افزایش شدید هزینه‌های زعفران‌کاران
از طرفی در بُعد صادرات نیز با اینکه ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران است، اما متاسفانه در سال‌های اخیر این رقبای ما هستند که تنها با اعمال نقش واسطه‌‌ای خود عملکرد بهتری در این زمینه داشته‌‌اند و سودآوری آنان از صادرات زعفران در حال پیشی گرفتن از ماست. به‌طور نمونه تاجران ایرانی به خاطر تحریم‌هایی که علیه کشور اعمال می‌شوند، نمی‌توانند ال‌سی باز کنند؛ اینجاست که مشتری خارجی سراغ تامین‌کننده‌های اسپانیایی، اماراتی و بقیه میرود. آنها هم زعفران را از ایران می‌‌خرند و با برند خودشان عرضه می‌کنند. علاوه بر این باید اذعان کرد که کماکان میزان تولید ما بر اساس سطح زیر کشت پایین‌تر از استانداردهاست و این اتفاق بیش از هر چیز از فقدان توانایی مالی کشاورزان طلای سرخ نشات می‌گیرد. به این مشکلات می‌توان عدم حمایت دولت از بخش خصوصی برای ورود به این عرصه را هم اضافه کرد.
راه‌اندازی صندوق ملی تخصصی زعفران
مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی به خبرنگار «دنیای اقتصاد» گفت: ۸۵ درصد زعفران تولیدی کشور به خاطر ارز‌آوری قابل توجه این محصول صادر می‌شود و امیدواریم دسترنج ۲۰۰ هزار کشاورز با سیاستگذاری درست و حمایت‌های مورد نیاز به میزانی برسد که این قشر زحمتکش ترغیب به ادامه هر چه بهتر مسیر و افزایش سطح زیر کشت شوند. حسین زینعلی با اشاره به این مطلب افزود: برنامه ما این است که بخش خصوصی خودش بازار را اداره کند و به همین منظور صندوق ملی تخصصی زعفران راه‌اندازی شده که به زودی آغاز به کار می‌کند و از این طریق زنجیره کامل زعفران مورد حمایت قرار می‌گیرد. مقرر شده شرکت تعاونی فراگیر برای هر سه استان خراسان تعریف کنیم و با تشکیل هیات موسس صندوق که ۷۰ درصد سهم کشاورز و ۳۰ درصد سهم بخش تجارت و صنایع تبدیلی است، تمامی زنجیره ارزش زعفران توسط این صندوق مدیریت می‌شود.
وی ادامه داد: هر ساله توسط خبره‌های بخش زعفران هزینه‌های تولید بررسی می‌شود و قطعا با توجه به اینکه امسال هزینه‌های تولید افزایش یافته، کشاورزان باید منتظر تصمیم‌گیری درباره تعیین قیمت‌ها در سال آینده باشند. وی اظهار کرد: تمام حلقه‌های زنجیره زعفران با دستگاه‌های مکانیزه فعال هستند اما دولت در دو سال اخیر بودجه‌ای برای زعفران اختصاص نداد. بنابراین نتوانستیم اهداف کلان مانند سرعت‌بخشی به تولید مکانیزه را پیگیری کنیم. ما امروز انواع فرآورده‌های دارویی و گیاهی را می‌سازیم و در تمامی قسمت‌ها فناوری‌های مورد نیاز را در کشور داریم و پیشرو هستیم. از طرفی خوشبختانه شرکت‌های خصوصی بزرگ می‌خواهند به گونه‌ای عمل کنند که قیمت جهانی زعفران را بالا ببرند و ما از این جهت خوشحالیم.
