موسس غول خرده فروشی جهان از چالش جدید در شرکتها می‌گوید
منافع «سرمایهداری آگاهانه» در کسب و کارها
نگرانی «جان مکی» مدیرعامل فروشگاه‌های زنجیره‌‌ای «هول فودز» از گسترش سوسیالیسم در آمریکا
او در پاسخ به سوالاتی حول محور کمبود نیروی کار و تاثیر پاندمی بر هول‌فودز گفت: «سوسیالیست‌‌ها دارند در سازمان‌ها و موسسات رژه می‌‌روند و همه‌چیز را تحت کنترل می‌گیرند. همه‌چیز را. ظاهرا دارند کنترل شرکتها را در دست می‌گیرند. کنترل ارتش و نظام آموزشی را نیز همین‌طور. و این رویه ادامه دارد. می‌‌دانید، من قلبا به آزادی و نظام سرمایهداری اعتقاد دارم. این دو، ارزش‌های من هستند و حس می‌کنم بسیاری از آزادی‌‌هایی که من در طول زندگی‌‌ام، قدرشان را نمی‌‌دانستم و بدیهی می‌‌پنداشتم، حالا مورد تهدید قرار گرفته‌‌اند.» تاکنون، هول فودز و شرکت مادر، یعنی آمازون به درخواست رسانه‌ها برای اظهارنظر درباره این گفته‌ها پاسخی ندادند.
این مدیرعامل ۶۸ ساله، نسل جوان را عامل اصلی بسیاری از تغییرات سیاسی و اجتماعی در ایالات‌متحده می‌‌داند و می‌گوید: «حس می‌کنم تبدیل به پدرم شده‌‌ام. درست مثل او، حالا من نسل جوان را درک نمی‌کنم.» او گفت هول فودز از زمان آغاز کرونا در استخدام نیرو با مشکل مواجه بوده، حتی با وجودی که دستمزدها را افزایش داده‌‌اند. مکی علت کمبود نیروی کار را پرداخت طرح‌های کمک مالی و حمایتی در دوران کرونا دانسته و گفت شرکتش در شهرهای «لیبرال‌‌تری» مثل نیویورک و لس آنجلس با مشکلات بیشتری مواجه بوده است. او در ادامه گفت: «نسل جوان امروز هر کاری که پیدا می‌کنند را فورا قبول نمی‌کنند چون دوست دارند کارشان معنادار باشد. اما به نظر من نمی‌توانی انتظار داشته باشی که از همان ابتدا، شغل معنادار داشته باشی. باید آن را به مرور زمان به دست آوری.»
اپیدمی تنبلی در نسل زد (Z)
مکی نخستین کسی نیست که اخیرا ادعا کرده «مردم دیگر دوست ندارند کار کنند». اوایل امسال، «کیم کارداشیان سلبریتی آمریکایی و صاحب چند برند آرایشی و پوشاک» نیز در مصاحبهای همین ادعا را مطرح کرد. او گفت: «این روزها انگار هیچ‌کس دوست ندارد کار کند. بهترین توصیه من به زنان این است که خودتان را جمع کنید و بروید سراغ کار.» سخنان او واکنش منفی مردم در شبکه‌های اجتماعی را به دنبال داشت. بسیاری از کاربران معتقدند علت موفقیت کیم، پدر پولدارش است. از وقتی پاندمی آغاز شده، اظهاراتی از این دست نیز بسیار شایع شده اما این تفکر که «آدم‌‌ها تنبل شده‌‌اند»، دهه‌هاست که وجود دارد. یکی از کارشناسان در گفت‌وگویی به اینسایدر گفته که این باور که نسل جوان، تنبل‌‌تر و حق به جانب‌‌تر هستند، یکی دیگر از اثرات تفاوت نسلی است. پدربزرگ‌‌ها همیشه می‌‌گفتند: «زمان ما، این‌طور نبود!» حالا هم هر کسی که دیگر جوان نیست، می‌گوید: «جوان‌‌ها تنبل شده‌‌اند.»
پایان خودسانسوری
مکی که به «سرمایهداری آگاهانه» اعتقاد دارد، در ادامه گفت‌وگو گفته که از طرح افکار و نظراتش، معذب نیست. او در ادامه گفت: «از سال ۲۰۰۹، خودم را سانسور کردم.» او به نامه سرگشاده‌‌ای اشاره دارد که ۱۳ سال پیش برای وال استریت ژورنال نوشت و در آن، طرح خدمات درمانی اوباما را نقد کرد. مصاحبه او جنجال زیادی به پا کرد تا جایی که مشتریان، هول فودز را تحریم کردند. او اضافه کرد: «هیات‌مدیره عملا جلوی من را گرفتند. و من آنقدر ترسیدم که سکوت کردم.» او در ماه سپتامبر، پس از ۴۴ سال فعالیت در هول فودز، بازنشسته خواهد شد. او گفته است که شش هفته دیگر، کاملا آزاد خواهد بود تا عقاید سیاسی‌‌اش را بیان کند: «به تیم رهبری می‌‌گفتم به زودی درباره جانِ دیوانه خواهید شنید که دیگر نقابی بر صورت ندارد و خواهید گفت، دیگر نمی‌توانیم جلوی حرف زدن او را بگیریم.»
