تنگناهای ماشین‌سازان ایرانی
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، مساله مواد اولیه است. مطابق با ارزیابی‌ها، تحریم‌ها روی ورود مواد اولیه اثر گذاشته‌اند؛ به‌عنوان مثال بخشی از تحریم‌ها، ورود فلزات را هدف قرار داده‌اند که این موضوع برای فروشندگانی که در زمینه ماشین‌آلات صنعتی فعالیت داشتند مخاطراتی ایجاد کرده است. البته روش‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها وجود دارد، اما به هر صورت این دور زدن‌ها، هزینه کار را افزایش می‌دهند و در نتیجه این تولیدکننده است که به‌دلیل اینکه نمی‌خواهد کارگاه خود را تعطیل کند، باید این هزینه‌های مازاد را جبران کند. از سوی دیگر، در بحث مواد اولیه قطعات کنترل، مشکلاتی وجود دارد. در دنیا شرکت‌هایی که قطعات کنترل می‌سازند بسیار محدود هستند. تمام ماشین‌سازان دنیا از چند قطعه‌ساز خاص این قطعات را تهیه می‌کنند. اما ایران برای تهیه این قطعات از این شرکت‌ها دچار مشکل است. برخی از آنها به ایران صادرات دارند، اما هیچ نام و نشان رسمی از خود بروز نمی‌دهند.
حال این پرسش مطرح است که آیا با وجود این گلوگاه‌ها، این پتانسیل در کشور وجود دارد که برای تامین قطعات و مواد اولیه به خودکفایی دست یابیم؟ در پاسخ به این سوال باید گفت، برای تهیه برخی از این مواد اولیه ممکن است به خودکفایی دست یابیم، اما برخی مواد اولیه هستند که در کل دنیا به دست چند شرکت ساخته می‌شوند. مثلا ساخت این مواد برای فولادسازان ایرانی صرفه اقتصادی ندارد که آنها این قطعات را تولید کنند. از سوی دیگر، باید این استدلال هم در نظر داشت که مگر همه چیز را باید خودمان بسازیم؟ ایتالیا که خاستگاه ماشین‌آلات صنایع‌غذایی در دنیا است و بازار برگ ماشین‌آلات صنایع‌غذایی دنیا را در دست دارد، برخی مواد اولیه موردنیازش را از خارج ایتالیا تامین می‌کند.
اما یکی از مشکلات دیگری که درحال‌حاضر برای واحدهای کوچک ما به تهدید تبدیل شده، این است که این واحدها نمی‌توانند خودشان مواد اولیه مورد نیاز را وارد کنند. در این بین بحث مواد اولیه تقلبی مطرح می‌شود که در بازار داخل وجود دارند. این اقلام تقلبی آثار سوء از خود به‌جا می‌گذارند و ماشین‌سازان ایرانی هم اگر از این اقلام استفاده کنند، سریعا محصولاتشان خراب می‌شود و در نهایت باید تاوان پس بدهند. این مساله باعث شده که تولیدکنندگان مجبور باشند جنس اصلی را با قیمت‌های بسیار بالا وارد کنند؛ بنابراین ماشین‌ساز در این نقطه، از سودآوری کمتری بهره‌مند خواهد شد.
اما یکی از مسائلی که بازار ماشین‌سازی ایران را به‌طور عام تهدید می‌کند، این است که متولیان و سیاست‌گذاران کشور ارزهای ارزان‌قیمت برای خرید ماشین‌آلات اختصاص می‌دهند. در این شرایط ماشین‌آلاتی وارد می‌شوند که ساخت ایران نیستند. این معضل از فاصله ارز نیمایی با ارز آزاد آغاز شد و همین موضوع انگیزه‌ای ایجاد می‌کنند که از ماشینهای خارجی استفاده شود. ماشین‌سازان داخل درحال‌حاضر از ارز آزاد استفاده می‌کنند و ارز ارزان به آنها تعلق نمی‌گیرد. اگر همین شرایطی که برای ماشین‌سازان است برای خرید ماشینهای صنعتی هم باشد، قطعا بسیاری از شرکت‌ها از تولیدات داخل استفاده خواهند کرد.
از طرف دیگر یکی از مسائلی که برای ماشین‌آلات صنعتی ایرانی مطرح است و برای ماشین‌آلات خارجی مطرح نیست، بحث خدمات پس از فروش است. زمانی که فردی ماشین‌آلات ایرانی خریداری می‌کند، استفاده از خدمات پس از فروش بسیار برایش سهل‌الوصول و راحت است. درحالی‌که استفاده از خدمات پس از فروش برای ماشین‌آلات خارجی بسیار سخت شده است. اولا قطعات را یا به‌دلیل تحریم‌ها نمی‌دهند یا اگر هم قطعاتی ارسال کنند با چند برابر قیمت به دست مشتری می‌رسد. از سوی دیگر، اگر برای ماشین‌آلات خارجی ایرادی پیش آید و نیاز به حضور کارشناسان خارجی باشد، هزینه ورود آنها به ایران آنقدر بالاست که تامین آن برای بسیاری از مشتریان فراهم نیست. این در حالی است که اگر هم این کارشناسان با چنین هزینه‌های سرسام‌آوری به ایران بیایند، هیچ تضمینی وجود ندارد که این ماشین راه بیفتد یا نه. در کنار به تصویر کشیدن این معضلات باید این موضوع را در نظر داشت که ما در حوزه ماشین‌سازی به غیر از صنایع‌غذایی و در تمام حوزه‌های ماشین‌سازی در کشور رشد قابل‌توجهی داشته‌ایم.
درصد قابل‌توجهی از کارخانجات فولاد و کارخانجات سیمان، در ایران ساخته شده‌اند. بنابراین این موضوع نشان می‌دهد که توانایی ساخت ماشینهای مختلف در ایران وجود دارد، پس می‌توان گفت این پتانسیل وجود دارد که با برخی حمایت‌ها زمینه توسعه این صنعت فراهم شود. صادرات ما هم گویای آن است که ماشین‌آلات ما در دنیا پذیرفته شده است. فکر نکنید فقط عراق و افغانستان خریداران ماشین‌آلات داخلی ما هستند، ما به ترکیه، آلمان و برخی کشورهای اروپایی ماشین صادر می‌کنیم یا با آنها همکاری داریم. ما فقط سرزمین زعفران، فرش، پسته و خشکبار نیستیم، چراکه درحال‌حاضر بسیاری از نقاط دنیا ما را به‌عنوان یک ماشین‌ساز صنعتی پذیرفته‌اند و بسیاری از واحدهای ما هر روز سفارش می‌‌گیرند.
