات وابسته در مقایسه با 11رشته فعالیت دیگر در مناسب‌‌‌ترین شرایط بوده‌‌‌اند. پس از صنایع خودرو و قطعه‌‌‌سازی هم دو بخش «ماشینسازی و لوازمخانگی» و «صنایع کانی غیرفلزی» مناسب‌‌‌ترین شرایط را در انتهای بهار تجربه کرده‌‌‌اند.
سه‌صنعت «غذا»، «چوب، کاغذ و مبلمان» و «پوشاک و چرم» در کنار بخش«نساجی» با شرایطی دشوار به کار ادامه داده‌‌‌اند. البته تحلیل صنعت غذا گویای جدی بودن بحران تولید در این رشتهفعالیت صنعتی است. از نکات مهم گزارش، وضعیت صنعت نساجی است که در ماه گذشته ورق در آن برگشت و نسبت به اردیبهشت بیش از 18واحد سقوط کرد. از آن سو نکته قابل توجه شامخ صنعت در خرداد 1401 رکوردزنی صادرات در رشتهفعالیت «چوب، کاغذ و مبلمان» بود. شدت گرفتن استخدام نیروی انسانی در این صنعت میتواند در همین خصوص قابل فهم باشد. همچنین وضعیت بسیار مناسب مواد اولیه صنعت نساجی موتور محرک بنگاه‌‌‌های فعال در این بخش برای رشد تولید و افزایش فروش است. از آن سو وضعیت صنایع غذا به دلیل کمبود جدی مواداولیه و شعله کشیدن هزینه تامین این مواد، بعید است نامناسب‌‌‌تر از مقادیر کنونی شود.
در گزارش شامخ توجه به این نکته ضروری است که در تحلیل وضعیت هزینه تولید، متغیرهای «قیمت خرید مواد اولیه» و «قیمت محصولات تولیدشده» را باید به این شکل تحلیل کرد که هرچه عدد به صفر نزدیک شود، به معنی عدم‌فشار تورم بر بنگاه و هرچه عدد به 100 نزدیک شود، نشانه فشار بالاتر تورم بر تولید صنعتی است. در تحلیل باقی متغیرها (از جمله میزان تولید یا صادرات) نیز هرچه عدد به 100 نزدیک شود، وضعیت پایدارتر و متناسب‌‌‌تر است و هرچه به صفر نزدیک شود، وضعیت رو به هشدار می‌رود. نمره گزارش‌شده از سوی مدیران خرید برای برخی متغیرها نظیر موجودی انبار هم تحلیلی است و بسته به آن صنعت، کمتر یا بیشتر بودن آن میتواند نشانه مثبت یا منفی فعالیت آن صنعت باشد. به طور کلی گزارش شاخص مدیران خرید و اعداد آن تحلیل کلی از وضعیت تولید ارائه می‌دهد.
لوازمخانگی همچنان در تکاپو
در گروه ماشینسازی و لوازمخانگی، میزان شاخص مدیران خرید 5/ 68واحد بوده است. در این صنعت همچنین، میزان تولید محصولات 1/ 77واحد و میزان سفارشهای جدید 8/ 77واحد بوده است. در بخش میزان سفارشهای جدید نیز، میزان سفارشهای ثبت/ شده، 8/ 70واحد و سرعت رسیدن کالاها به دست مصرف‌کنندگان نهایی، 9/ 72واحد بوده است. به‌رغم این دو ویژگی مثبت، موجودی مواد اولیه در خردادماه کمی کمتر از 50واحد بود. میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی در خردادماه به 6/ 64واحد رسیده که نشا‌ن‌دهنده امید تولیدکنندگان به آینده این صنعت است. قیمت خرید مواد اولیه در رشتهفعالیت ماشینسازی و لوازم خانگی، رشد کرده و به 6/ 89واحد رسیده که از گران‌‌‌تر شدن تولیدات این بخش در ماههای آتی خبر می‌دهد؛ حال آنکه نیروی سرکوب قیمت در سال‌های اخیر از تعدیل بهای محصولات این صنعت ممانعت به عمل آورده و تشدید آن در ماههای آتی احتمال تکرار پدیده ارج‌‌‌کشی را ایجاد می‌کند.
