دو علامت غیرهم‌جهت در بازار آتی

رشد قیمت‌ها و رکوردشکنی‌های جدید

هفته گذشته زمانی برای رکوردهای قیمتی در بازار آتی سکه بود تا جایی که رکورد تاریخی این بازار جابه‌جا‌ شد و نرخ‌های بزرگ‌تری به ثبت رسید. این در حالی بود که حتی سقف مجاز ۲ درصدی هم نتوانست تاثیر چندانی بر این بازار برجا بگذارد و تداوم صف خرید برای سررسیدهای طولانی‌مدت را شاهد بودیم. شاید همین محدود شدن قیمت‌ها خود یکی از دلایل تداوم صف خرید و طولانی‌تر شدن رشد قیمت‌ها باشد ولی باز هم جریان افزایشی جدید و انتظارات از رشد بیشتر قیمت‌ها تاکنون صحنه‌گردان این بازار بوده است. در پایان هفته گذشته بهای سکه آتی برای سررسید دی‌ماه سال جاری به ۴ میلیون و ۶۵۳ هزار تومان رسید که به نسبت هفته قبل از آن ۵/ ۹ درصد رشد داشته است. این شرایط نشان می‌دهد که بازار بین صف خرید و عدم صف خرید یکی را انتخاب می‌کند و در طول هفته گذشته تنها رشد قیمت‌ها را رصد کرده و از یک مسیر افزایشی مستمر تبعیت کرده است. شتاب رشد قیمت‌ها در دو سررسید آبان و دی‌ماه بیش از سررسید شهریورماه بود که نشان می‌دهد موتور محرک رشد قیمت‌ها انتظارات افزایشی برای ماه‌های آینده است. البته جرقه‌های رشد قیمتی در بازار نقدی هم خود محرک اصلی رشد نرخ بود اگرچه باز هم بازار در رویای رشد بیشتر قیمت‌ها در ماه‌های آینده است و توجه کمتری به رخدادهای معاملاتی در بازار نقدی دارد.

این نکته را باید جدی گرفت، زیرا پتانسیل تغییراتی جدیدی را در بازار ایجاد می‌کند چون از ذات نوسان قیمت‌های منطقی خود فاصله گرفته است. به‌صورت دقیق‌تر بازار منتظر رشد بیشتر قیمت‌ها در ماه‌های آینده است و اگر رشد نرخ مورد انتظار در بازار نقدی تجربه شود، سیگنال جدیدی برای رشد قیمت‌های آتی است و این مسیر احتمالا باز هم ادامه یافته و قیمت‌های جدید و شاید عجیبی در بازار در این روند قیمتی به ثبت برسد. البته این ذهنیت منتقدانی جدی دارد که در ادامه به بررسی نظرات مختلف خواهیم پرداخت.

هفته گذشته رشد قیمت‌ها در بازار آتی از مسیر حجم معاملات نیز مورد حمایت قرار گرفت یعنی با رشد قیمت‌ها شاهد افزایش حجم معاملات بودیم که احتمال تقویت این روند صعودی را افزایش می‌دهد. هفته گذشته ۱۱ هزار و ۱۷۱ قرارداد در بازار آتی سکه به ثبت رسید که به نسبت هفته قبل از آن رشدی ۱۱۳ درصدی داشت. این در حالی بود که هزار و ۸۲۸ خریدار – قرارداد به ثبت رسید ولی در برابر آن یک هزار و ۹۲۰ فروشنده – قرارداد ایفای نقش کردند که نشان می‌دهد بازار در هفته قبل در فاز خرید بوده و خرید توانمندی بیشتری داشته است. البته این حجم از معاملات به قدری نیست که بتوان به آن اتکا کرد، زیرا نه تعداد معامله‌گران و نه حجم معاملات با هفته‌های گذشته در سال جاری و دقیق‌تر در ماه‌های قبل قابل مقایسه نیست؛ یعنی ناخودآگاه باید اهمیت این روزهای معاملاتی و حتی نرخ‌های کشف شده را محدود ارزیابی کرد. به نظر می‌رسد جذابیت پیشین دیگر در بازار آتی خودنمایی نمی‌کند و همین مطلب می‌تواند پتانسیل تغییر سریع فاز معاملاتی را افزایش دهد. البته شاید بتوان گفت عصر طلایی معاملات آتی در بورس کالا به پایان رسیده و تا زمان رسیدن به حجم معاملات پیشین باید زمان بسیاری را صبر کنیم و شاید به این سادگی به روزهای اوج بازار بازنگردیم.

