مدیران خرید برای دی‌ماه گزارش کردند
پنج چالش زمستانی صنعت غذا
در بین شاخص‌های مختلف، «میزان سفارشات جدید» و «مقدار تولید محصولات» به ترتیب با عدد ۳/ ۳۳ و ۴/ ۳۵ وضعیت نامناسبی داشته‌اند. وضعیت نامساعد دو شاخص مذکور باعث شده است که شاخص «میزان فروش محصولات» هم شرایط خوبی را در دی ماه تجربه نکند. این شاخص با ثبت عدد ۴/ ۳۵ همراستا با مقدار تولید و میزان سفارشات جدید، در مسیر نزولی قرار گرفته است.از سوی دیگر قیمت بالای خرید مواد اولیه (با ثبت رقم ۷/ ۶۶ برای این شاخص) نشان می‌دهد که شاخص دیگر یعنی «موجودی مواد اولیه» با عدد ۷/ ۴۱ شرایط نامطلوبی را در این بازه زمانی تجربه کرده است. در واقع زمانی که دو شاخص «قیمت مواد اولیه» و «قیمت محصولات تولید شده» عدد بالاتری را ثبت کنند برخلاف سایر شاخص‌ها، حاکی از بدتر شدن وضعیت کلی است. به غیر از حوزه مواد اولیه و میزان تولید و فروش محصولات که اعداد شامخ وضعیت نامطلوب آنها را تایید می‌کند، در حوزه فروش محصولات در بازارهای خارجی وضعیت چندان متفاوت نیست. عدد به‌دست آمده برای «میزان صادرات کالا» (۶/ ۴۰) برای دی ماه ۹۸ نشان می‌دهد که شرایط مانند میزان فروش محصولات در وضعیت مطلوب قرار ندارد. البته فروش کم محصولات در داخل و خارج باعث شده است که شاخص «موجودی محصول» (انبار) با عدد ۲/ ۵۵ بالاتر از نقطه مطلوب قرار بگیرد.
بررسی تطبیقی
همان‌طور که اشاره شد، عدد کل شامخ صنایع‌غذایی برای دی ماه ۹۸ معادل ۳/ ۴۱ به‌دست آمده است، عددی که در آذرماه ۳/ ۴۶ ثبت شده بود. بنابراین وضعیت کلی این صنعت پیشران در موقعیت نامطلوب‌تری در مقایسه با آذرماه قرار گرفته است. اما در میان شاخص‌های ۱۲گانه، ۷ شاخص وضعیت بدتر و ۵ شاخص وضعیت بهتری را نسبت به آذرماه تجربه کرده‌اند.مقدار تولید محصولات (۴/ ۳۵)، میزان سفارشات جدید (۳/ ۳۳)، سرعت انجام و تحویل سفارشات (۴/ ۶۰)، موجودی مواد اولیه (۷/ ۴۱)، میزان صادرات کالا (۶/ ۴۰)، میزان فروش محصولات (۴/ ۳۵) و قیمت محصولات تولید شده (۹/ ۴۶)، هفت شاخصی هستند که در مقایسه با آذر وضعیت بدتری داشته‌اند. از سوی دیگر، میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (۸/ ۴۵)، قیمت مواد اولیه (۷/ ۶۶)، موجودی محصول (۲/ ۵۵)، مصرف حامل‌های انرژی (۱/ ۵۳) و انتظارات تولید در ماه آینده (۳/ ۵۸) در دی نسبت به ماه قبل از آن تا حدودی شرایط بهتری پیدا کرده است.ارزیابی اعداد حاصل شده نشان می‌دهد که در دو ماه پایانی سال مخاطرات و نگرانی‌هایی صنعت غذای کشور را تهدید می‌کند، به‌ویژه مقدار تولید محصولات و سفارشات جدید که اعداد بسیار پایینی را ثبت کردند تا زنگ خطر برای صنایع‌غذایی به صدا دربیاید. البته با این وجود فعالان اقتصادی و مدیران بنگاه‌ها برای ماه بهمن انتظارات مثبتی را برای وضعیت تولید این صنعت اعلام کرده‌اند.