جالب اینکه در این صنعت با وجود اینکه قیمت خرید مواد اولیه افزایش یافته، میزان تقاضا در این بخش تغییر چندانی نکرده و همان 9/ 72واحد مانده که این موضوع نشانه احتمالی افت قدرت مصرف‌کنندگان است. از آنجا که میزان صادرات این بخش کمی بالاتر از مرز رونق و رکود بوده و به 1/ 52واحد می‌‌‌رسد، باید وضعیت این بخش در آینده محور برخی سیاست‌‌‌های اهالی وزارت «صمت» باشد. انتظار تولید این صنعت در ماه آینده، 4/ 60واحد بوده است که عددی معمولی به شمار می‌رود.
دور تند معدن‌‌‌کاری غیرفلزی
گروه دیگری که توانست در خردادماه، شامخ خود را به ردیف‌‌‌های بالای جدول برساند، گروه صنایع کانی غیرفلزی بود. شاخص مدیران گروه «صنایع کانی غیرفلزی» در خردادماه 1401، به 5/ 64واحد رسید. میزان تولیدات این گروه در خردادماه، 9/ 67واحد بود. با اینکه نرخ تورم نقطه به نقطه خرداد، 52واحد بوده و عدد 3/ 98واحدی قیمت خرید مواد اولیه همین مساله را نشان می‌دهد، این گروه حدود 4/ 71 واحد سفارشهای جدید داشت و توانست به 3/ 64واحد تقاضا در بازار پاسخ دهد. این گروه در خردادماه، 7/ 60واحد نیروی جدید استخدام کرده که نشان می‌دهد نگاه مدیران و تولیدکنندگان این صنعت به آن، مثبت است. با این حال، میزان صادرات در این گروه تنها 7/ 35واحد بوده است. این در حالی است که این میزان در ماه پیش، بیش از 50واحد بوده و افت قابل‌توجهی را تجربه کرده است. موجودی محصول در انبار این صنایع در خردادماه 50واحد بوده که نسبت به ماه پیش افزایش یافته است. با بررسی میزان مواد اولیه خریداری‌شده و میزان دپوی محصولات در دوماه اخیر، میتوان دریافت که احتمالا قیمت محصولات این گروه افزایش می‌‌‌یابد. میزان مصرف انرژی در این گروه، 3/ 63واحد و قیمت محصولات تولیدشده در این بخش به میزان 7/ 85واحد بود.
بهبود ملموس در صنعت گرفتار!
از اتفاقات جالب در صنایع لاستیک و پلاستیک، شامخ کل گروه است که در خردادماه 1401افزایش یافته و از 48 به 56 واحد رسیده است. تحلیل جزئی‌‌‌تر این گروه از صنایع هم نشان می‌دهد با وجود نرخ تورم نقطه به نقطه کشور که به سطح بی‌‌‌سابقه 50درصد رسیده، میزان تولید محصولات، سفارش‌ها و سرعت انجام و تحویل سفارش در این گروه افزایش یافته است. نکته قابل‌توجه در این گروه این است که با وجود اینکه قیمت خرید مواد اولیه از 8/ 93واحد به 85واحد رسیده، میزان نیروی کار استخدام‌شده و انتظارات تولید در ماه جدید از دیدگاه مدیران این بخش، کاهش یافته است؛ یعنی با وجود رشد خوب و کاهش هزینه‌‌‌ها، این صنعت نسبت به آینده تولید در ماه بعد چندان امیدوار نیست.