سرکوب اتحادیه‌ها
طی چند سال اخیر، هول فودز و آمازون بارها متهم به سرکوب اتحادیه‌ها شده‌‌اند. سال ۲۰۲۰، «هیلی پیترسون» ویراستار وب‌سایت «بیزنس اینسایدر» در گزارشی نوشت که هول فودز، فروشگاه‌ها را بر اساس ریسک تشکیل اتحادیه رده‌‌بندی کرده و نقاط ریسکی را از طریق یک نقشه حرارتی زیرنظر دارد. این گزارش واکنش‌‌های بسیاری را به دنبال داشت. گزارش که با استناد به اسناد و مدارک ارائه شده توسط پنج منبع آگاه تهیه شده بود، نشان می‌‌داد که هول فودز از تکنولوژی و داده‌ها جهت نظارت و کنترل بر حدود ۱۰۰ هزار نیروی کارش استفاده می‌کند. در ادامه گزارش آمده بود: «این نقشه طوری طراحی شده تا فروشگاه‌های ریسک‌دار را شناسایی کند. شناسایی اولیه کمک می‌کند منابع به نیازمندترین فروشگاه‌ها سرازیر شود.
هدف، کاهش ریسک از طریق رفع چالش‌هاست، قبل از آنکه مشکل‌‌ساز شوند.» هول فودز اما پاسخ نداد که چه جور منابعی به فروشگاه‌های نیازمند فرستاده می‌شود. در پی انتشار این گزارش، تعدادی از قانون‌گذاران دموکرات از جمله «برنی سندرز» در نامه‌‌ای از مکی خواستند که درباره اقدامات ضد اتحادیه‌‌ای شرکتش توضیح دهد. آنها اقدامات هول فودز را نقض حقوق کارگری دانسته و تاکید کردند که باید به جای تلاش برای جلوگیری از شکل‌‌گیری اتحادیه‌ها، فکری به حال بهبود شرایط کارکنانش کند. مکی اما طی این سال‌ها، بارها گفته که هول فودز، ضد اتحادیه نیست بلکه فراتر از اتحادیه است. او سال ۲۰۱۳ از مدل کسب‌‌وکار شرکتش که آن را سرمایهداری آزاد و رقابتی خوانده بود، حمایت کرد و مدعی شد که این فلسفه، عامل موفقیت و رشد هول فودز در تمام این سال‌ها بوده.
سرمایهداری آگاهانه
سال ۱۹۸۰ یعنی چیزی حدود ۴۲ سال پیش، جان مکی به همراه سه نفر دیگر هول فودز مارکت را بنیان نهاد. هدف آنها، ترویج تغذیه سالم و طبیعی بود. نخستین فروشگاه در آستین تگزاس واقع شده بود اما کسب‌‌وکار به سرعت گسترش یافت و حالا بیش از ۵۰۰ فروشگاه هول فودز در آمریکا، بریتانیا و کانادا وجود دارد. مکی که چهره هول فودز در میان مردم است، معروف است به مخالفت با خدمات درمانی دولتی، تردید نسبت به گرمایش جهانی و البته اعتقاد به «سرمایهداری آگاهانه». پاییز سال ۲۰۲۰، او کتابی تحت همین نام منتشر کرد که شرحی بر رویکرد فلسفی او نسبت به کسب‌‌وکار است. او در این کتاب، داستان سختی‌‌های مدیریت یک شرکت بزرگ را روایت می‌کند.
اندکی پس از انتشار این کتاب، در گفت‌وگویی با نشریه نیویورکر درباره نگاه متفاوتش به کسب‌‌وکار گفت: «فقط سرمایه‌‌گذاران مهم نیستند. همه افراد ذی‌نفع حائز‌اهمیتند، از جمله مشتریان، کارکنان، تامین‌‌کنندگان، جوامع و محیط زیست. همه اینها جزئی از یک سیستم هستند و به هم وابستگی متقابل دارند. باید کل سیستم را مدیریت کنی تا همه، نفع ببرند نه اینکه اگر یک طرف، چیزی به دست آورد، طرف دیگر، چیزی از دست بدهد. در رویکرد سرمایهداری سالم، همه همزمان برنده هستند.» او در ادامه گفت: «من یک سرمایه‌‌دار آگاه هستم. این دیدگاه سیاسی من است. به نظرم این بهترین سیستمی است که می‌تواند به بشر کمک کند. به نظرم می‌توانیم آن را به شکلی آگاهانه‌‌تر اجرا کنیم.» این خلاصه مفهوم سرمایهداری آگاهانه است که نخستین‌بار توسط مکی و «راج سیسودیا» مطرح شد؛ رویکردی اخلاق‌‌مدارانه نسبت به سودآوری که تمرکزش بر تاثیرات اجتماعی و زیست محیطی است.
