علامت هشدار در تولید صنعتی

«کمبود مواد اولیه» از یک‌سو و «نوسانات نرخ ارز» از سوی دیگر عمده دلیلی است که می‌توان افت تولید در مدت زمان موردبررسی را به آن نسبت داد. رکود به‌وجود آمده در بنگاه‌های صنعتی در حالی است که پیش از این و همزمان با افزایش بهای مواد اولیه به دلیل تغییر نرخ ارز طی ماه‌های اخیر و عدم دسترسی به مواد و تجهیزات مورد نیاز این بخش به دلیل تغییرات برخی از دستورالعمل‌های گمرکی، فعالان صنعتی نسبت به افت تولید این بخش هشدار داده بودند، اما ظاهرا هشدار این بخش راه به‌جایی نبرد و حال با گذشت چهار ماه از سال جاری شاهد نزولی شدن روند تولیدات صنعتی هستیم. به گفته فعالان این بخش رسوب کالا در گمرکات کشور که بخش اعظمی از آنها به مواد اولیه بازمی‌گردد از یکسو و تغییرات پی‌درپی مصوبات گمرکی درخصوص ترخیص کالا از سوی دیگر عمده دلیلی است که موجب شده بنگاه‌های تولیدی این روزها با کمبود مواد اولیه مواجه شوند. رسوب کالا در گمرکات که صف طولانی ترخیص را به همراه داشت، موجب شد طی هفته‌های اخیر دستورالعمل‌های مختلفی برای برطرف کردن این مشکل در نظر گرفته شود.

از دیگر عواملی که در حال‌حاضر بر روند تولید سایه انداخته، می‌توان به بالا بودن هزینه‌های تولید اشاره کرد که همواره از آن به‌عنوان یکی از چالش‌های بخش تولید در کشور یاد می‌شود، چالشی که امکان رقابت‌پذیری را از بخش تولید گرفته است. در کنار مشکلات مذکور، تامین سرمایه در گردش یکی دیگر از گلوگاه‌های بخش تولید محسوب می‌شود که بر روند تولید کالاهای منتخب صنعتی اثرگذار بوده است. چالشی که برای عبور از آن تاکنون راهکارهای بسیاری از جمله طرح رونق تولید در دستور کار قرار گرفته، طرحی که براساس آن تزریق تسهیلات مورد نیاز بنگاه‌های تولیدی را در نظر گرفته است اما این طرح نیز هنوز نتوانسته به برون‌رفت واحدهای تولیدی از چالش کمبود نقدینگی کمک کند.

افت تولید محصولات منتخب صنعتی از یک‌سو و اعمال برخی محدودیت‌ها در واردات برخی از محصولات صنعتی از سوی دیگر عمده دلیلی است که موجب شده طی ماه‌های اخیر شاهد افزایش قیمت غیرقابل پیش‌بینی اینگونه محصولات در بازار باشیم. افزایش قیمتی که دپوی کالا از سوی برخی از بنکداران را به همراه داشت و موجب شد بازار شاهد کاهش عرضه باشد؛ ‌به‌طوری که در بسیاری از موارد شاهد عدم عرضه محصولات موردنیاز مردم در بازار بوده‌ایم. روندی که در صورت تداوم شرایط کنونی می‌توان گفت شاهد تکرار آن خواهیم بود، به همین دلیل آنچه مسلم است متولیان بخش صنعت باید راهکاری برای عبور از این چالش در نظر گیرند.

محصولات منتخب با رشد مثبت

براساس آمار اعلام شده «کارتن»، «اتوبوس و مینی‌بوس و ون»، «روغن موتور صنعتی تصفیه اول»، «دوده» و «پودر شوینده» از جمله محصولات منتخبی هستند که در مدت زمان مورد بررسی از میان ۲۳ محصول منتخب بیشترین رشد تولید را تجربه کرده‌اند. آمارهای اعلام شده حکایت از آن دارد که در مدت زمان مورد بررسی در مجموع حدود ۱۶۴ هزار تن «کارتن» در کشور تولید شده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشدی بیش از ۳۰ درصدی داشته است، مجموع تولید کارتن در سال گذشته حدود ۱۲۶ هزار تن ثبت شده است.  «اتوبوس و مینی‌بوس و ون» تولید شده در کشور نیز در مدت زمان مورد بررسی برابر با هزار و ۴۵۸ دستگاه بوده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشدی نزدیک به ۳۰ درصد داشته است، اتوبوس و مینی‌بوس و ون تولید شده در سال قبل برابر با هزار و ۱۲۳ دستگاه بوده است.

