دادههای آماری از ۳۶کالای منتخب صنعتی بهروز شد
خواب زمستانی تولید در دیماه
به طور کلی تا اینجای سال هم، در ۱۰ماه منتهی به دی۱۴۰۰، از ۴۰کالاهای منتخب، آمار تولید ۲۵ کالا صعودی بوده و ۱۵کالا روند نزولی را طی کردهاند. جدا از رشد نسبتا مناسب تولید مس، رشد دو صنعت پتروشیمی و خودرو کم اما حائز اهمیت است. تداوم رشد این دو بخش به دلیل ابعاد بسیار بزرگ مالی و سهمی که در ارزش افزوده بخش صنعت کشور دارند، حتی اگر این رشد بسیار کم باشد موضوعی حیاتی است. در عین حال صنعت لوازم‌خانگی با رشد ۱/ ۱۰درصدی سطح تولید معمول خود را حفظ کرده است. نزول نسبتا بالا در تولید سیمان و کاهش محسوس صنعت فولاد در ۱۰ماه سال‌جاری از دیگر نکات گزارش صمت است.
مرور دقیق‌‌‌تر آمارهای تولید ۱۰ماهه بخش صنعت نشان می‌دهد، اقلامی نظیر کامیون، کامیونت و کشنده، شمش آلومینیوم، شیشه‌جام، روغن‌نباتی، اتوبوس، مینیبوس و ون، دوده، چرم و ماشین لباسشویی کماکان توانسته‌‌‌اند رشد بالایی را تجربه کنند. صنایع تولیدکننده برخی از این محصولات در حالی در ۱۰ماه منتهی به دی۱۴۰۰ به رشد رسیدهاند که نسبت به ماه قبل یا دیماه ۱۳۹۹ وضعیت برخی از این کالاها ابدا مناسب نیست. رکودی شدن حال و هوای تولید در حالی در دی۱۴۰۰ شدت گرفته است که پنج کالای الیاف اکریلیک، سموم دفع آفات نباتی، پودر شوینده، الکتروموتور و چینی بهداشتی بیشترین میزان افت را از ابتدای سال تا پایان دی ۱۴۰۰ تجربه کردهاند. در این دوره زمانی تمام محصولات بخش حمل‌ونقل به جز وانت وضعیتی توام با رشد مثبت را تجربه کردهاند.
در بخش صنایع معدنی، طی دوره زمانی مورد اشاره فولاد، محصولات فولادی، کنسانتره زغال‌سنگ، چینی بهداشتی و سیمان روند تولید منفی را پشت سر گذاشته‌‌‌اند. بدترین وضعیت را سیمان تجربه کرده که در ۱۰ماه منتهی به دی۱۴۰۰ نسبت به مدت مشابه ۱۳۹۹، حدود ۵میلیون تن کاهش تولید را تجربه کرده است. فولاد نیز در این مقایسه حدود ۵۰۰هزار تن و محصولات فولادی بیش از ۱۲۰هزار تن افت تولید را تجربه کردهاند.
وضعیت تولید صنعتی در دیماه
در دیماه ۱۴۰۰ بر صنعت کشور چه گذشت؟ این سوال را می‌‌‌توان از آمارهای تولید کالای منتخب در فاصله آذر تا دی ۱۴۰۰ دریافت. از ۳۶کالای منتخب رصدشده از سوی «دنیای‌اقتصاد»، در دیماه نسبت به آذر امسال ۲۴کالا افت تولید جدی داشته‌‌‌اند؛ ۱۲کالا نیز نسبت به آذرماه۱۴۰۰ سطح تولید بهتری را تجربه کردهاند. بهترین رشد را در این دوره زمانی «نئوپان»، «تلویزیون»، «کمباین»، «الیاف اکریلیک» و «سموم دفع آفات نباتی» تجربه کردهاند. از آن سو بدترین میزان افت را محصولاتی نظیر «سیمان»، «آلومینا»، «فولاد خام»، «پتروشیمی» و «پودر شوینده» در دی ۱۴۰۰ نسبت به ماه پیش از آن تجربه کردهاند.از بررسی آمارها می‌‌‌توان به بد بودن شرایط تولید محصولات استراتژیک معدنی اعم از زغال‌سنگ، سیمان، فولاد، آلومینا و محصولات فولادی پی برد. سیمان با افت ۱/ ۱میلیون تنی نسبت به آذر۱۴۰۰ وضعیت بدی داشته است. این خبر از فشار بالا به صنعت سیمان در دی به دلیل فقدان دسترسی به گاز طبیعی حکایت دارد. از آن سو، صنعت پتروشیمی بعد از ماه‌ها ثبات تولید، در دی افت چشمگیری به میزان۱۱درصد را تجربه کرده، به طوری که کمترین حجم تولید ماهانه پتروشیمی در دی ۱۴۰۰ به میزان ۴/ ۴میلیون تن رقم خورده است. پودر شوینده از این صنعت وضعیت تولید سخت‌‌‌تری را تجربه کرده و تولید آن در دی۱۴۰۰ به سطح فروردین ۱۴۰۰ که کمترین مقدار کل سال بوده، تنزل پیدا کرده است. مرور آمارهای صنعت نشان می‌دهد کالاهایی نظیر کارتن، فولاد، پودر شوینده، سیمان، پتروشیمی، کاتد مس، روغن نباتی و چرم به یکی از کمترین سطوح تولید در دیماه نسبت به آمار ماهانه تولید طی ۱۰ماه اخیر رسیدهاند. صنعت چرم با تنزل ۶۰۰هزار فوت‌مربعی، کاملا در مسیر معکوس قرار گرفته است. افت تولید در خروج دیماه صنعت چرم بعد از چهار‌ماه رشد پیاپی حادث شده است.
