بخش پنجاه و دوم

محرمانه‌های کره‌شمالی

دانیل تودور / جیمز پی‌یر سون ترجمه: محمدحسین باقی شهر چونگجین یک شهر صنعتی بزرگ است که از نفوذ قدرتمند ایدئولوژیک پیونگ‌یانگ بسیار دور است. اگرچه همچنان تحت کنترل سفت و سخت دولت است اما در میان شمالی‌ها، چونگجین، شهر «مد» است. آدم‌های متوسط در آنجا همچنان فقیرند اما در عصر سرمایه‌داری نوظهور، اهمیت این شهر بندری به‌عنوان پایگاه تجاری درحال افزایش است. چونگجین به اولین مکان برای حضور مدل‌های خارجی تبدیل شده است. حتی پیونگ‌یانگ هم در زمینه سبک و مد به پای چونگجین نمی‌رسد. چونگجین هم یک شهر مرزی است و هم یک بندر تجاری. ترکیب این مولفه‌ها چونگجین را به نزدیک‌ترین مکان به «غرب وحشی» تبدیل کرده است. تاجران چونگجین به‌طور مکرر بسته‌های ۱۰۰ کیلوگرمی لباس را با قایق از ژاپن دریافت می‌کنند.

محصولات کپی‌برداری شده داخلی

البته همه لباس‌های مد در کره‌شمالی وارداتی نیستند. بسیاری هم ساخت داخل است آن هم از سوی خیاطان و کفاشانی که به درخواست‌های بازار پاسخ می‌دهند. بیشتر آنچه تولید می‌کنند ارزان است اما تعداد معدودی صنعتگر بسیار ماهر هم هستند که می‌توانند – برای مثال- کپی‌های تقریبا مشابهی با پالتوهای معروف Burberry بدوزند. این محصولات در نهایت به اعضای نخبگان مالی جدید با قیمت ۳۰۰ دلار فروخته می‌شود. مردمان کره‌جنوبی دوست دارند بگویند اگرچه چین عظیم‌ترین حجم از محصولات و طرح‌های تقلبی را تولید می‌کند اما هیچ کس نمی‌تواند کپی‌های داخلی را در زمینه کیفیت شکست دهد. از این رو، توریست‌های چینی در منطقه «میونگ دانگ» سئول دوست دارند که کیف‌های کپی (fake) لویی ویتون، کمربندهای گوچی و هر فقره تقلبی [fake items] دیگر را بار کنند و ببرند. کره‌شمالی هم یک‌جورهایی مشابه است: تاجران چینی هم مکرر از کیفیت عالی اقلام تقلبی تولید شده در منطقه کانگسون در نامفو [Nampho]- شهری که در دهانه رودخانه تائه دونگ گانگ [Taedong-gang river]، پایین دست پیونگ‌یانگ- واقع شده ابراز شگفتی می‌کنند. کانگسون، پایتخت اجناس تقلبی در کره‌شمالی است. در این شهر پیراهن‌هایی براساس مدل برندهای خارجی با قیمت ۱۰ دلار دوخته می‌شود و شلوارهایی هم که دوخته می‌شوند اندکی بیش از آن پیراهن‌ها قیمت دارد.

خیاطان آنجا اقلامی از پارچه‌ها را از چین و ژاپن به‌دست می‌آورند و روی آنها کار می‌کنند تا ببینند چگونه می‌توانند از آن کپی‌برداری کنند. محصول نهایی‌شان – برای مثال- در میان جوانان نوکیسه و دانشجویان در موسسات مهمی مانند دانشگاه کیم ایل سونگ خریدار دارد. ظاهرا برخی خیاطان کانگسون بنا به درخواست‌های زنان ثروتمند پیونگ‌یانگی، کپی‌هایی از لباس‌هایی را که «ری‌سول‌جو» می‌پوشد، می‌سازند. اما کل این داستان یک جور بین‌المللی شدن «هالیو» یا «موج کره»ای را نشان می‌دهد: آنها پارچه‌های چینی را می‌گیرند و از آن برای کپی کردن لباس‌های طراحان مشهور کره‌جنوبی در فیلم‌های کره‌جنوبی و آمریکایی استفاده می‌کنند. اگر سریال‌های درام کره‌جنوبی یا فیلم‌های این کشور در کره‌شمالی به شکل زیرزمینی - از طریق USB یا DVD- نمایش داده شوند، خیاطان می‌کوشند بفهمند که چگونه لباس‌هایی که ستارگان این فیلم‌ها می‌پوشند را کپی کنند. آنهایی که بتوانند چنین کنند به سرعت به زندگی مرفهی می‌رسند.

