پایان دوقطبی کلاسیک در بریتانیا

اتحـاد چپ و راست علیه بوریس جانسون

دنیای اقتصاد : پارلمان بریتانیا روزهای منحصر به فردی را تجربه می‌کند. درگیری‌های دو حزبی و درون حزبی افزایش یافته است. دیگر دو قطبی محافظه‌کار و چپ مطرح نیست و حالا دو قطبی طرفداران خروج با توافق و بدون توافق شکل گرفته است.

پارلمان بریتانیا تا پیش از تعلیق از سوی جانسون، روز سه‌شنبه تشکیل جلسه داد و در آن ائتلافی علیه بوریس جانسون شکل گرفت تا مانع خروج بدون توافق وی از اتحادیه اروپا شود. همچنین در یک حرکت منحصربه‌فرد در جلسه روز سه‌شنبه که بیشتر جنبه نمادین داشت، یکی از نمایندگان محافظه‌کار از جای خود برخاست و به حزب لیبرال‌ها پیوست تا مخالفت خود را این‌گونه با بوریس جانسون نشان دهد. درگیری‌های منحصربه‌فرد روز سه‌شنبه در پارلمان بریتانیا این احتمال را مطرح کرده است که این کشور به سوی یک انتخابات جدید پیش می‌رود. به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز، بوریس جانسون در نخستین دستور کار دولت خود با شکست مواجه شد. او پس از اینکه نتوانست برای دستور کار دولت از سوی پارلمان پاسخ مثبت بگیرد، حالا قصد دارد تا در خواست رسمی برای انتخابات عمومی بدهد که احتمال تصویب آن از سوی نمایندگان وجود دارد.

افزون بر این یک ماه قبل این نخست‌وزیر مو آشفته که اغلب به‌دلیل رفتارهای نامتعارفش با ترامپ مقایسه می‌شود، وارد خانه شماره۱۰ شد و قسم خورد در کُشتی بریتانیا با اتحادیه اروپا از هر فنی که لازم باشد استفاده کند تا این کشور در میدان رقابت شکست نخورد، حتی اگر این پیروزی به قیمت خروج بدون توافق باشد. حال بوریس جانسون در خطر بیرون انداخته شدن از تشک مسابقه توسط قانون‌گذاران است و او نیز همچون سلف خود، ترزا می، در باتلاق برگزیت گیر افتاده است و هر آن بیشتر در آن فرو می‌رود. پارلمان روز گذشته با رای ۳۲۸ در برابر ۳۰۱، عنان اختیار پارلمان را از دست دولت خارج کرد و اجازه نداد تا دستور کار دولت در پارلمان مطرح شود. طبق رویه متعارف جلسات مجلس عوام، دستور کار روزانه مجلس توسط دولت تعیین می‌شود و برنامه کاری دولت همیشه از اولویت برخوردار است. جلسه روز چهارشنبه هم به منظور مسدود کردن راه جانسون تشکیل شد و این‌بار پارلمان برنامه کاری خود را در دستور کار قرار داد. البته تا لحظه تنظیم گزارش خبری از رای‌گیری قانون‌گذاران منتشر نشد اما کارشناسان بر این باورند که احتمالا پارلمان راه بوریس جانسون را برای خروج بدون توافق مسدود خواهد کرد.

روز سه‌شنبه تهدید به بستن راه خروج بدون توافق با واکنش تند بوریس جانسون مواجه شد. او ابتدا تهدید کرد که اعضای حزب را به‌دلیل مخالفت به طرحش اخراج خواهد کرد و سپس نمایندگان را تهدید به برگزاری انتخابات عمومی زودهنگام کرد. او گفت: «من یک انتخابات دیگر نمی‌خواهم، مردم هم نمی‌خواهند اما اگر پارلمان به این لایحه (خروج با توافق) رای بدهد، آنگاه این مردم هستند که باید انتخاب کنند چه کسی در روز ۱۷ اکتبر به‌عنوان نخست‌وزیر باید به بروکسل برود.» جلسه بعدی سران اتحادیه اروپا در تاریخ یاد شده برگزار خواهد شد. سه‌شنبه یک لحظه مهم از سه سال رنج بریتانیا برای برگزیت بود. این موضوع بریتانیا و حزب محافظه‌کار را دو پاره کرده و موجب افزایش گله‌مندی‌هایی در درون حزب شده است که بوریس جانسون از کنوانسیون‌های غیرمکتوب قانون‌اساسی اما معتبر بریتانیا تخطی کرده است. اکثریت قانون‌گذاران مصمم هستند تا راه خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا را مسدود کنند، چرا که این اعتقاد وجود دارد این نوع خروج موجب به‌وجود آمدن یک فاجعه خواهد شد. رای‌گیری روز سه‌شنبه (برای از کار انداختن دستور دولت) نشان داد که احتمالا پارلمان به رقم لازم برای تصویب لایحه خواهد رسید.