تحلیل کلان
شامخ تمام گروه‌های صنعتی غیر از صنایع کانی غیرفلزی و صنایع‌غذایی در دی‌ماه ۱۳۹۸ نسبت به ماه قبل یا تغییری نداشته یا نشان از بهبود نسبی وضعیت دارد. صنایع‌غذایی بعد از صنایع کانی غیرفلزی بدترین وضعیت را در بین صنایع داشته (۳/ ۴۱) و با توجه با آنکه دومین ضریب اهمیت را در بین صنایع دارد (۱۷/ ۰ از یک)، شامخ کلی این گروه در شامخ کل صنعت اثرگذاری بالایی دارد.کاهش در مقدار تولید محصولات (۴/ ۳۵)، میزان سفارشات جدید (۳/ ۳۳)، موجودی مواد اولیه (۷/ ۴۱) و میزان استخدام و به‌کارگیری نیروی انسانی (۸/ ۴۵) در این ماه همگی نشان از بدتر شدن اوضاع دارد. تنها سرعت انجام و تحویل سفارشات افزایش داشته (۴/ ۶۰) که با توجه به کاهش میزان سفارش، این مورد طبیعی به‌نظر می‌رسد. از سوی دیگر، با توجه به اینکه تولیدکنندگان کمترین میزان دریافت سفارشات جدید را از ابتدای سال۹۸ تجربه کرده‌اند، تولید محصول هم روند کاهشی محسوسی داشته است. بخشی از این موضوع احتمالا به‌دلیل عدم انعقاد قراردادهای جدید در ماه‌های پایانی سال باشد که ممکن است این موضوع با شروع سال جدید تعدیل شود.به‌طورکلی، براساس گزارش‌های ماهانه شامخ، صنایع‌غذایی طی ۱۰ ماه سال ۹۸ از شرایط مناسبی برخوردار نبوده‌اند. چراکه به غیراز سه ماه اردیبهشت، شهریور و مهر (که شامخ‌کل بیانگر میزان اندکی بهبود بوده است) در سایر ماه‌ها، شرایط کلی این صنعت معمولا بد ارزیابی شده است.
در ماه دی تولیدکنندگان این صنف با کاهش فروش محصولات و صادرات کالا نیز مواجه بودند. میزان فروش محصولات در سال ۹۸ به غیراز ماه اردیبهشت همواره کاهشی عنوان شده است. عدد شاخص فروش محصولات غذایی در دی‌ماه ۴/ ۳۵ بوده است. دلیل افت محسوس کاهش فروش محصولات به‌جز کاهش مقدار تولید و میزان سفارش، بروز برخی مسائل جانبی بود که تقاضای بعضی مواد غذایی را تحت‌تاثیر قرار داده است.همچنین مشکل کاهش قدرت خرید از دیگر مسائلی است که در سال ۹۸ صنعت غذایی را از خود متاثر ساخته است. برخی آمارها حکایت از کاهش جدی قدرت خرید و کوچک‌تر شدن سبد غذایی خانوار دارد که این موضوع سبب می‌شود تولیدکنندگان محصولات غذایی غیراساسی برای فروش محصولات خود با مشکل مواجه شوند.از دیگر موارد باید به افزایش قیمت خرید مواد اولیه اشاره کرد (۷/ ۶۶) که به‌طور مثال خود را در افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی قیمت شکلات و شیرینی و گران‌شدن قیمت مواد اولیه (شکر به‌دلیل کمبود شکر دولتی) نشان داده است.
نکته دیگر اما اشاره تولیدکنندگان به کاهش قیمت محصولات تولید شده این صنعت (۹/ ۴۶) است که با توجه به افزایش قیمت خرید مواد اولیه احتمالا به‌دلیل کنترل قیمتی از سوی نهادهای نظارتی اتفاق افتاده است. همچنین مشکل کاهش قدرت خرید هم می‌تواند در این موضوع نقش موثری ایفا کند.البته بیان این نکته ضروری است که در طرف عرضه محصولات غذایی، موجودی محصول در انبار نیز اندکی افزایش یافته است (۲/ ۵۵). این مورد احتمالا به دلیل نزدیک شدن به عید نوروز و پیش‌بینی افزایش قیمت برای دوره زمانی قبل از عید است که تولیدکنندگان اقدام به انبار کالاهای خود می‌کنند. البته از این نکته نیز نباید غافل ماند که در طول سال ۹۸ میزان صادرات و فروش محصولات روند کاهشی داشته است که خود می‌تواند باعث افزایش موجودی محصول در انبار باشد.علاوه بر آن، میزان صادرات صنایع‌غذایی (۶/ ۴۰) نیز با کاهش روبه‌رو بوده است که این کاهش می‌تواند متاثر از ناآرامی‌های منطقه باشد. در شرایط کنونی بخش عمده‌ای از صادرات صنایع‌غذایی ایران به بازار کشورهای همسایه و عراق است که با توجه به حوادث پیش‌آمده، کاهش صادرات منطقی به نظر می‌رسد.