صنعت نفت در یک‌قدمی رکود
گروه صنایع فرآورده‌های نفت و گاز در خردادماه جزو صنایع پررونق نبود. شامخ کل این رشته فعالیت در این ماه از 9/ 59واحد به 8/ 51واحد رسیده است. این در حالی است که مدیران خرید، در ماه آینده نیز افق روشنی برای خود نمی‌‌‌بینند و انتظار ندارند که میزان تولیدشان در ماه آینده افزایش چندانی یابد. همسو با این وضعیت، میزان تولید محصولات، میزان سفارش‌ها و سرعت انجام و تحویل بوده که در مقایسه با ماه بدون تغییر باقی مانده است. ضمن اینکه کمترین تقاضا برای استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی جدید در همین رشته فعالیت به ثبت رسیده است.
سقوط در صنعت نساجی
در بخش صنایع نساجی، شامخ کل از 8/ 81واحد در اردیبهشت، به 3/ 63واحد در خردادماه رسیده است. با این حال این گروه تولید و تقاضای یکسانی داشته و توانسته‌اند تقاضای کالا در بازار را تامین کنند. این صنعت امیدوارترین گروه در جدول شامخ خردادماه بوده است؛ زیرا انتظارات تولید ماه آینده مدیران و تولیدکنندگان در این بخش، 70 واحد بوده است. همچنین میزان خرید مواد اولیه در این صنعت به 75واحد رسیده که با توجه به موجودی انبار که 50واحد است، احتمال افزایش قیمت این محصول را تقویت می‌کند.
نوسان صنایع فلزی در محدوده کوچک
در بخش صنایع فلزی، سطح شامخ کل از 3/ 65واحد به 7/ 62واحد رسیده است. میزان تولید محصولات در خردادماه 1401 معادل 6/ 65واحد بود که نسبت به تولید اردیبهشت‌ماه 5واحد افت داشت. میزان سفارشهای این گروه در خرداد نیز 7/ 66واحد گزارش شده است که از نرخ تولید همین ماه بیشتر بود و نشانه تداوم رونق تولید در ماههای آتی است. در واقع با بررسی شامخ خردادماه صنایع فلزی، میتوان نتیجه گرفت که احتمالا انتظار تولید در این گروه، افزایش می‌‌‌یابد؛ اما هم میزان استخدام نیروی کار کاهش یافته و هم از انتظار مدیران از میزان تولید در ماه آینده کاسته شده است. احتمالا دو بال کاهش این دو عامل، برنامه قطعی برق در تابستان و همچنین دامپینگ روسیه در بازار جهانی فلزات بوده است. قرار بود وزارت نیرو برق صنایع فولادی را سهمیه‌‌‌بندی کند که کمی پس از انتشار تکذیب شد؛ اما در جریان حمله سایبری به مجتمع‌های فولادمبارکه و خوزستان گزارش‌‌‌هایی در خصوص ناکام ماندن حمله سایبری به این کارخانه‌‌‌ها به دلیل قطعی برق منتشر شد که موید اثر خاموشی بر صنایع تولید فلزات اساسی کشور در خرداد 1401 است.
بحران بزرگ صنایع غذایی
صنایع غذایی پس از پوشاک و چرم، نامناسب‌‌‌ترین شرایط را در شامخ صنعت خرداد داشتند. همزمان با پرش تورم خوراکی‌‌‌ها در خردادماه به ورای 81 درصد، شامخ کل صنایع غذا به 1/ 49واحد سقوط کرد. همزمان با سقوط این صنعت به زیر مرز رکود، میزان تولید محصولات نیز از میزان سفارش‌ها پیشی گرفت که از شدت گرفتن رکود در این حوزه حکایت دارد. افت فروش و صادرات این بخش تا مرز 40واحد به‌خوبی بحران تقاضا در صنایع خوراکی-آشامیدنی را نشان می‌دهد. از آن سو با توجه به اینکه صنایع غذایی جزو سبد مصرفی خانوارهاست، کاهش قدرت خرید مردم در نرخ نازل فروش این بخش منعکس شده است. از آن سو با بررسی میزان قیمت خرید مواد اولیه که به سطح کم‌‌‌سابقه 9/ 92واحد رسیده، میتوان نتیجه گرفت که احتمالا قیمت تولید در این صنعت بازهم بالا رفته و تقاضا را کاهش دهد. در عین حال موجودی محصول انبار در این بخش که در خردادماه 4/ 51واحد بوده به دلیل شرایط حاکم بر زنجیره جهانی تولید غذا در ماه بعد بازهم افزایش خواهد یافت. انتظار تولید این صنعت برای تیر1401 به یک‌قدمی رکود و مرز 50 رسیده و از روزهای سخت این رشته فعالیت مهم صنعتی خبر می‌دهد.
