کارشناسان هشدار دادند
افزایش هزینه‌های درمانی دولت در پی کاهش مصرف لبنیات
کاهش مصرف لبنیات در ایران به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و عدم تناسب درآمد خانوارها با هزینه‌های مصرفی آنها است که موجب شده تا طی دو سال گذشته سرانه مصرف انواع محصولات لبنی در میان خانوارهای ایرانی بیش از پیش کاهش یابد. در چنین شرایطی رئیس‌جمهوری اوایل سال‌جاری خطاب به وزیر جهاد کشاورزی و وزیر صمت که کالاهای مصرفی و اساسی تحت مدیریت آنها است، تاکید کرده بود که قیمت کالاهای مصرفی بیش از این افزایش نیابد. این حال اما همه می‌دانند که بازار دستور پذیر نیست و با افزایش هزینه‌های تولید، تولیدکنندگان راهی جز افزایش قیمت ندارند.
افزایش ۸۸ درصدی بهای شیرخام در ۲ سال اخیر
در خصوص دلایل افزایش قیمت لبنیات چند عامل مطرح است. بنا به گفته فعالان صنعت لبنیات ایران، در پی بالا رفتن هزینه‌های تمام‌شده تولید شیرخام برای گاوداران، هزینه تولید محصولات لبنی هم رشد داشته است. از طرفی به دلیل اینکه 65 درصد از هزینه تمام‌شده محصولات لبنی مربوط به قیمت شیر خام است، بدیهی است که اگر شیر خام گران شود، قطعا قیمت لبنیات نیز گران خواهد شد. در همین راستا طی روزهای اخیر سخنگوی انجمن صنایع لبنی از افزایش ۸۸درصدی قیمت شیر خام از سال ۹۸ تا آذر ۹۹ خبر داده و عنوان داشته است که روند افزایش قیمت شیرخام از آذرماه هرگز متوقف نشده و هیچ‌گاه از قیمت‌های مصوب تبعیت نکرده است. وی با اشاره به اینکه ۶۵درصد ضریب هزینه تولید محصولات لبنی وابسته به شیر خام است، گفته است: با افزایش قیمت شیر خام که متاسفانه تابع هیچ نظارتی نیست، نرخ محصولات لبنی دستخوش تغییر و تحولاتی می‌شود. طبق اعلام سید محمدرضا بنی طبا، اگر افزایش قیمت شیر خام مهار نشود، در ادامه نرخ محصولات لبنی بالا خواهد رفت.
صنعت شیر در آستانه نابودی
در این میان رئیس انجمن صنفی گاوداران نیز در خصوص دلایل افزایش قیمت لبنیات در کشور می‌گوید: هزینه‌های تولید محصولات لبنی بالا رفته است. همچنین حقوق و دستمزد نیز از ابتدای سال‌جاری ۴۰درصد افزایش یافته و همه این موارد، قیمت تمام شده شیر را برای تولیدکننده بالابرده است. در چنین وضعیتی اگر قیمت شیر خام اصلاح نشود، صنعت شیر کشور راکد خواهد شد.
به گفته احمد مقدسی، اگر دولت خواسته انجمن گاوداران را برای افزایش قیمت شیرخام عملی نکند، به‌طور قطع تولید با مشکل مواجه خواهد شد، چراکه برای تامین تولید و اشتغال، قیمت‌گذاری محصول نیز باید اقتصادی باشد.
وی با بیان اینکه مسوولیت افزایش سرانه مصرف لبنیات در جهان، بر عهده دولت‌ها است و دولت برای این منظور مشوق‌هایی مانند شیر مدارس و سبد خانوار را در نظر می‌گیرد، تاکید کرد: بنابراین قرار نیست برای حفظ سلامت جامعه، تولیدکننده هزینه کند و این دولت است که باید در این راستا گام بردارد.