حتی صنعت لوازم خانگی هم که تنها بخش برخوردار از رشد بالای ۸درصد در بین همه صنایع کشور است، در پایان دی تیراژ خود را تا ۱/ ۱۰درصد بیشتر از ۱۰ماهه ۱۳۹۹ رسانده، اما هم یخچال و فریزر و هم ماشین‌لباسشویی با افت تولید روبه‌رو شده‌‌‌اند. در دیماه دو کالای یخچال و فریزر و ماشین لباسشویی نسبت به آذر۱۴۰۰ وضعیت تولید نزولی و به میزان ۴ و ۱۵درصد کاهش تولید داشته‌‌‌اند. تلویزیون اما بهترین سطح تولید را از ابتدای سال تا دی ۱۴۰۰ در نخستین ماه زمستان تجربه کرده است. تیراژ این محصول در دی ۱۴۰۰ به ورای ۱۳۰هزار دستگاه رسیده که از افزایش تمرکز تولیدکنندگان داخلی به این محصول حکایت دارد.در بین کالاهای صنعتی دیگر، شمش آلومینیوم، نخ سیستم پنبه‌‌‌ای، نئوپان، کاشی و سرامیک و الیاف اکریلیک هم در دی روند جهشی داشته‌‌‌اند. این محصولات در زمره ارقامی قرار گرفته‌‌‌اند که در دی ۱۴۰۰ یکی از مناسب‌ترین سطوح تولید را تجربه کردهاند. خودروی سواری و وانت نیز دو محصولی هستند که در دیماه ۱۴۰۰ نسبت به آمار آذر۱۴۰۰ افت تولید قابل‌توجهی را تجربه کردهاند. اما اتوبوس، مینیبوس و ون، در کنار کاغذ در دی بهترین سطح تولید ماهانه را از ابتدای سال تاکنون تجربه کرده و کاملا حال و هوایی بهاری داشته‌‌‌اند.
از نکات جالب درباره مقایسه آمارهای تولید دی با آذر۱۴۰۰ وضعیت شیشه جام است. این محصول که در بخش صنایع کانی غیرفلزی قرار دارد، در همه سال تلاش کرده خود را در سطح تولید ماهانه ۱۱۸ تا ۱۲۰هزار تن قرار دهد؛ ولی در دی ۱۴۰۰ به دلایل بسیاری از جمله کاهش چشمگیر در سفارش‌های خارجی و داخلی دوباره به رکود بازگشته است.
رکود صنعت پس از سال رونق
تحلیل وضعیت صنعت در دی ۱۴۰۰ نسبت به دی۱۳۹۹ حاوی نکات جالب‌‌‌تری است. این مقایسه نشان می‌دهد گزاره رکود بخش تولید واقعا جدی است و احتمال رقم خوردن زمستانی بسیار سخت برای بخش صنعت دور از ذهن نیست.
در بررسی «دنیای‌اقتصاد» از ۳۱ کالای منتخب صنعتی که روند ماهانه آنها در فاصله فروردین تا دی در دو سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ در دسترس بود، مشخص شد تنها ۱۳کالا در دی ۱۴۰۰ تیراژی بیش از دی ۱۳۹۹ داشته‌‌‌اند. در عوض تولید ۱۸کالا در دی ۱۴۰۰ به سطحی کمتر از دی۱۳۹۹ تنزل پیدا کرده که این موضوع از اشتیاق اندک بنگاه‌‌‌های برای تولید خبر می‌دهد. در بین محصولاتی که دیماه امسال سطح تولید بالاتری نسبت به دی ۱۳۹۹ داشته‌‌‌اند، نام خودرو سواری، وانت، اتوبوس، مینیبوس و ون، تراکتور، نئوپان، دوده، الیاف اکریلیک، تلویزیون، کاغذ، چرم، شیشه‌جام، شمش آلومینیوم و محصولات فولادی دیده می‌شود. این محصولات عموما در دی۱۴۰۰ در مقایسه با ماه مشابه سال قبل رشد محسوسی را تجربه کردهاند.از آن سو محصولاتی نظیر پتروشیمی، فولاد، سموم، پودر شوینده، کمباین، کاتد مس، کنسانتره زغال‌سنگ، ظروف شیشه‌‌‌ای، نخ سیستم پنبه‌‌‌ای، الکتروموتور، سیمان، ماشین لباسشویی، یخچال و فریزر، آلومینا، کفش و پاپوش، فیبر و ظروف چینی با افتی جدی روبه‌رو شده و تیراژ خود را به سطحی کمتر از دیماه سال قبل رسانده‌‌‌اند.به این ترتیب می‌‌‌توان ادعاکرد در نتیجه فشارهایی که طی ماه‌‌‌های اخیر از ناحیه کاهش دسترسی به انرژی (قطع برق و گاز) یا سختی دسترسی به مواد اولیه به وجود آمده، تولید زمین خورده است. سیاست‌‌‌های خطا در زمینه دستکاری قیمت یا تغییر نظام توزیع در کنار افت چشمگیر خریدهای داخلی و خارجی از تولیدکنندگان داخلی، از مهم‌ترین دلایلی است که دسته‌جمعی تولید را در دیماه ۱۴۰۰ به خواب زمستانی بردند.
