نگاه دیگران-بخش صدوچهلوچهارم
استاد بازیها: هنری کیسینجر و هنر دیپلماسی خاورمیانهای
اسد به سرعت انکار کرد که با اتحاد جماهیر شوروی موافقت کرده است. او تاکید کرد: «این هرگز اتفاق نیفتاده است.» کیسینجر پی برد که اتحاد جماهیر شوروی در میان متحدان عرب خود بهاندازه یک توقف کوتاه در یک «پیکنیک» محبوبیت دارد. باوجوداین، او به برنامه خود ادامه داد و تلاش کرد حمایت اسد را برای به تعویق انداختن موضوع مشارکت فلسطینیها در کنفرانس جلب کند. او با عصبانیت توضیح داد که چرا در مرحله اول نمیتوان نمایندهای از آنها داشت، چگونه اجازه تماس با آنها را داده بود؛ اما باید مخفی بماند و چگونه سادات زبان دعوتی را پذیرفته که حتی نام آنها را ذکر نمیکند.
به نظر میرسید اسد از همه اینها گیج شده است. او [اسد] با طعنه پرسید: «آیا نوبت من است که صحبت کنم؟» وی [اسد] با اشاره به اینکه کیسینجر «پنجاه دقیقه» مانند یک پروفسور صحبت کرده است، گفت که من یک نظامی هستم و بنابراین مختصرگویی را ترجیح میدهم (اگرچه اختصار، سبک او نیست). او [اسد] با عصبانیت به نکات خود اشاره کرد: سوریه با اینکه از فلسطین حمایت میکند، مخالف ایالاتمتحده نیست. سوریه مستقل و غیر متعهد است به صلح عادلانه نیاز دارد و آن را میخواهد. هیچ صلحی با عدالت وجود ندارد مگر اینکه مساله فلسطین حلوفصل شود. سوریه علیه یهودیان نیست، فقط علیه صهیونیستهاست. وی در پایان و با تاکید افزود: «ما نمیتوانیم یک وجب از این خاک را به خطر بیندازیم.»
درحالیکه او [اسد] میدانست که کیسینجر معتقد است «کارها به زمان نیاز دارند»، اما نظرش این بود که «وقتی ایالاتمتحده به اسرائیل بگوید که به عقب برگردد، بدون تردید [اسرائیل] این کار را انجام میدهد.» بنابراین او میخواست بداند که آیا کنفرانس به نتیجهای مشابه آنچه در سال۱۹۵۶ رخ داد (زمانی که آیزنهاور دستور خروج اسرائیل از سینا را داد) منجر خواهد شد یا خیر؟ کیسینجر مانند مکالمه خود با دیگر رهبران عرب، وعده عقبنشینی کامل نداد؛ اما او به دنبال اطمینان دادن به اسد بود که «جهت ما روشن است.» او برداشت خود را از جدایی مصر و اسرائیل توضیح داد و پیشنهاد کرد که ایده عقبنشینی نسبی میتواند درباره جولان اعمال شود. اسد به سرعت این ایده را رد و اعلام کرد که «جدایی باید شامل تمام بلندیهای جولان شود.»
کیسینجر در پاسخ گفت که اسرائیلیها هرگز آن را نخواهند پذیرفت. بنابراین بهتر است روی حوزهای متمرکز شویم که آنها [اسرائیلیها] پس از شروع جنگ اشغال کردهاند. اسد گفت عقبنشینی از آنچه او بهعنوان «قطعه» سرزمینی مینامد که ارتش اسرائیل اشغال کرده بود برای او ارزشی نداشت و سپس موضع خود را درباره کنفرانس به صراحت اعلام کرد: «باید توافق قبلی درباره جدایی سوریه و اسرائیل وجود داشته باشد؛ در غیر این صورت حضور ما در کنفرانس بیمعنی است.» اما ازآنجاکه نمیخواست کیسینجر را عصبانی کند، به او چنین تعارف کرد: «تصور کلی این است که دکتر کیسینجر مردی جدی است و به قولهایش عمل میکند.»کیسینجر آمادگی تسلیم شدن را نداشت. او گفت که اسرائیلیها یک پیششرط هم دارند: تا زمانی که سوریه فهرستی از اسرای جنگی اسرائیلی در زندانهای خود را ارائه نکند و اجازه ملاقات صلیب سرخ با آنها را ندهد، در هیچ بحثی شرکت نخواهند کرد.
اسد به سبک مشخص پاسخ داد: «چرا این کارتها را کنار بگذاریم؟ برای چه؟» فهرست اسرا تنها پس از توافق بر سر جدایی داده میشود. سپس اصل ماجرا را برای او توضیح داد: «شروع مذاکرات برای ما ضرر است. مردم ما خواهان گفتوگو نیستند. اگر بدون تصمیمگیری در برخی امور به کنفرانس برویم، ضررهای ما بسیار بزرگ خواهد بود.» بهعبارتدیگر، در جهان اسد، نشستن با «صهیونیستهای» منفور در یک کنفرانس یا پشت میز مذاکره، امتیازی پرهزینه بود. اسد هیچ قصدی برای انجام آن نداشت مگر اینکه با عقبنشینی اسرائیل پیشاپیش به او امتیازی داده شود.