زینعلی گفت: ما باید با نصف سطح زیر کشت تا دوبرابر تولیدمان افزایش یابد؛ این هدف قابل دستیابی است به شرط اینکه دولت حمایت واقعی از صنعت زعفران داشته باشد. قطعا وقتی کشاورز از نظر مالی ضعیف باشد، توانایی پرداخت هزینه واقعی برای تولید محصول بیشتر و استفاده حداکثری از زمین را ندارد. امروز کشاورز ما به دلیل مشکلات مالی به جای هزینه ۲۵۰ میلیون تومانی برای هر هکتار، حداکثر ۵۰ میلیون تومان هزینه می‌کند و این اتفاق باعث می‌شود حداکثر ۵/ ۳ کیلو در هکتار برداشت کند در حالی که با هزینه ۲۵۰ میلیون تومانی می‌توانند تا ۱۵ کیلوگرم برداشت کنند. به‌طور مثال کشاورز باید پیاز با وزن ۱۲ گرم به بالا برای کشت محصول استفاده کند تا همان سال اول گل برداشت کند اما پیازهای ریز را با یک‌سوم قیمت استفاده می‌کنند و طبیعی است که کاهش برداشت اتفاق می‌افتد. در واقع زعفران گیاهی چند ساله است و باید پایه‌های کاشت را به خوبی انجام دهند. یا به‌طور مثال از آبیاری قطره‌ای استفاده نمی‌کنند و علف هرز رشد می‌کند که رشد زعفران را با مشکل مواجه می‌کند. بنابراین باید تسهیلات ارزان‌قیمت برای توانمند‌سازی و تشویق کشاورزان به استفاده ازشیوه‌های استاندارد کاشت و نگهداری ارائه شود. متاسفانه زعفران گیاه بدشانسی است و بودجه کافی برای پرداخت تسهیلات برای این صنعت وجود ندارد.
وی درباره برندینگ زعفران خاطرنشان کرد: در این زمینه مشکلی نداریم و هر کس در منطقه خودش برند ایجاد کرده است به گونه‌ای که بیش از ۱۰۰ برند در کشور داریم. ما دو مشکل اساسی داریم. وقتی می‌خواهیم برندی ایجاد شود، باید محیط بهداشتی داشته باشد. متاسفانه به صرف اینکه نیرو برای بازرسی ازکارگاه‌های کوچک‌مقیاس بسته‌بندی ندارند و از طرفی استانداردی برای این کارگاه‌ها تعریف نشده است، آنها را حذف می‌کنند. در حالی که باید برای بزرگ‌تر شدن حمایت شوند.
مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه باید از بخش خصوصی حمایت واقعی شود، تصریح کرد: باید شرکت‌های خصوصی و هلدینگ‌ها را تقویت کنیم و مدیریت صادرات داشته باشیم. می‌توانیم باراندازهای زعفران را برای تسهیل فعالیت تجار ایرانی در خارج کشور ایجاد کنیم. متاسفانه تبلیغ‌های ناخوشایند روی محصولات ایرانی صورت گرفته و این سیاه‌نمایی کار را برای صادرات سخت می‌کند. بنابراین باید اقدام عملیاتی برای اصلاح این نگاه ایجاد شود. وی ادامه داد: آبی که در صنعت زعفران استفاده می‌شود، به مراتب کمتر از آب مورد نیاز سایر محصولات است و قطعا این نکته در زمینه کاهش استفاده از آب‌های زیر‌زمینی و فرونشست زمین بسیار موثر خواهد بود. واقعا صادرات هندوانه و خربزه چه مزیتی برای کشور دارد؟! امروز خسارتی که فرونشست و گرد و خاک‌ها به کشور می‌زنند چندین برابر صادرات این محصولات است.
