کالبدشکافی اختلافات در ناتو

در این راستا گفته شده است جشن واقعی که در ماه آوریل برگزار می‌شود، با حضور وزیران خارجه در واشنگتن برگزار شود و دیگر سران در آن برنامه حضور پیدا نخواهند کرد. مراسم پنجاهمین سالگرد ناتو در واشنگتن به صرف شام بود و قرار است در لندن نیز چنین برنامه‌ای پیاده شود. جاناتان آیل، معاون موسسه رویال یونایتد که یک مرکز تحقیقات دفاعی است، به نیویورک‌تایمز گفت: «با وجود برخی نارضایتی‌هایی که دیده می‌شود، به‌ویژه از سوی برلین، به این دلیل لندن انتخاب شد که نشان داده شود، به‌رغم داستان برگزیت، هنوز مباحث امنیتی ترانس آتلانتیک برای لندن هم مهم است.» آیل تصریح می‌کند که حتی، ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو هم بر این باور بود که این مراسم باید در اروپا برگزار شود. آیل ادامه می‌دهد: «برخی نارضایتی‌ها رخ داد، اما برگزاری یک جشن ساده هم کفایت می‌کند.» مالکلوم چالمرز، همکار آیل در موسسه رویال یونایتد خاطرنشان می‌کند: «این یک نشست نیست و زمان حضور رهبران هم در این برنامه بسیار کوتاه است و این موضوع عامدانه بوده است و قرار نیست که گفت‌وگوی خاصی بین رهبران انجام شود، بنابراین تصمیم بزرگی هم گرفته نمی‌شود.» نیکلاس برنز، سفیر سابق آمریکا در ناتو درباره کوتاه بودن جشن سالگرد گفت: «هیچ‌کس انتظار ندارد با توجه به اینکه بریتانیا انتخابات در پیش دارد، برنامه خاصی برگزار شود. دور شدن آن از واشنگتن با توجه به مشکلات موجود می‌تواند کمک خوبی باشد.» برنز می‌گوید که ترامپ هر بار که می‌خواسته در برنامه‌های ناتو شرکت کند، یک بمبی انداخته و این امر موجب شده است که بین دیپلمات‌ها و سایر سران ناتو با رئیس‌جمهوری فاصله به‌وجود بیاید.

بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا نیز جزو کسانی است که مضطرب به‌نظر می‌رسد. او دو هفته دیگر تا برگزاری انتخابات عمومی در این کشور فاصله دارد و این در حالی است که وی یکی از شخصیت‌های مورد علاقه ترامپ در عالم سیاست است، اما خود ترامپ در بریتانیا به شدت شخصیت نامحبوبی است. هر نوع مداخله‌ای در انتخابات بریتانیا می‌تواند به ضرر کارزار انتخاباتی بوریس جانسون تمام شود. اما سالگرد ناتو با مشکلات دیگری هم روبه‌رو است. سخنان چند هفته پیش امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه در مورد ناتو که گفته بود این سازمان دچار مرگ مغزی شده است، یکی از مباحثی است که می‌تواند هفتادمین سالگرد تاسیس ناتو را تحت‌تاثیر قرار دهد. مکرون همچنین صداقت ترامپ را در مورد ناتو زیر سوال برد و گفت که آیا ترامپ هنوز معتقد به دفاع جمعی از اعضای این سازمان، آنگونه که ماده ۵ این سازمان در سال ۱۹۴۹ تصریح می‌کند، است یا نه؟ او پرسیده است که آیا این ماده قانونی برای ترامپ دارای ارزش است یا نه. مکرون همچنین از دست ترامپ به دلیل توافق با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه بر سر خروج سربازانش از سوریه به شدت عصبانی است. این در حالی است که سربازان فرانسوی همپای سربازان آمریکایی در سوریه حضور دارند و با داعش می‌جنگند.

البته سخنان مکرون با واکنش تند سایر سران ناتو، به‌ویژه آنگلا مرکل که متحد نزدیکی برای فرانسه است، روبه‌رو شد اما او همچنان اصرار دارد که ناتو مشکلات زیادی دارد و هزینه‌های بی‌شماری متقبل می‌شود و کمتر زمان برای اتخاذ راهبردها اختصاص می‌دهد. آیل می‌گوید که این سخنان مکرون اهمیت برگزاری این جلسه را دوچندان کرده است. آیل می‌افزاید: «اگر معیاری برای سنجش سخنان مکرون باشد، مثل این است که یک نارنجک را به وسط جمعیتی پرت کرده باشید. این سخنان دوباره یک بحث قدیمی را زنده کرده است و آن اینکه آیا اروپا باید خود برای دفاع دست به کار شود و جایگزینی برای آمریکا پیدا کند یا نه؟» به گفته این کارشناس این پرسش، به منزله یک خط جداکننده واقعی است. ایوو دادلر، یکی دیگر از سفرای سابق آمریکا در ناتو به نیویورک‌تایمز گفت: گذشته از انتقادات ترامپ، اتحاد سران ناتو می‌تواند بازدارندگی خوبی برای مسکو پس از الحاق کریمه به روسیه باشد.» بنا به گفته برخی چهره‌ها، اعضای ناتو هزینه‌های نظامی خود را در سال ۲۰۱۶ افزایش دادند و به ۱۳۰ میلیارد دلار رساندند. هدف این است که اعضای ناتو تا سال ۲۰۲۴، در حدود ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را برای بودجه ناتو در نظر بگیرند. ترامپ هم تعداد سربازان آمریکا را در اروپا افزایش داده است. این امر در کشورهای همسایه روسیه مانند لهستان و کشورهای بالتیک چشمگیر بوده است.