آزادسازی تولید شیر خشک و کاهش مصرف سرانه
در این میان بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ برخی تصمیمات وزارت جهاد کشاورزی مانند آزادسازی تولید شیر خشک منجر به بروز چنین مشکلات و مسائلی در حوزه تولید لبنیات در کشور شده است، چراکه سالانه حدود هشت تا 10میلیون تن شیرخام در کشور تولید می‌شود که 6میلیون آن به بخش صنعت وارد می‌شود و این میزان با توجه به جمعیت کشور، امکان افزایش سرانه مصرف ندارد. به بیان بهتر برای افزایش سرانه مصرف، باید سرانه تولید نیز افزایش یابد. در همین راستا مدیرعامل اتحادیه تعاونیهای لبنی ضمن تایید این موضوع می‌گوید: سیاستگذاری دولت و عدم‌حمایت از تولید منجر به کاهش سرانه مصرف لبنیات شد، به‌طور مثال بخشی از اختیارات را به وزارت جهاد کشاورزی دادند که معاون صنایع وزارت جهاد درخواست آزادسازی تولید شیر خشک را داده که این امر منجر به کاهش سرانه مصرف شیرخام شده است. علی احسان ظفری با انتقاد از فاصله چشمگیر متوسط سرانه مصرف لبنیات در کشور در مقایسه با دنیا افزود: سرانه مصرف لبنیات در سال 89 حدود ۱۱۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم بود.
کاهش سرانه مصرف، تولید شیر خشک را افزایش داد
اما این در حالی است که طبق گفته رئیس انجمن تولیدکنندگان شیر خشک صنعتی، اتفاقا کاهش مصرف فرآورده‌های لبنی منجر به افزایش تولید شیرخشک در کشور شده است.
بنا بر اعلام سیاوش سلیمی، طبق گزارش‌های موجود انجمن دامداران و انجمن لبنی کشور، مصرف فرآورده‌های لبنی حدود ۳۰درصد کاهش‌یافته است که همین امر در افزایش تولید شیر خشک مؤثر بوده، زیرا دامدار نمی‌تواند شیر خام را نگهداری کند. به گفته وی، تولید سالانه شیر خشک در کشور بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار تن است که در سال ۹۹ نیز همین میزان شیر خشک تولید شد.
قاچاق گسترده شیر خشک
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» اظهارات سایر فعالان حوزه صنایع لبنی نیز حاکی از آن است که تفاوت قیمت شیرخشک در داخل و خارج از کشور، بخش زیادی از شیرخام تولیدی را راهی کارخانه‌های شیر خشک کرده است که پس از تولید به‌صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود.
سخنگوی انجمن صنایع لبنی ایران ضمن تایید این موضوع و با انتقاد از استمرار قاچاق شیر خشک گفت: بسیاری از محصولات لبنی به دلیل ماهیت فسادپذیر بودن نمی‌توانند قاچاق شوند، زیرا برای نگهداری و حمل‌ونقل به شرایط خاصی نیاز دارند، اما متاسفانه قاچاق شیر خشک صنعتی در کشور ما وجود دارد و حتی بخشی از تحریک قیمت شیرخام در داخل کشور به دلیل تداوم قاچاق شیر خشک است. بر اساس این گزارش، میزان شیر خام موردنیاز برای تولید یک کیلوگرم شیرخشک ۱۲ کیلو است. در حالی که میزان مجاز صادرات شیر خشک در کشور ۲۰هزار تن است، میزان تولید شیر خشک در داخل حدود ۸۰۰هزار تن است و این در حالی است که سهم مصرف صنایع مختلف داخلی کشور ۲۰۰هزار تن برآورد شده است و در این بین متاسفانه گزارش‌های زیادی حاکی از خروج شیرخشک به‌صورت قاچاق و در حجم وسیع است.
کاهش تقاضا برای محصولات لبنی طی ۱۶ سال اخیر
آمار نشان می‌دهد تقاضا برای خرید محصولات لبنی طی ۱۶ سال به‌طور مداوم کاهش‌یافته است که این کاهش تقاضا در ۱۶ سال گذشته، رابطه مستقیمی با افزایش هزینه‌های تولید و تورم دارد که درنهایت فشار تورمی خانوار زمینه را برای کاهش مصرف لبنیات فراهم کرده است.
صنعت لبنیات مانند صنایع دیگر از یک منطق اقتصادی برخوردار است، اما ازآنجاکه مصرف این کالاها با سلامت مردم ارتباط مستقیم دارد، کاهش مصرف آن به معنای هشدار خطر برای نسل‌های آینده است و به عقیده کارشناسان حوزه بهداشت و درمان، تاثیر مستقیم در افزایش هزینه‌های درمانی دولت در آینده دارد؛ بنابراین نظام سیاستگذاری کشور باید در جهت سیاست‌ها و تصمیماتی باشد که هزینه‌های تولید لبنیات را در کشور کاهش و قدرت خرید مردم را افزایش دهد.