این مساله با این باور متعارف جور در نمی‌آید که بگوییم مردم کره‌شمالی، جنوبی‌ها را مردمی سرد مزاج تلقی می‌کنند که ارزش تقلید را ندارند. اما به‌خاطر آشنایی‌شان با فیلم‌های تلویزیونی کره‌جنوبی از طریق USBها و DVDها، اکنون مردم کره‌شمالی همقطاران جنوبی خود را مردمی بلند قد، خوش‌سیما و با استانداردهای بسیار بهتری از زندگی نسبت به خودشان می‌بینند. برخی «پُر گویان» و «حرّافان» [talking heads] استدلال می‌کنند که کره‌شمالی هرگز نمی‌تواند اصلاح اقتصادی را تعقیب و دنبال کند زیرا هرگونه بازگشایی مردم این کشور را قادر خواهد کرد تا در مورد کیفیت برتر زندگی که در جنوب بخش DMZ جریان دارد «بیشتر بدانند». اما حقیقت این است: مردم کره‌شمالی پیش از این، در این رابطه چیزهایی می‌دانستند. البته این به آن معنا نیست که آنها خواهان سرنگونی رژیم باشند- این البته چیزی است که برای بسیاری از مردم کره‌شمالی رخ نخواهد داد- اما آنها می‌خواهند که رژیم اصلاح و بازگشایی اقتصادی را دنبال کند تا همه بتوانند از کیفیت بهتر زندگی برخوردار شوند.

محصولات آرایشی، زیبایی و درمانی

مردم کره‌شمالی مشتاق این هستند که بگویند در جانگ‌مادانگ همه چیز هست جز شاخ گربه [می‌توان برای این اصطلاح کره‌ای معادل فارسی «از شیر مرغ تا جان آدمیزاد» را آورد]. این اصطلاح عجیب به این معناست که تنها چیزهایی که در جانگ مادانگ نمی‌توان یافت چیزهایی است که اصلا وجود ندارد. همان‌طور که ذکر آن رفت، قوطی‌های کوکاکولا، فیلم‌ها و DVDهای کره‌جنوبی و آمریکایی و الکل‌های خانگی در دسترس هستند.

آرایش زنان هم محبوب است. برای زنان ثروتمند خرید در بازارهای کره‌شمالی یعنی سایه چشم، ریمل و هر چیزی که یک زن مدرن خواهان آن برای زیبا کردن خود است. برای زنانی که درآمد متوسطی دارند، یک محصول خاص کافی است تا کارشان را راه بیندازد: کرم‌های زیبایی یا BB. این کرم‌ها در آلمان ابداع و ساخته شدند اما در کره‌جنوبی محبوبیت یافت. زنان کره‌جنوبی از دهه ۸۰ برای پوشاندن لک و پیس صورتشان و نرم و لطیف‌تر کردن آن شروع به استفاده از این کرم‌ها کردند. از آن پس، این کرم‌ها در جهان به نوعی محصول «معجزه‌گر» تبدیل شدند که می‌توانند تاثیری مانند یک آرایش درست [بر صورت] بر جا بگذارند آن هم با هزینه و تلاشی اندک. برای زنان سختکوش شهری کره‌شمالی که درآمد اندکی دارند، کرم‌های زیبایی نعمتی خداداد است. این کرم‌ها درحال جایگزین شدن به‌جای ترکیبات بیخود روغن‌های موی داخلی و پودرهایی است که زنان «زیبایی دوست» کره‌شمالی قبلا مدافع آنها بودند.