چرا تحریم نفتی ایران، به نفع روس‌ها تمام می‌شود؟
کارشناسان به درستی دریافته اند که تحریم های جدید علیه ایران از دو لحاظ به نفع روسیه تمام می شود. از یک طرف روسیه متمایل و قادر است که جای ایران در بازار نفت را پر کند. بنابراین جالب است که روسیه از جنبه اقتصادی نیز یکی از ذینفعان سیاست تحریم ایران از سوی واشنگتن است. واردکنندگان اصلی نفت ایران از جمله چین، ایتالیا، ترکیه، فرانسه و تا حدی کمتر کره جنوبی برای سیاست خارجی روسیه نیز دارای اهمیت هستند. اگر این کشورها به جای خرید نفت از ایران مشتری روسیه شوند مطمئنا در حوزه وسیع تری از مسائل نیز به توسعه روابط خود با مسکو خواهند پرداخت.
از سوی دیگر امکان تجارت با روسیه، تبدیل به موثرترین ابزار ایران برای مقابله با تحریم ها می شود. ایران قادر خواهد بود کالا و سرمایه گذاری لازم در صنعت نفت را از روسیه دریافت کند. باید به یاد داشته باشیم که واشنگتن با این فرض روی موفقیت تحریم ها حساب کرد که سایر کشورها مجبور می شوند یکی از دو کشور ایران یا آمریکا را به عنوان شریک تجاری خود برگزینند. از نظر تئوری، اتخاذ چنین تصمیمی ساده است. شراکت با ایران هر نفعی که داشته باشد، به پای منافع سرمایه گذاری در آمریکا و مشارکت با طرف های آمریکایی نخواهد رسید. بسیاری از کشورها دست به هر کاری می زنند تا مجبور به رویارویی با آمریکا نشوند. حتی اگر حامی اقدامات یکجانبه ترامپ و خروج او از برجام نباشند، انگیزه ای ندارند که با آمریکا اختلاف پیدا کنند.
اما روسیه موضع متفاوتی دارد. تمام تحریم هایی که آمریکا می توانست برای فشار بر روسیه اجرا کند، هم اکنون برقرار شده اند. همچنین شراکت اقتصادی آمریکا با روسیه به اندازه ای نیست که این کشور هراسی از قطع آن داشته باشد. در واقع می توان گفت که آمریکا عملا دارد ایران را به سوی تعامل بیشتر با روسیه سوق می دهد. این اتفاق در مراحل پایانی جنگ سوریه در حال وقوع است و تصمیم های مختلف درباره آینده این کشور نشان می دهد، ایران و روسیه همواره اتفاق نظر ندارند. اما بازگشت تحریم ها به ایران انگیزه جدی می دهد تا به سازش با روسیه بپردازد.
تقویت همکاری اقتصادی ایران با روسیه، شانسی برای آزمودن تلاش های دو کشور در مقابله با فشارهای اقتصادی آمریکا ایجاد می کند. برخی کشورهای دیگر که ممکن است خودشان نیز هدف چنین فشارهایی از سوی آمریکا قرار بگیرند، به دقت شرایط این دو کشور را رصد می کنند. دولت ترامپ با اتخاذ رویکردی منطقی، از وقوع بدترین نوع تقابل اجتناب و معافیت هایی به خریداران اصلی نفت ایران اعطا کرد. به زودی واشنگتن ناچار می شود درباره این معافیت ها دوباره تصمیم گیری کند. اگر مجبور شود این معافیت ها را تمدید کند، آنگاه هدف اصلی که فشار اقتصادی بر ایران است، ناکام می ماند. از سوی دیگر با لحاظ تمدید معافیت ها، آمریکا با تهدیدات راهبردی جدیدی روبرو می شود. بزرگترین آنها نیز این خواهد بود که تصمیم بگیرد از آن به عنوان اهرمی در تنش های اقتصادی خود با چین استفاده کند یا نکند. با پایان یافتن مهلت معافیت چین، آیا آمریکا قادر خواهد مانع صادرات نفت ایران به چین شود؟
در هر حال اگر چین یا هر کشور دیگری به تلاش های ایران و روسیه بپیوندد تا از فشار تحریم ها بر جمهوری اسلامی کاسته شود، آنگاه شاهد تلاشی جدی برای شکل گیری یک جبهه بین المللی به منظور دفاع جمعی در برابر تحریم های آمریکا خواهیم بود. اگرچه ممکن است این جبهه به شکست بینجامد اما به طرز غیرقابل اجتنابی موجب تزلزل روابط مدرن بین الملل خواهد شد. این حقیقت که روسیه قادر است به تنهایی موجب تضعیف کارایی تحریم های آمریکا علیه ایران شود، نشان می دهد که تصمیم گیرندگان در واشنگتن هر تصوری از مسکو در ذهن داشته باشند، در نهایت نمی توانند وسیع ترین کشور روی زمین را نادیده بگیرند. این مساله به طور خاص اکنون ملموس است که ایالات متحده به طور مداوم دچار تنش در روابط خود با کشورهای متحدش می شود.
روابط عالی با برخی از متحدان مانند فرانسه، ترکیه و عربستان به آمریکا کمک خواهد کرد که تحریم ها علیه ایران را حتی بدون همکاری روسیه به طرز موثری پیاده کند. اما روابط آمریکا با این متحدان در شرایط فعلی از حالت ایده آل بسیار دور است. اگر آمریکا بخواهد خارج از چارچوب های گسترده بین المللی کنشگری کند، دست کم نیاز دارد که با تعدادی از کشورها در هر حوزه خاص همکاری کند. به طور مشخص درباره ایران، واشنگتن از توافق برجام خارج شده است و اکنون در حالی که با چندین بحران منطقه ای در اطراف ایران مواجه است، با قدرت های بزرگی که در توافق برجام نقش داشتند نیز درک مشترکی ندارد. این موضوع برای روسیه، یک رقیب مهم ژئوپلیتیک این فرصت را پدید می آورد که با برافروختن چالش ها در سایر مسائل، واکنش نشان دهد.
گذر زمان معلوم خواهد کرد که آیا روسیه موفق خواهد شد از این فرصت به طور کامل بهره برداری کند یا خیر. اکنون برای واشنگتن، تقابل جدیدی با مسکو در خصوص مساله ایران غیرقابل اجتناب به نظر نمی رسد اما برای پیشگیری از چنین تقابلی، واشنگتن به گفتگو و تعامل با مسکو نیاز دارد. هرچند با لحاظ تجربیات چند سال اخیر، این گونه سناریوها چندان محتمل نیست.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
ارسال نظر