موانع پیش‌روی توسعه صنعت ماءالشعیر
شواهد علمی بر جنبه‌های گوناگون سودمندی مصرف ماءالشعیر دلالت دارند؛ ترکیبات متنوع موجود در آن برای سلامتی مفید است. با توجه به مضرات موجود در مورد نوشابه‌های گازدار، می‌توان نوشیدنی مناسب‌تری مانند ماءالشعیر را انتخاب کرد. یکی از مواد افزودنی در ماءالشعیر، عصاره رازک است که خواص طبی زیادی از قبیل دفع سنگ کلیه، ادرارآور بودن، ضدعفونی‌کننده دستگاه گوارش و دستگاه تنفس دارد. ماءالشعیر علاوه بر رفع تشنگی، روی کارکرد کلیه اثر بسیار خوبی دارد و از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می‌کند و همچنین باعث رفع خستگی اعصاب می‌شود. این نوشیدنی حاوی انواع ویتامین‌های گروه B و ویتامین C بوده که برای رشد مو و جلوگیری از ریزش آن و رفع استرس و بسیاری از اختلالات عصبی می‌توانند مفید باشند.
در کشور ما نیز در چند سال اخیر آگاهی افراد نسبت به این موضوع افزایش یافته و گرایش مردم به مصرف محصولات طبیعی و برخورداری از سلامتی بیشتر شده است. بر همین اساس طی این سال‌ها صنعت ماءالشعیر در ایران از رشد چشمگیری برخوردار بوده و با بهره‌برداری از واحدهای در دست احداث به نظر می‌رسد ظرفیت تولید ماءالشعیر در کشور نسبت به سه سال گذشته چند برابر شود.
در حال حاضر شرکت‌های تولیدکننده ماءالشعیر سالانه نزدیک به ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیون لیتر انواع محصولات را تولید می‌کنند که تقریبا ۵۰۰ میلیون لیتر آن در بازار داخلی به مصرف می‌رسد. رشد این صنعت در سال‌های گذشته به حدی بوده که علاوه بر تامین نیاز داخلی، بخشی از تولیدات راهی بازارهای خارجی شده است.
امروز در قفسه فروشگاه‌ها برندهای بسیار متنوعی از ماءالشعیر در طعم‌های گوناگون و بسته بندی‌های شکیل و زیبا می‌توان یافت که نشان از توسعه این صنعت و علاقه مصرف‌کنندگان به این محصول ارزشمند دارد. فواید ماءالشعیر این محصول را به جایگزین مناسب و ایده‌آلی برای نوشابه‌های گازدار که بیشتر حاوی مواد قندی فراوانی هستند، مبدل ساخته و کم کم به رقیبی برای نوشابه‌های گازدار تبدیل شده است. ماءالشعیر با مصرف سرانه ۰۶/ ۲۲ لیتر در سال، بعد از چای، نوشابه‌های گازدار، شیر و قهوه، پنجمین جایگاه را در میان انواع آشامیدنی‌های جهان به خود اختصاص داده است. اما سرانه مصرف ماءالشعیر در ایران بسیار پایین است و نسبت با میانگین مصرف در دنیا فاصله بسیار زیادی دارد. به طور نمونه مصرف سرانه نوشابه در کشور ما حدود ۳۰ لیتر است، در حالی که مصرف سرانه ماءالشعیر با وجود خاصیت‌های گوناگون از ۴ لیتر فراتر نمی‌رود.
دلیل این مصرف پایین ماءالشعیر به وضعیت نامساعد اقتصادی مردم برمی‌گردد. افزایش شدید نرخ ارز و تامین مواد اولیه باعث شده تا تولیدکنندگان ماءالشعیر از سال گذشته چند بار قیمت این نوشیدنی را بالا ببرند که در پی این افزایش قیمت، مصرف این نوشیدنی کاهش شدیدی نسبت به سال گذشته داشته و حتی باعث شده کم کم به خاطر وضعیت اقتصادی نامناسب جامعه، این نوشیدنی از سبد خرید مردم کنار گذاشته شود. تا جایی که هم‌اکنون تقاضا بین ۳۰ تا ۳۵درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش پیدا کرده است. از سال گذشته دو مرحله افزایش قیمت در بخش ماءالشعیر اتفاق افتاده که با احتساب حدود ۱۵درصد افزایش در هر مرحله، در مجموع نرخ ماءالشعیر حدود ۳۰درصد گران‌تر شده است.
از طرفی برخی سازمان‌ها نگرش درستی در مورد ماهیت این صنعت ندارند و این موضوع موجب بروز برخی مشکلات در این صنعت شده است. به طور نمونه سازمان مالیات ارزش افزوده، ماءالشعیر را در زمره نوشابه‌های گازدار قرار می‌دهد و بر این اساس اعمال تعرفه مالیاتی ۱۵درصدی، ناشی از عدم شناخت ماهیت این محصول و شکاف تعاملی بین سازمان‌ها با انجمن تولید این صنعت است.
در عین حال فعالان و تولیدکنندگان ماءالشعیر نیز در ایران با مشکلات و موانع متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند. از جمله این مشکلات می‌توان به مواردی از قبیل نوسان نرخ ارز، مسائل مربوط به واردات مواد اولیه، تامین منابع مالی و واردات برخی محصولات بی کیفیت خارجی اشاره کرد.
در حال حاضر یکی از مشکلات عمده تولیدکنندگان تامین مواد اولیه است. وابستگی تولید این بخش به مواد اولیه وارداتی موجب شده تا در این زمینه از قدرت رقابت‌پذیری آن، در عرصه بین‌المللی کاسته شود. همچنین وابستگی این صنعت به مواد اولیه وارداتی است که موجب رسوخ نوسانات نرخ ارز به بازار این محصول به خصوص بازار صادراتی آن شده است.
از همین رو لازمه برطرف شدن این مشکل توسعه بخش کشاورزی سازگار با نیاز این صنعت، یا تثبیت نرخ ارز در محدوده‌ای است که تولیدکننده قدرت برنامه‌‌ریزی و رقابت خود را حفظ کند. می‌توان امیدوار بود در صورت اتصال زنجیره کشاورزی کشور به صنعتی که به واسطه زیرساخت‌های تکنولوژیک تا حد زیادی در آن مزیت نسبی دارد؛ موجبات توسعه صنعت ماءالشعیر فراهم شود که پیامد آن کمک به افزایش تولید و اشتغال ملی خواهد بود.