دو سیگنال در بازار

هم‌اکنون دو ذهنیت در بازار آتی وجود دارد؛ یکی بر پایه رشد قیمت‌های سررسیدهای آبان و دی از احتمال رشد نرخ در بازار نقدی و تداوم رشد قیمت‌ها در بازار آتی خبر داده و دیگری با فرض نگرانی‌های پیش‌رو، نرخ‌های موجود را چندان قدرتمند ارزیابی نمی‌کند. هر دو دیدگاه از طرفدارانی برخوردار است و نمی‌توان گفت کدام طرز فکر دقیق‌تر عمل می‌کند ولی می‌توان رخدادهای زیرپوست هر دو گروه را مورد کنکاش قرار داد.

رشد قیمت‌ها واقعیت این بازار است و نمی‌توان این رخداد را نفی کرد یا نادیده گرفت. رکوردهای تاریخی بهای سکه آتی در هفته گذشته ثبت شد و البته شتاب رشد قیمت‌ها برای سررسیدهای طولانی‌مدت بیشتر است و می‌تواند به صراحت انتظارات در بازار را نشان دهد. انتظارات قیمتی در روزهای اخیر افزایشی بوده و بعید نیست که این روند صعودی باز هم ادامه یابد. با توجه به این سیگنال می‌توان گفت ذهنیت بازار بر افزایش قیمت‌ها قرار گرفته و این ذهنیت به اندازه کافی توانمندی دارد تا تداوم رشد قیمت سکه را برای ماه‌های آینده رقم بزند. بحث بر سر ادامه رشد قیمت‌ها یا تغییر فاز بازار نیست بلکه توانمندی این ذهنیت را باید بیش از پیش موشکافی کرد.

حجم معاملات نشان می‌دهد که در هفته گذشته این رقم به بیش از ۱۱ هزار قرارداد رسیده اما متوسط حجم معاملات هفتگی در سال جاری بیش از ۱۲۴ هزار قرارداد بوده است یعنی تقابل عرضه و تقاضا و ذهنیت‌های مختلف در این بازار کمتر ایفای نقش کرده‌ است. به‌عنوان نمونه در سال جاری به‌صورت متوسط نزدیک به ۸ هزار نفر – قرارداد در بازار آتی به ثبت می‌رسید ولی برای هفته گذشته آن‌هم با رشد حجم معاملات و تقویت جایگاه معامله‌گران، این رقم به حدود هزار و ۸۰۰ واحد رسیده است. این دو نکته نشان می‌دهد که سخت‌گیری‌های معاملاتی بورس کالا موثر بوده و دیگر آزادی عمل در بازار آتی همچون گذشته وجود ندارد. از سوی دیگر رشد قیمت‌های آتی بسیار سریع‌تر از قیمت‌های نقدی نوسان می‌کند اگرچه با ذات نوسان قیمت‌ها با انتظار معامله‌گران تضاد ندارد، ولی این بار این شدت نوسان و شتاب رشد قیمت‌ها جدی‌تر شده است. البته می‌توان گفت که بازار انتظار دلار گران‌تری را برای داد و ستد با اسکناس دارد یعنی پتانسیل رشد قیمت سکه هنوز هم وجود دارد که این مطلب هم چندان دور از ذهن نیست. ولی در کنار آن باید گفت که رشد قیمت دلار به معنی خنثی شدن اثر حباب سکه است و اگر باز هم شاهد رشد بیشتر قیمت سکه باشیم بزرگ‌تر شدن حباب هم چندان دور از ذهن نیست یعنی نگرانی‌ها را عمیق‌تر خواهد کرد.

با توجه به تمامی این موارد تا زمانی که خریدار در بازار نقدی و آتی سکه وجود داشته باشد این شرایط یعنی تداوم رشد قیمت‌ها وجود خواهد داشت ولی در پاره‌ای از اوقات هم شاهد بودیم که به رغم عدم رشد جدی بهای سکه نقدی، آتی رشد قیمت و حتی بعضا صف خرید داشت که در نهایت همگی آنها از عمیق‌تر بودن انتظارات افزایشی در بستر بازار نقدی و آتی سکه حکایت دارد. البته در هفته گذشته فشار خرید در بازار مشهود بود و همین نکته می‌تواند به رشد قیمت‌ها کمک کرده باشد ولی در نهایت باید به صراحت عنوان کرد که بستر رشد قیمت‌های آتی در بازار نقدی ایجاد شده که در نهایت آتی هم افزایشی شده است.