این درحالی است که دستیاران بوریس جانسون روشن ساخته‌اند که در صورت شکست در روز چهارشنبه، نخست‌وزیر بریتانیا برگزاری انتخابات عمومی را تا پیش از ۱۴ اکتبر در دستور کار قرار خواهد داد. بریتانیا تا ۳۱ اکتبر فرصت دارد تا تصمیم خود را برای خروج از اتحادیه اروپا- با توافق یا بی‌توافق- اعلام کند. در این شرایط جرمی کوربین، رهبر اپوزیسیون، پس از اینکه دستور کار دولت از برنامه پارلمان خارج شد، از پیشنهاد جانسون برای برگزاری انتخابات زودهنگام استقبال کرد. درحالی‌که بوریس جانسون انتظار مقاومت از ناحیه جبهه خود را نداشت، در اولین دستور کار دولتش با شکست عجیب و معناداری روبه‌رو شد. در یک روز دراماتیک، نخست‌وزیر بریتانیا اکثریت خود را در پارلمان از دست داد و فیلیپ لی از این حزب نیز به حزب لیبرال دموکرات این کشور پیوست.

این حزب، جزو احزاب ضدبرگزیت به‌حساب می‌آید. تاثیر عملی کاری که فیلیپ لی انجام داد روی بوریس جانسون کم است اما جنبه نمادین دارد. به همین دلیل برای متوقف کردن بوریس جانسون نیاز به رای عدم اعتماد وجود دارد و آن هم در نهایت مسیر انتخابات زودهنگام را میسر خواهد کرد. در این لحظه نمادین اما سنگین درحالی‌که بوریس جانسون در مورد اجلاس گروه ۷ سخن می‌گفت، فیلیپ لی از جای خود برخاست و در کنار جو سوینسون، رهبر دموکرات‌های لیبرال نشست. فیلیپ لی، بوریس جانسون را متهم کرده است که با دنبال کردن خروج بدون توافق از راه‌های غیر اصولی، زندگی مردم بریتانیا را به خطر انداخته است. با اتمام جلسه پارلمان، ساکن خیابان داونینگ جلسه‌ای برگزار کرد تا اسامی خودی‌ها را از حزب خود استخراج کند تا مشخص شود چه کسانی به دستور کار دولت رای منفی داده‌اند. حالا تعدادی از اعضای برجسته حزب حاکم محافظه‌کار با خطر طرد از جناح حزبی مواجه شده‌اند.

در میان نمایندگانی که با رای منفی به دولت با خطر تعلیق عضویت در جناح حزبی و اخراج از حزب مواجه هستند، تعدادی از وزیران سابق و نمایندگان برجسته حزب محافظه‌کار دیده می‌شوند. کنث کلارک، ۷۹ ساله و نماینده مجلس طی پنجاه سال گذشته که در دولت‌های قبلی محافظه‌کار سمت‌های مهم وزارت کشور و وزارت خزانه‌داری را هم بر عهده داشته، فیلیپ هاموند، وزیر سابق دفاع و خارجه و نیکلاس سومز، از معاونان سابق وزارت دفاع و نوه دختری وینستون چرچیل، نخست‌وزیر زمان جنگ بریتانیا، از جمله این افراد هستند. یکی از اعضای این گروه گفته است که با احتساب دوره نمایندگی این بیست و یک نفر، حزب محافظه‌کار بیش از سیصد وسی سال تجربه پارلمانی را از دست خواهد داد. در میان سایر افراد برجسته‌‌ای که رای منفی به دولت جانسون دادند می‌توان به فیلیپ‌هاموند وزیر خزانه‌داری سابق بریتانیا اشاره کرد. رای روز سه‌شنبه و پیوستن افراد برجسته به جبهه مخالفان ممکن است جانسون را بیش از پیش به برگزاری انتخابات زودهنگام مجاب کند.