استاد بازی‌‌ها: هنری کیسینجر و هنر دیپلماسی خاورمیانه‌‌ای

 کیسینجر و سادات مانند دو پیانیست کنسرت که برای اجرای یک دونوازی پیچیده «شوبرت» به هم می‌پیوندند، با این چالش سازگار شده بودند. آنها در جریان مذاکرات جدایی سینا، زمانی که هر یک از مهارت‌های کنترل‌گرانه و جسارت دیگری قدردانی می‌کردند، به هم پیوسته بودند. مخالفت مشترک آنها با اتحاد جماهیر شوروی و تعهد به حرکت دادن خاورمیانه در مسیری صلح‌آمیزتر، این موضوع را ایجاد کرده بود.

سادات وفادار به قولی که به مایر برای درآوردن یونیفرم خود داده بود، با کیسینجر دیدار کرد آن هم با کت‌وشلوار راه‌راه ظریف. همسر سادات، جهان، یک ناهار خانوادگی ترتیب داده بود و از یک ‌میهمان ویژه دعوت کرده بود تا به آنها بپیوندد: دکتر اشرف مروان، رئیس دفتر ریاست‌جمهوری سادات و جاسوس نخست‌وزیر اسرائیل. مروان به‌اندازه‌ اسرائیلی‌ها برای سادات ضروری شده بود و حضور او در این ناهار خانوادگی نشانگر وضعیت و جایگاه مورد اعتماد او بود. با وجود شهرتش به فساد، سادات از او به‌عنوان فرستاده‌ شخصی خود نزد همتایان عرب از جمله معمر قذافی، حافظ اسد و ملک فیصل استفاده کرد. کیسینجر در جریان مذاکرات جدایی سینا با وی روبه‌رو شده بود، زمانی که سادات خواستار کمک آمریکا برای امنیت فیزیکی خود شد و آن‌گاه ‌که تصمیم به جدایی از روس‌ها گرفت. سیا مسوولیت آموزش اطلاعات و جزئیات امنیتی شخصی سادات را بر عهده گرفت و پرسنل خود را با سلاح و تجهیزات نظارتی مجهز کرد. مروان برای این منظور رابط سادات با سیا شد.

گزارش‌های مروان مستقیما به میز مایر و دایان می‌رفت؛ به این معنی که آنها ابزاری مستقل، اما نه لزوما قابل اعتماد برای بررسی آن چیزی داشتند که کیسینجر درباره مذاکراتش به سادات می‌گفت. ازآنجاکه یکی از تاکتیک‌های دیپلماتیک کیسینجر این بود که چیزهای مختلف را به همکاران مختلف خود بگوید، گزارش‌های مروان به اسرائیلی‌ها درباره اطلاعاتی که از سادات پس از دیدارهایش با کیسینجر دریافت کرد، سوءظن آنها را نسبت به او تقویت کرد. اسرائیلی‌ها همچنین راهی برای بررسی آن چیزی داشتند که کیسینجر به اسد می‌گفت آن هم به‌دلیل توانایی‌هایشان در شنود گزارش‌های سوریه از جلسات اسد. فقط در این مورد، دایان آن را در جریان مذاکرات سوریه و اسرائیل با خواندن رونوشت‌ها برای کیسینجر فاش کرد. درحالی‌که کیسینجر در آن زمان به خوبی می‌دانست که اسرائیل منابع بلندپایه‌ای در قاهره دارد، مشخص نیست که آیا او مروان را جاسوس اسرائیلی می‌دانست یا خیر؛ مردی که کیسینجر با او روی مسائل حساس امنیتی کار می‌کرد.

هنری کیسینجر و رئیس‌جمهور سادات در ۲۸فوریه۱۹۷۴ پس از صرف ناهار در ‌میهمانسرای سادات در کنار اهرام جیزه با مطبوعات ملاقات کردند. سادات به قول خود به نخست‌وزیر مایر وفادار ماند و دیگر یونیفرم خود را نپوشید. رئیس دفتر ریاست‌جمهوری‌اش، اشرف مروان، او را همراهی می‌کرد که در اینجا در حال راه رفتن پشت سر کیسینجر دیده می‌شد. مروان یکی از معتمدان سادات بود؛ اما ارزشمندترین جاسوس اسرائیل نیز بود. هنگام صرف ناهار با سادات معلوم شد که رئیس‌جمهور مصر همچنان از تحقیر خود در فرودگاه دمشق هوشیار است. او اسد را به‌عنوان یک «بازرگان» و همکارانش در حزب بعث را به‌عنوان افرادی در خدمت قدرت‌های خارجی نفی کرد. (مروان حتما از این کنایه لذت می‌برد.)

او از لزوم منزوی کردن اسد و به زانو درآوردن او صحبت کرد و توضیح داد که چگونه روی «بومدین» برای این هدف کار می‌کرد. کیسینجر و سادات با هم به این نتیجه رسیدند که منطقه توافق احتمالی اسرائیل و سوریه مستلزم یک خط عقب‌نشینی اسرائیلی است که کمی فراتر از خط ۶ اکتبر، اما نه بیش از حد، است. سادات توضیح داد که قنیطره برای اسد برای متقاعد کردن مردمش به حمایت از توافق، پاداش مکفی بود. آن نتیجه- به‌راحتی - با اطمینان از اینکه اسد نمی‌تواند ادعا کند که توافقی بهتر از مصر به دست آورده است، از منافع سادات محافظت می‌کند. آنها وظیفه انتقال اسد را به مروان واگذار کردند. سادات قبلا او را در آستانه کنفرانس ژنو به دمشق فرستاده بود تا اسد را برای حضور در آن ترغیب کند. در واقع، از طریق مروان بود که اسد اطمینان گمراه‌کننده سادات را دریافت کرد که خط عقب‌نشینی اسرائیل از جولان قبل از تشکیل کنفرانس ژنو مشخص خواهد شد.

مروان این بار اسماعیل (وزیر جنگ) و الجمسی (رئیس ستاد ارتش) را به دمشق اعزام کرد. پس از ناهار، کیسینجر و سادات به این مقامات مصری توضیحاتی دادند. کیسینجر توضیح داد که چند هفته زمان نیاز دارد تا اسرائیلی‌ها را به خطی که به تازگی با سادات بر سر آن توافق کرده بود برساند؛ ماموریت اسماعیل و الجمسی کمک به متقاعد کردن اسد برای پذیرش آن بود. در همین حال، اسرائیلی‌ها را تحت فشار قرار داد تا آن بخش‌هایی را که در جریان جنگ به‌دست آورده بودند، واگذار کند؛ مانند قنیطره. سادات به افرادش هشدار داد که به اسد نگویند قنیطره را به‌دست خواهد آورد. کیسینجر موافقت کرد؛ در این مرحله، او فقط به آنها نیاز داشت تا به‌عنوان تاییدکنندگان مستقل ادعای او عمل کنند [مبنی بر این]که می‌تواند اسرائیلی‌ها را به عقب‌نشینی به خط ۶ اکتبر وادار کند؛ اما آنها باید روشن کنند که هر چیزی فراتر از آن بسیار دشوارتر خواهد بود.