به‌صورت دقیق‌تر در شرایطی که بازار نقدی آمادگی رشد قیمت‌ها را دارد، آتی هم از این سیگنال تاثیر گرفته و در نهایت انتظارات را از همین بستر معاملاتی نشان می‌دهد. این ادعا روال کلی در بازارهای آتی است ولی در روزهای اخیر که رشد قیمت‌ها برای سررسید شهریورماه که موعد تحویل نزدیک‌تری دارد شتاب چندانی نداشته و منطقی‌تر رفتار می‌کند شاید رشد مستمر نرخ در بازار آتی برای سررسیدهای طولانی‌تر تا حدودی متناقض رفتار کرده باشد.

تجمیع موارد فوق نشان می‌دهد که اوج ذهنیت افزایشی در این بازار برای ماه‌های آینده است و در کوتاه‌مدت باز هم جریان نقدی است که بر بازار آتی تاثیرگذار خواهد بود.

اما ذهنیت دومی هم در این بازار وجود دارد که از نگرانی از افت قیمت‌ها خبر می‌دهد یعنی نه تنها دورنمای بازار را افزایشی نمی‌بیند، بلکه از کاهش قیمت‌ها نگران است که در صورت افت نرخ حتی مقطعی برای ماه‌های آینده، زیان‌های سنگینی روی دست خریدار باقی خواهد ماند. این وضعیت نگران‌کننده چندان هم دور از ذهن نیست یعنی اگر رشد قیمت‌ها ادامه پیدا نکند دقیقا به معنی افزایش حجم عرضه در بازار خواهد بود که خود به کاهش نرخ منجر می‌شود. فرض کنیم اگر قیمت دلار در بازار آزاد افزایش نیافت و همین نرخ‌ها باقی ماند و حتی اگر قیمت‌های جهانی طلا اندکی رشد داشت، به معنی آن است که به مرور زمان، نرخ‌های نقدی در همین سطوح باقی می‌ماند و در نهایت اختلاف نرخ بین بازار آتی و نقدی است که گریبان‌گیر معامله‌گران خواهد شد. این در حالی است که حتی با فرض رشد محدود قیمت‌ دلار باز هم حباب قیمتی است که تخلیه می‌شود و اگر دلیل دیگری برای تداوم رشد قیمت‌ها پیدا نشود باید از یکسو تفاوت قیمت‌های آتی و نقدی و سپس حباب سکه را مورد ارزیابی قرار داد و به تحلیل آینده نشست.

در شرایط متوازن معاملاتی تفاوت‌ قیمت‌های موجود نقطه ضعف به شمار نمی‌آید، ولی هم‌اکنون که در رکود تاریخی بازار قرار داریم احتیاط بیشتر چندان هم غیرمنطقی نیست مخصوصا در شرایطی که حجم پایین معاملات به معنی آن است که پتانسیل بازارسازی بیشتر شده و شاید برخی بدشان نیاید که قیمت‌ها باز هم افزایش داشته باشد. در هر حال حجم پایین معاملات به معنی شرایط متعادل در بازار نیست ولی باز هم شاهد هستیم که این حجم به آرامی افزایش داشته که خود می‌تواند اعتماد بیشتری را به سمت بازار جلب کند. از سوی دیگر اگر رشد قیمت‌ها تداوم پیدا نکند شاهد خواهیم بود که طلای موجود در بازار و در دستان مردم بالاخره به بازار وارد می‌شود و نگرانی‌های عمیق‌تری را ایجاد خواهد کرد. در روزهای اخیر چند جرقه جدی از نگرانی مردم و تمایل انفجاری به فروش خودنمایی کرد و اگر این موارد باز هم ادامه داشته باشد دیگر نمی‌توان چشم‌انداز روشنی از نوسان قیمت‌ها داشت مخصوصا در وضعیتی که اغلب خریداران هم‌اکنون در فاز سود قرار گرفته‌اند. سوال دیگر آنکه افرادی که برای سررسیدهای طولانی‌مدت اقدام به خرید می‌کنند و حتی صف خرید را تشکیل می‌دهند آن‌هم در شرایطی که رکوردهای پیشین همگی فتح شده دقیقا به امید چه قیمت‌هایی هستند یا فاز دوم تحریم‌ها قرار است چه آینده‌ای را برای بازار ترسیم کند که تاکنون تجربه نشده است. اگرچه بدبینی معامله‌گران خود در بسیاری از اوقات مفید واقع می‌شود ولی گویا برخی بیش از واقعیت به آینده بدبین هستند آن‌هم در شرایطی که نمی‌توان بخشی از این بدبینی‌ها را منطقی ارزیابی کرد.