تنبلی یا مشکلات عمیق‌‌تر؟
وب‌سایت نستله اخیرا در گزارشی، نتایج نظرسنجی جهانی جوانان را منتشر کرده و به بررسی تغییرات انتظارات نیروهای کار جوان پس از پاندمی کرونا پرداخته. طبق این گزارش، نیروهای کار جوان حالا به دنبال کارفرمایانی هستند که حقوق رقابتی پرداخت کنند، امکان پیشرفت کارکنان را فراهم آورند و امنیت شغلی داشته باشند. جوانان همچنین به شرکت‌‌هایی گرایش دارند که مسوولیت سلامت روانی نیروها را بر عهده می‌گیرند و از نظر مکان و زمان انجام وظایف، انعطاف دارند. این نظرسنجی، بیکاری جوانان و تغییرات آب و هوایی را دو معضل اصلی دانسته که جهان با آنها دست و پنجه نرم می‌کند. مدیرعامل بخش لاتین نستله گفته که نسل جوان، بیشتر از سایر نسل‌‌ها از پاندمی کرونا آسیب دیده. به باور او، بیکاری، مشکلی نیست که جوانان به تنهایی از عهده رفع آن برآیند. آنها برای ورود به بازار کار و پیشرفت به کمک نهادها و موسسات نیاز دارند.
براساس تحقیقات سازمان بین‌المللی کار که در وب‌سایت سازمان ملل منتشر شده، تاثیر پاندمی بر جوانان «سیستماتیک، عمیق و نامساوی» است.۲۳درصد افراد بین ۱۸ تا ۲۴ سال که پیش از پاندمی شاغل بودند حالا بیکارند و آنهایی که شاغلند، ساعات کمتری کار می‌کنند و در نتیجه، حقوق کمتری می‌گیرند. نگاه بسیاری از جوانان نسبت به آینده، مبهم و گاه توام با ترس است. حتی آن دسته از افرادی که خوش‌‌شانس بوده و شغل پیدا کرده‌‌اند، نسبت به آینده تردید دارند. این سازمان در ادامه راه‌حل‌‌هایی برای رفع این مشکل جهانی ارائه کرده، از جمله رفع شکاف میان موسسات آموزشی و صنایع، آگاه‌‌سازی افراد از فرصتهای آموزشی و شغلی‌شان و ایجاد فرصتهای شغلی توسط سازمان‌ها از طریق کارآموزی و فعالیت‌‌های رقابتی. البته خود جوانان نیز باید در رفع این مشکل، آستین بالا بزنند. در یک بازار کار متغیر و فضای رقابتی تنگاتنگ، افرادی موفق‌‌ترند که مدرک و مهارت‌‌های بیشتری داشته باشند.
سوسیالیسم کرونایی
نشریه فوربس در مقاله‌‌ای در ماه‌های ابتدایی پاندمی، پیش‌‌بینی کرد که در سال‌های آینده، شاهد تغییر اساسی ساختار اقتصادی آمریکا خواهیم بود. «پاتریک واتسون»در رابطه با ساختار اقتصادی آمریکا این‌گونه نوشت: «آمریکا هیچ‌وقت واقعا سرمایه‌‌دار نبود اما بازار، ظاهر آزاد خود را حفظ می‌کرد. حالا به لطف ویروس کرونا، این ظاهر فریبنده در حال فروپاشی است.»
به باور او آمریکا هر روز بیشتر از سرمایهداری فاصله خواهد گرفت و به سوسیالیسم نزدیک خواهد شد. او در ادامه پس از انتقاد از «جیمی دایمون»، مدیرعامل جی.پی مورگان که از حامیان پر و پا قرص سرمایهداری است، به فاز یک تجارت میان آمریکا و چین اشاره کرده و آن را عاملی دانست که آمریکا را به سمت سوسیالیسم سوق داده. دایمون همواره معتقد بوده که سوسیالیسم، ساختاری ناکارآمد است چون دولت‌ها توانایی تخصیص صحیح منابع را ندارند. واتسون اما بر این باور است که تخصیص ۲/ ۲ تریلیون دلار توسط کنگره برای تصویب قانون امداد و امنیت اقتصادی، اقدامی سازنده بوده و قوت قلبی برای افرادی است که کسب‌‌وکارهایشان را برای جلوگیری از شیوع کرونا تعطیل کرده‌‌اند. او در ادامه به سایر اقدامات حمایتی نهادهای دولتی آمریکا اشاره و این سوال را مطرح کرده بود که «آیا این مبالغ به درستی خرج خواهند شد؟ هنوز نمی‌‌دانیم اما برنامه دقیقا همان چیزی است که به نظر دایمون، ناکارآمد است.»