فشار تورم بر صنایع شیمیایی
در بخش گروه صنایع شیمیایی، میزان تولید جدید، تقاضا را برای محصولات این گروه کاملا پوشش داده، همچنین میزان سرعت عرضه این محصولات در بازار هم قابل قبول بوده است. با این حال قیمت خرید مواد اولیه این بخش هم بیش از 80واحد بود که از تورم این محصولات در خردادماه خبر می‌دهد. با این حال، مدیران این صنایع در ماه اردیبهشت انتظار داشتند میزان تولید در ماه آینده، 66واحد باشد که در این ماه به 54واحد تنزل یافت و از کاهش افق دید مدیران خرید این صنعت خبر می‌دهد.
افت شدید صنعت محبوب
شامخ کل گروه صنایع چوب، کاغذ و مبلمان، در خردادماه 1/ 64واحد بوده است. این گروه در خردادماه نسبت به ماه پیش افت قابل‌توجهی داشت. نرخ تولید کل صنایع چوب، کاغذ و مبلمان، از 85واحد به 59واحد فروکاسته شد و سفارشهای جدید هم از 80واحد به 54واحد تنزل یافت. این در حالی است که قیمت خرید مواد اولیه در اردیبهشت‌ماه، 90 واحد بود که در خردادماه بهبود یافت و با 13پله نزول، به 77واحد عقبگرد کرد. جالب‌‌‌تر اینکه سرعت انجام و تحویل سفارش‌ها در این گروه، دومین و بهترین ستون گروه شامخ را به خود اختصاص داد.
ناامید بزرگ تیرماه
کمترین شامخ کلی خردادماه، متعلق به گروه پوشاک و چرم است. شامخ کلی این گروه در خرداد، 10 واحد افت کرد و به 1/ 47واحد رسید. کمترین میزان سفارشهای جدید هم در همین گروه بوده است؛ میزان تقاضا برای گروه پوشاک و چرم به 3/ 33واحد رسیده است. خبر بد این است که قیمت خرید مواد اولیه، 7/ 91واحد رشد داشته است که احتمالا موجب افزایش قیمت این گروه در ماههای آتی شود. با این حال، قیمت محصولات تولیدشده در این رشته فعالیت صنعتی رشد چندانی نداشته و در 7/ 66واحد متوقف شده است. مدیران و تولیدکنندگان این گروه، ناامیدترین مدیران لیست شامخ در خردادماه هستند و انتظار دارند که در ماه بعد، تنها 7/ 41واحد تولید کنند.
ثبات صنایع کوچک
شامخ کلی در گروه سایر صنایع، 8/ 60واحد بود و نسبت به ماه پیش تغییر تغییر چندانی نداشت. تنها ستون قابل‌توجه در این گروه، ستون خرید مواد اولیه است که عدد 7/ 91واحد را نشان می‌دهد؛ این یعنی مدیران در این گروه مواد اولیه را گران تهیه کردند، ولی چون میزان سفارت جدید آنها کم شده، موفق نشدند کالای خود را به فروش برسانند. با این حال انتظار دارند در ماه جدید تولید رونق یابد.