دادلر تصریح می‌کند: «بازداری قوی و قوی‌تر می‌شود.» اما او و چالمرز از موسسه رویال یونایتد خاطرنشان می‌کنند که هزینه کردن زیاد تنها فاکتور بازدارندگی به حساب نمی‌آید. آنچنان که چالمرز می‌گوید که اعتبار ناتو به مفاهمه رهبران بازمی‌گردد، نه افزایش سخت‌افزارهای نظامی. چالمرز ادامه می‌دهد: «سوالی که مکرون مطرح کرده سوال قابل اعتنایی است.» هر چند از این نکته هم غافل نمی‌شود که اظهارنظر مکرون ممکن است روی بازدارندگی ناتو تاثیرگذار باشد. دادلر که هم‌اینک رئیس امور شورای جهانی شیکاگو است، اظهارات مکرون را دارای ریشه در دیدگاه‌های «گلیستی» وی می‌داند؛ جایی که فرانسه دوست دارد ردای رهبری اروپا به تن یک اروپایی باشد نه تن آمریکا. دادلر بر این باور است که این نوع رویکرد بی‌نتیجه است؛ زیرا این امر می‌تواند به تفرقه در اروپا منجر شود. چنین اتفاقی-تقسیم در اروپا- پیش‌تر با برگزیت و چین رخ داده است. همپای نگرانی‌ها با رهبری ترامپ و حتی پس از او، فرانسه با ایراد شبهاتی قصد دارد تا سیستم دفاعی اروپا را به همراه هویت اروپایی‌اش تقویت کند. دادلر ادامه می‌دهد: «اما آمریکا نسبت به آرزوی «استقلال راهبردی اروپا» شک و شبهه دارد. اگر اروپایی‌ها علیه ناتو به جای همکاری کاری انجام دهند، برای اینکه آمریکا قابل اعتماد نیست، ناگزیر به پیش از دهه ۱۹۶۰ بازگشته‌ایم، زمانی که فرانسه سربازان خود را از ناتو بیرون کشید.

مکرون هنوز از گفته‌های خود دفاع می‌کند و برخی تحلیل‌گران می‌گویند که به باور آنها این جلسه می‌تواند یک فرصت مطالعاتی برای آینده ناتو باشد. آخرین باری که چنین مطالعه‌ای صورت گرفت به سال ۲۰۱۰ باز می‌گردد. انتظار می‌رود پس از پایان جشن هفتادمین سالگرد تاسیس ناتو، مطابق معمول سران ناتو یک بیانیه مشترک بدهند و در مورد عملیات در افغانستان و سایر نقاط توضیحاتی ارائه دهند. همچنین آنها احتمالا در مورد فناوری‌های مخرب جدید مانند هوش مصنوعی و برخی از نگرانی‌هایشان مانند چین هم صحبت کنند. افزون بر این شاهد بیانیه‌ای علیه روسیه نیز خواهیم بود و در مورد بازدارندگی مسکو صحبت‌هایی خواهد شد. علاوه‌بر این ترامپ همانگونه که گفت ناتو موافقت کرده است سهم آمریکا در ناتو کاهش پیدا خواهد کرد و سهم آمریکا و آلمان در بودجه ۵/ ۲ میلیارد دلاری ناتو برای سال بعد هر دو به ۱۶ درصد خواهد رسید. فرانسه البته با این مساله مخالف است و سهم خود را برای مشارکت در هزینه‌های ناتو افزایش نخواهد داد.  ژان کلود یانکر که تازه جای خود را به‌عنوان رئیس کمیسیون اروپا به فرد جدیدی واگذار کرده است در پولیتیکو نوشت: «اروپا باید همچنان یک ستون محکم در ناتو باشد و باید گفت که هنوز ناتو دچار مرگ مغزی نشده است.» دادلر می‌گوید: «چالش استولتنبرگ بسیار ظریف است. او باید سعی کند که جلسه سه ساعته را به‌گونه‌ای سپری کند که ترامپ در پایانش بگوید من پیروز شدم، تا به این طریق ترامپ را خوشحال نگه دارد، مبادا این اتحاد از هم بپاشد.» اما وی مجبور است مکرون را هم راضی نگه دارد.