دموکراسی در گرداب پوپولیسم

دنیای اقتصاد : برای قرن‌ها هرگاه سخن از مرگ دموکراسی به میان آمده است، نخستین سناریو‌یی که در اذهان عمومی نقش بسته نابودی آن توسط لوله‌های تفنگ نظامیان و کودتا است. با این حال امروز شرایط متحول شده است به‌نحوی که اکنون زیر تیغ رفتن دموکراسی به نام خود مردم، گزینه محتمل‌تری است. اگرچه دموکراسی‌های کهنه‌ای نظیر آمریکا و بریتانیا به سوی تبدیل شدن به کشورهای تک‌حزبی حرکت نمی‌کنند اما نشانه‌های فراوانی از تباهی دموکراسی در این کشور‌ها وجود دارد.

به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد»، نشریه انگلیسی اکونومیست در شماره این هفته خود دو سرمقاله منتشر کرده که در یک مطلب موضوع تعلیق یک ماهه فعالیت‌های پارلمان انگلیس بررسی شده‌ است. این نشریه در سرمقاله دیگر خود به موضوع زوال دموکراسی غرب به‌دست پوپولیست‌ها پرداخته و می‌نویسد: برای نمونه در مجارستان، کشوری که حزب راست‌گرای پوپولیستی آن «فیدس» اکثریت کرسی‌های پارلمان را در اختیار دارد و قادر است مقررات را تغییر دهد، بر کسب‌و‌کار‌ها سلطه داشته باشد، دادگاه‌ها را مدیریت کند، رسانه‌ها را با رشوه بخرد و قوانین انتخاباتی را به سود خود تغییر دهد. از همین رو ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان دیگر نیازی به زیرپا گذاشتن قوانین ندارد چراکه به‌راحتی می‌تواند پارلمان را به تغییر آن وادار سازد. او نیازی ندارد که یک‌شبه رقبا و مخالفان سیاسی خود را کنار بزند چراکه می‌تواند به‌سادگی این کار را با سم‌پاشی علیه این افراد توسط بازوی رسانه‌ای خود میسر کند. مجارستان اگرچه در ظاهر یک دموکراسی روبه پیشرفت است اما روح آن را یک حکومت تک‌حزبی در اختیار دارد. روایتی کم‌وبیش مشابه در دیگر دموکراسی‌های جهان نیز ظهور و بروز یافته است. بحران مالی سال‌های ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ مردم را به این نتیجه رساند که دسته‌ها و سیاستمداران ناشایست و خودخواه بر آنها حکومت می‌کنند. بازار‌های سرمایه خشکیده شدند درحالی‌که افراد شغل خود را از دست می‌دادند و فرزندان عده‌ای دیگر نیز از جنگ در عراق و افغانستان بازنگشتند. آمریکا نیز با پولی که سرمایه‌داران به نهاد‌های سیاسی سرازیر می‌کنند به گروگان گرفته شده است.

در نظرسنجی‌ای که توسط موسسه تحقیقاتی «پیو» در هشت کشور اروپایی و آمریکای شمالی انجام گرفت، بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان از عملکرد دموکراسی کنونی ناراضی بودند. در آمریکا و فرانسه نیز ۷۰ درصد از مردم بر این‌باور بودند که سیاستمداران آنها فاسد هستند. در این وانفسا پوپولیست‌ها فرصت را مغتنم دانسته‌اند، آنها جریان‌های حاکم را مورد انتقاد و تمسخر قرار می‌دهند حتی اگر خود نیز متمول باشند. آنها با خشم و لفاظی مسیر خود را ادامه می‌دهند.

 در آمریکا دونالد ترامپ از چهار نماینده زن کنگره خواسته است تا به همان مکان‌های فاسدی که از آنها آمده‌اند بازگردند. در بریتانیا، جایی که بوریس جانسون، نخست‌وزیر آن از حمایت‌های کافی قانون‌گذاران برای خروج بدون توافق از اتحادیه‌اروپا برخوردار نیست، فعالیت این نهاد قانون‌گذار را برای پنج هفته حساس برای سرنوشت این کشور تعطیل کرده است.