«روغن موتور صنعتی تصفیه اول» تولیدی در مدت زمان مورد بررسی نیز برابر با ۱۷۶ هزار تن بوده که با این میزان تولید برای این گروه نسبت به مدت مشابه سال قبل رشدی بیش از ۲۸ درصد صورت گرفته است. تولید «دوده» در این مدت ۴۵ هزار تن بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد بیش از ۹ درصدی داشته است. مجموع دوده تولیدی در سال گذشته برابر با ۴۱ هزار و ۲۰۰ تن ثبت شده است. پس از «دوده» در مدت زمان مورد بررسی «پودر شوینده» نیز در مجموع با تولید ۲۱۲ هزار و ۳۰۰ تن در کشور رشدی حدود ۸ درصدی داشته است.

محصولات منتخب با رشد منفی

درخصوص محصولاتی که در مدت زمان مورد بررسی بیشترین افت تولید را تجربه کرده‌اند نیز می‌توان به «کمباین»، «سموم دفع آفات نباتی»، «ماشین لباسشویی»، «نئوپان» و «انواع تلویزیون» اشاره کرد. در میان محصولاتی که بیشترین افت تولید را داشته‌اند، در مدت زمان مذکور می‌توان به «کمباین» اشاره کرد که افت تولید بیش از ۶۷ درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل داشته است، براساس آمار اعلام شده تولید این محصول در مدت زمان مورد بررسی برابر با ۸۰ دستگاه بود. براساس آمار اعلام شده سال گذشته در مجموع ۲۴۵ دستگاه کمباین در کشور تولید شده بود. وضعیت تولید سموم دفع آفات نباتی نیز از افت ۵/ ۲۴ درصدی این محصول منتخب در مدت زمان مورد بررسی حکایت دارد، براساس داده‌های اعلام شده در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۱۲ هزار و ۳۰۰ تن سموم دفع آفات نباتی در کشور تولید شده، مجموع تولید این محصول منتخب در سال گذشته برابر با ۱۶ هزار و ۳۰۰ تن ثبت شده است.  ماشین لباسشویی سومین محصولی است که در این دوره افت تولید را تجربه کرده است؛ به‌طوری که براساس این آمار در مجموع ۱۷۸ هزار و ۶۰۰ دستگاه انواع ماشین لباسشویی در کشور تولید شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افتی بیش از ۲۲ درصدی را ثبت کرده است. مجموع ماشین لباسشویی تولید شده در مدت مشابه سال قبل برابر با ۲۳۰ هزار و ۳۰۰ دستگاه است.  نئوپان چهارمین محصولی است که در این دوره افت تولید را تجربه کرد؛ به‌طوری که براساس آمار اعلام‌شده در مدت زمان مذکور در مجموع نزدیک به ۱۸۳ هزار متر مکعب نئوپان در کشور تولید شد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افتی ۵/ ۱۷ درصدی را ثبت کرده است. «انواع تلویزیون» نیز در این دوره با تولید ۲۱۸ هزار و ۷۰۰ دستگاه ۵/ ۱۷درصد افت تولید داشته است.

وضعیت تولید محصولات معدنی

از سوی دیگر، براساس آمار اعلام‌شده از میان ۱۳ محصول منتخب معدنی و صنایع معدنی در مدت زمان مورد بررسی نیز ۱۰ محصول رشد تولید را تجربه کردند و مابقی محصولات معدنی و صنایع معدنی در این دوره با افت تولید مواجه بوده‌اند. براساس آمار مذکور، در مدت زمان مورد بررسی «کاتد مس»، «ظروف شیشه‌ای»، «سنگ‌آهن»، «ظروف چینی» و «فولاد خام» بیشترین رشد تولید را تجربه کرده‌اند. در این‌ خصوص می‌توان به تولید ۷۴ هزار و ۴۰۰ تنی «کاتد مس» اشاره کرد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل رشدی بیش از ۶۲ درصدی را تجربه کرده است.  «ظروف شیشه‌ای» تولید شده در این مدت نیز برابر با ۱۵۲هزار و ۷۰۰ تن بوده که رشد نزدیک به ۱۸ درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل داشته است.

در این دوره همچنین در مجموع بیش از ۱۲ میلیون و ۵۸۷ هزار تن «سنگ‌آهن» در کشور تولید شده که در مقایسه با دوره مشابه سال قبل با رشد حدود ۱۷ درصد همراه بوده است. «ظروف چینی» تولید شده در این مدت نیز رشد بیش از ۱۲ درصد داشته و فولاد خام نیز رشد ۱۰ درصدی را در این مدت تجربه کرده است. در مقابل محصولات معدنی که در این مدت رشد تولید را تجربه کرده‌اند، «چینی بهداشتی»، «سیمان» و «محصولات فولادی» افت تولید را تجربه کرده‌اند.