در گفت‌وگو با مدیرعامل «شرکت پخش سایه سمن» بررسی شد
ریسک‌های هزینه‌زا برای شرکت‌های پخش
کارشناسان و فعالان حوزه توزیع معتقد هستند اگر دولت در زمان راه‌اندازی این فروشگاه‌ها از آنها حمایت می‌کرد و با نگاهی به هزینه‌های نیروی انسانی و ... در برنامه‌های توسعه‌ای این فروشگاه‌ها ورود می‌کرد، چنین مسائلی رخ نمی‌داد اما در نبود این حمایت‌ها، ناچار به اتخاذ روش‌های غیربهره‌ور شدند و این امر موجب ایجاد فشار به پخش‌ها و تولیدکنندگان مختلف شده است و عملا به کل بدنه توزیع از تولید تا مصرف فشار وارد کرده است.
ضرورت نگاه جدید به صنعت پخش
در این رابطه مدیرعامل شرکت پخش سایه سمن با بیان اینکه باید سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و تولیدکنندگانی که با صنعت پخش در ارتباطند به این صنعت به عنوان بازوی اصلی توجه کنند می‌گوید: این صنعت به سرمایه‌گذاری جدی با روش‌های نوین و سرمایه‌گذاران نوین نیاز دارد که اگر انجام نشود، مشکلات فعلی ادامه خواهند یافت؛ به خصوص آنکه استفاده از نوآوری‌ها در حوزه‌های جدید می‌تواند به جبران عقب‌ماندگی‌های گذشته منجر شود و از دولتمردان نیز انتظار داریم نوع نگاه خود را به این صنعت، اصلاح کنند.
به گفته مقصود نصیرزاده، شرکت‌های پخش امروز به عنوان شرکت‌های خدماتی، هزینه‌های بالایی را متحمل می‌شوند در حالی‌که وجود این شرکت‌ها در هر صنعتی باعث رونق شهرک‌های صنعتی است، ولی هنوز ارائه امکانات و خرید زمین در شهرک‌های صنعتی برای شرکت‌های پخش گران‌‌تر و با هزینه بالاتری نسبت به شرکت‌های تولیدی انجام می‌شود. لذا نیازمند تغییر نگاه دولت هستیم. در سایر بخش‌ها نیز مانند موضوع مالیات نیازمند کمک و جدیت دولت، پرداخت تسهیلات بانکی کم‌بهره به دلیل نیاز به سرمایه لازم برای نوسازی صنعت پخش و مسائلی از این دست هستیم که باعث ارتقای زنجیره ارزش، ایجاد امنیت در تامین، شفافیت اطلاعات در جابه‌جایی کالا و ... شود. وی با بیان اینکه صنعت پخش صنعتی است که هنوز در ایران سنتی است و قسمت هزینه‌های انسانی در آن سهم عمده را دارد ادامه داد: هرچند بخش‌های غیرانسانی نیز با هزینه‌های غیرمطلوب روبه‌رو است، اما هزینه‌های انسانی به بهره‌وری نیروی انسانی بازمی‌گردد و ما در کشور در بحث توانمندسازی نیروی انسانی و آموزش و توسعه آن، ضعف‌های عمده‌ای داریم.
مکانیزاسیون و نتایج آن در صنعت پخش
وی در مورد هزینه‌های غیرانسانی صنعت شامل مکانیزاسیون افزود: صنعت باید بتواند با سرمایه‌گذاری در سخت‌افزارها، روش‌های انبارداری، روش‌های جابه‌جایی کالا اعم از حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای و...، از نقش نیروی انسانی بکاهد. همچنین از لحاظ نرم‌افزارها نیز باید با استفاده از نرم‌افزارهای عملیاتی تکامل‌یافته یکپارچه و بومی‌سازی مناسب با انواع وارداتی آن (ERP) توسعه مناسب را در پیش بگیرد که همین موارد مستلزم هزینه‌های بسیار بالا و سرمایه‌گذاری نوآورانه است.
به گفته نصیرزاده موضوع دیگر مساله توسعه هوش مصنوعی است که از این منظر کارآیی بسیار پایینی در کشور داریم و از طرفی مجموع هزینه‌های نیروی انسانی و مکانیزاسیون در بخش انبار و جابه‌جایی و نرم‌افزاری و سایر هزینه‌ها باعث می‌شود این صنعت، صنعت پرهزینه‌ای باشد. در کنار این عوامل موضوع پراکندگی استان‌های کشور و جابه‌جایی بی‌ثمر کالا در صدها کیلومتر برای رساندن کالا به اقصی نقاط کشور موضوع دیگری است که این فعال صنعت پخش به آن اشاره می‌کند. به گفته او، ضعف تولید استانی و منطقه‌ای از مشکلات صنعت پخش کنونی است. این صنعت دارای هزینه‌های بالا است و چون هزینه‌های زمین و ساخت‌وساز، خرید خودروهای حمل کالا، استهلاک و ... همگی بالا هستند، باعث می‌شود صنعت پخش صنعت گرانی باشد. از طرفی ناشناخته بودن صنعت نیز باعث شده تا از حمایت‌های کم‌بهره دولتی محروم باشد.