با توجه به تمامی این موارد باز هم نمی‌توان اظهارنظر قاطعی در مورد بازار داشت زیرا هیجان خرید و تشکیل صف‌های خرید در بازار آتی بیش از حالت عادی است و تا زمانی که این رفتار هیجانی در بازار ادامه دارد، باز هم رشد قیمت‌ها تحقق خواهد یافت. هم‌اکنون سررسید دی‌ماه ۴ میلیون و ۶۵۳ هزار تومان قیمت‌گذاری می‌شود که در صورت افزایش بیشتر ریسک‌های بزرگ‌تری را با خود به همراه خواهد داشت. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که هنوز التهاب در بازار سکه فروکش نکرده و جرقه‌های قیمتی جدید و رخدادهای پیش‌بینی نشده می‌تواند بهای سکه را باز هم افزایش دهد.

برخی از مهم‌ترین‌ رخدادهای بازار آتی سکه

تداوم رشد قیمت‌ها در بازار آتی سکه همگام با رشد قیمت‌های نقدی در شرایطی که بهای سکه آتی برای سررسیدهای آبان و دی سریع‌تر رشد می‌کند.
شکسته‌شدن رکورد تاریخی بهای سکه آتی در بورس کالا
تداوم صف‌های خرید برای سررسیدهای طولانی مدت در کنار محدود شدن سقف مجاز قیمت‌ها به ۲ درصد
بازگشت انتظارات افزایش نرخ در بازار آتی سکه مخصوصا برای سررسیدهای طولانی‌تر
افزایش آرام و گام به گام موقعیت‌های باز معاملاتی در بازار آتی
آرامش نسبی در بازار ارز اگرچه تکانه‌هایی از نوسان قیمت‌ها دیده می‌شود هرچند بهای دلار در بازار ثانویه کاهشی بود.
وجود حباب قیمتی در بازار سکه که ذاتا پتانسیل کاهش نرخ را برجسته می‌سازد.
وجود حجم عظیمی از سکه و دلار در منازل افراد که شاید اشتیاق برای خرید را محدود کند اگرچه هنوز تمایل به خرید سکه در نوسان قیمت‌ها دیده می‌شود.
فراز و فرود حجم فروش و عرضه سکه نقدی توسط افراد که بعضا از حالت عادی خارج شده ولی باز هم متعادل می‌شود.
عدم تاثیرگذاری جدی افزایش عرضه سکه در بازار در شرایطی که گمانه‌زنی‌ها از احتمال کاهش نرخ حکایت داشت.
گمانه‌زنی‌ها از افزایش تعداد معامله‌گران در بازار آتی سکه
افزایش حجم معاملات سکه آتی در هفته گذشته که احتمال تقویت مجدد این بازار را برجسته کرده است ولی دورنمای پرنوسان قیمت‌ها چندان هم اجازه فعالیت چشمگیری به بازار نمی‌دهد.
نگرانی از ورود سرمایه‌های موجود در بازار آتی به بازار نقدی سکه
افزایش مجدد موقعیت‌های بازار معاملاتی برای سررسیدهای موجود آتی
تداوم ریسک‌های سیاسی که دورنمای قیمت‌ها را باز هم با ابهام روبه‌رو کرده است.
نوسان قیمت جهانی طلا در سطوحی کمتر از ۱۲۰۰ دلار در هر اونس اگرچه در کنار رشد قیمت‌ها در سایر بازارهای کالایی احتمال رشد این نرخ هم وجود دارد.
روند افزایشی ارزش دلار در مقایسه با سبدی از ارزها اگرچه با فراز و فرودهایی همراه بوده که تداوم رشد این نرخ خود می‌تواند به کاهش بهای طلا در جهان منجر شود.
نوسان بهای طلای جهانی در گیر‌و‌دار چند سیگنال متناقض اگرچه در کوتاه‌مدت تاثیرپذیری طلا از نوسان ارزش دلار بیشتر است.
افزایش تنش‌های سیاسی در آمریکا اگرچه به‌صورت مستقیم تاثیری در بهای جهانی طلا ندارد مگر آنکه در بازارهای سهام و نوسان ارزش دلار تاثیرگذار شود.