زینعلی با اشاره به اینکه از نظر قانونی مشکلی برای حمایت از کشاورزان زعفران وجود ندارد، افزود: بانک‌ها تسهیلات ارزان‌قیمتی برای بخش کشاورزان زعفران ندارند و با توجه به یارانه‌ای که در اختیار بانک‌ها قرار می‌دهیم، تسهیلاتی با سود کمتر در اختیار این بخش قرار می‌دهند اما دولت باید تسهیلات ۴ درصدی برای بخش تولید زعفران ببیند و حتی باید این تسهیلات را در اختیار بازرگانان واقعی قرار دهد تا زعفران را با قیمت مناسب از کشاورز بخرند. قطعا زمانی که بازرگان توانایی مالی ندارد، دلال‌ها وارد عرصه می‌شوند و کشاورز را مجبور به فروش با قیمت ارزان می‌کنند. بنابراین دو حلقه کشاورز و بازرگان باید به هم وصل شوند اما بودجه‌ای که دولت به ما قول می‌دهد، محقق نمی‌شود و این باعث سلب اعتماد کشاورزان می‌شود.
ضرورت حمایت از بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری
رئیس شورای شهر تربت حیدریه نیز به خبرنگار «دنیای اقتصاد» می‌گوید: شهرستان تربت حیدریه با تولید سالانه ۷۰ تا ۹۰ تن زعفران خشک و گردش مالی ۱۰۰۰ میلیارد تومانی رتبه اول را در بخش زعفران کشور دارد. اردشیر ریاحی با بیان این مطلب افزود: تولید زعفران با شیوه‌های سنتی انجام می‌شود اما با توجه به تلاش‌های اخیر پژوهشکده زعفران، جهاد دانشگاهی و بخش خصوصی قدم‌های بسیار مهمی برداشته شده و امیدوارم با این وضعیت بخش خصوصی بتواند در قسمت داشت و برداشت به ما کمک کند. وی با اشاره به مشکلات تولید زعفران ادامه داد: امروزه هزینه‌های تولید زعفران برای کشاورز به‌شدت افزایش یافته و با یک حساب سرانگشتی تولید هر کیلو زعفران تا مرحله فروش حدود ۵۰ میلیون تومان هزینه دارد و متاسفانه قیمت خرید از کشاورزان حدود ۴۰ میلیون تومان است. انتظار ما این است که دولت با قیمت عادلانه و با همکاری شرکت‌های خصوصی معتبر زعفران را نرخ‌گذاری کند. در این صورت می‌توان به آینده صنعت طلای سرخ امیدوار بود.
رئیس شورای شهر تربت حیدریه با بیان اینکه صادرات زعفران بسیار ارز‌آور است، اظهار کرد: امروزه مشکل کم‌آبی در کشور بسیار جدی است. بخش زیادی از سفره‌های آب زیر‌زمینی به خاطر کشت محصولاتی مانند هندوانه از بین رفته است در حالی که زعفران نیاز به آب زیادی ندارد. ضمن اینکه کشت زعفران علاوه بر ارز‌آوری، می‌تواند مانع فرسایش خاک و فرونشست زمین شود. وی خاطرنشان کرد: شرکت‌های بخش خصوصی باید به روز باشند و از صفر تا صد به این صنعت ورود کنند و دولت هم باید از بخش خصوصی حمایت کند. ما در شورای شهر تربت این مهم را مد نظر قرار داده‌ایم و انتظارمان این است که دولت به گونه‌ای عمل کند که با ایجاد سودآوری، زمینه استقبال هر چه بیشتر بخش خصوصی را فراهم کند. برخی صحبت از ورود تعاونی‌ها به صنعت زعفران می‌کنند اما واقعیت این است که تعاونی‌ها توانایی اقتصادی و علمی کافی ندارند و راهکار صنعتی کردن زعفران حضور بخش خصوصی است.
ریاحی با اشاره به ضرورت حمایت دولت از کشاورزان زعفران تصریح کرد: چنانچه کشاورزان زعفران دچار مشکلات اقتصادی شوند، باید منتظر مهاجرت‌شان به شهرهای کوچک و بزرگ باشیم که علاوه بر نابودی این محصول، قطعا بیکاری و پدیده حاشیه‌نشینی را به‌شدت افزایش می‌دهد. قطعا اقتصاد بی‌رحم است و اگر از این محصول شناخته شده ایرانی حمایت نکنیم، در عرصه بین‌المللی هم شکست می‌خوریم.