آزادسازی قیمت و نقش شرکت‌های پخش
مدیر عامل سایه سمن در پاسخ به سوالی در ارتباط با سیاست آزادسازی قیمتی در کالاهای اساسی با بیان اینکه ما هنوز مطمئن نیستیم دولت واقعا به دنبال آزادسازی باشد گفت: دولت بیشتر موضوع کنترل قیمت‌ها را در پیش گرفته که این سیاست دارای چالش‌هایی است و تحلیل‌های متعددی هم برای آن انجام شده است. به نظر من این روش و آشفتگی‌ها در ابلاغیه‌ها و مصاحبه‌ها ناشی از نا اطمینانی صادرکنندگان بخشنامه‌ها است و نشان می‌دهد در یک شرایط گذار قرار داریم.
به گفته وی وضعیت کشور نشان می‌دهد به سمت آزادسازی در حرکت هستیم و اگر مسیر جدید به آزادسازی منتهی نشود کاری اضافه و بی‌اثر و بدون خروجی است و عملا فرصت گرفتن برای دولت محسوب می‌شود؛ هرچند سیاست آزادسازی قیمت امری است که اکنون نیز به آن نزدیک شده‌ایم و این اتفاق در نهایت خواهد افتاد. تاثیر این تصمیم روی توزیع باعث فعالیت رقابتی شرکت‌های پخش و تغییر ساختار و حرکت به سمت چابک‌سازی می‌شود تا با تغییر تکنولوژی و تغییر الگوهای مدیریتی و ایجاد بازار آزاد و رقابتی، بتوانند به نفع مصرف‌کننده هزینه‌ها را کاهش دهند و در این صورت تاثیر مثبتی روی ساختار شرکت‌های پخش مشاهده خواهد شد.
پوشش ۹۶ درصدی سایه سمن در کشور
شرکت پخش سایه‌سمن از بزرگ‌ترین شرکت‌های خصوصی در صنعت پخش مواد غذایی و دارویی است. شرکت سایه سمن از شرکت‌های زیر‌مجموعه گروه معظم سن‌ایچ است که شرکت‌هایی مانند عالیفرد (یکی از بزرگ‌ترین گروه‌های تولیدکننده مواد غذایی در ایران)، شیوا (تولیدکننده محصولاتی مانند شیبا، شیبابا، بوکشتاین، کروسان، کرمونا)، پرسیس و رکسان دارا و آیدا توسکا را شامل می‌شود و کل فروش و پخش محصولات گروه سن‌ایچ را برعهده دارد. شرکت پخش سایه سمن درسال ۱۳۷۴ با ۳۵ پرسنل تاسیس شد و به تدریج به رشد قابل توجهی دست یافت. در حال حاضر ۲۹ استان به صورت مستقیم از طریق شعب و دفاتر این شرکت تحت پوشش پخش مواد غذایی و دارویی قرار دارند که این استان‌ها بیش از ۹۶درصد از جمعیت کل کشور را شامل می‌شود. سایر مناطق نیز از طریق نمایندگان انحصاری این شرکت در هر منطقه پوشش می‌یابند. در حال حاضر شرکت پخش سایه سمن با حدود ۳هزار نفر پرسنل و با امکانات مناسب فنی و حفاظتی از نظر تعداد نیروی انسانی ماهر، وسایل نقلیه استاندارد جهت پخش محصولات، انبارهای مجهز به تجهیزات مناسب، سیستم‌های نرم‌افزاری پیشرفته و سایر عوامل، حرکت رو به رشد خود را با شتابی فزاینده ادامه می‌دهد.
سایه سمن در مسیر توسعه تکنولوژیک
به گفته مدیرعامل سایه سمن، این شرکت در سال‌های اخیر با هدف ارتقا و توسعه فناوری و مکانیزه کردن در شاخص‌های عملکرد و بهبود بهره‌وری برنامه‌های متنوعی را در نظر گرفته که از آن جمله می‌توان به استفاده از روش‌های مسیریاب و سیستم‌های توزیع و حمل و نقل هوشمند، مکانیزاسیون‌های انباری و سیستم‌های آن، استفاده از ERP و یکپارچه‌سازی فرآیندهای پخش (با راه‌اندازی نرم‌افزار SAP )، استفاده از هوش تجاری و گزارش‌های تحلیلی کارآمد و آنلاین و بازخورد دادن به آنها اشاره کرد که تاثیر بسیاری در بهره‌وری شرکت‌های پخش دارد و اکنون این شرکت در حال سرمایه‌گذاری در زمینه این روش‌هاست.
وی افزود: ماه قبل در سایه سمن اولین استارت‌آپ صنعت پخش را در تبریز برگزار کردیم تا جوانان نخبه و خلاق در بسترهای دانشگاهی دارای انگیزه شده و ایده‌های خود را عملیاتی کنند که در همین سال اول ۶۰ ایده دریافت کرده‌ایم که ۱۵ طرح برای سرمایه‌گذاری و گسترش در مرحله بررسی است.
نصیرزاده ادامه داد: اگر استارت‌آپ‌ها بر اساس نیازسنجی شکل بگیرند و پتانسیل‌ها را به سمت استفاده بهینه از این استعدادها سوق دهیم و پاسخ نیازها را بهینه کرده و اثرات مخرب برآورد نشده این نیازها را بهینه کنیم در سال‌های پیش رو در حوزه استارت‌آپ شاهد موفقیت‌های بیشتری خواهیم بود، همچنین تصمیم داریم هر سال در یک استان موضوع استارت‌آپ‌ها را در صنعت پخش برگزار کنیم. حضور استارت‌آپ‌ها در حوزه خرده‌فروشی و فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیازمند یک نگاه بسیار جدی است و ما به این باور رسیده‌ایم که در این حوزه سرمایه‌گذاری کنیم.
