دوئل فرانسوی رئیس و جمهور

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه، می‌خواهد تغییر ایجاد کند و به‌دنبال این است که جانی تازه به کالبد فرانسه بدمد. او قانون کارگری را اصلاح کرد؛ در برابر اتحادیه‌هایی که روزگاری قدرتمند بودند موضع گرفت و بودجه شهرداران روستاها را قطع کرد. روز سه‌شنبه ۶ آذرماه هم یک کار دیگر انجام داد: رویکرد جسورانه «گذار اکولوژیک» که وعده تعطیلی ۱۴ رآکتور هسته‌ای را تا سال ۲۰۳۵ و کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی را می‌داد. قانون کار فرانسه یکی از وفادارترین قوانین اروپا و حتی جهان به ایده‌آل‌هایی است که فعالان حقوق بشر و فعالان کارگری دو قرن گذشته در راهش مبارزه کرده‌اند. نمونه واقعی از قوانینی که بخش عمده‌ای از آن حامی حقوق کارگر است. اتحادیه‌های فرانسه دولت امانوئل مکرون را محکوم می‌کنند که با اصلاح قانون کار می‌خواهد سرمایه و سرمایه‌داران را به اهدافشان برساند. دولت می‌گفت اگر قانون کار عوض نشود دولت نمی‌تواند با معضل عمده بیکاری در فرانسه مبارزه کند. مقامات دولت مکرون می‌گفتند قوانین سرسختانه حمایت از حقوق کارگران، موجب فرار سرمایه‌گذاران و شرکت‌های بزرگ جهان از فرانسه می‌شود. عمده اتحادیه‌های کارگری در فرانسه ادعا می‌کنند که دلیل بالای بیکاری در فرانسه نه قوانین پیچیده کار، بلکه سودجویی بیش از حد صاحبان پول و سرمایه است. رهبران این اتحادیه‌ها می‌گویند برای مبارزه با معضل بیکاری باید نرخ تولید را افزایش داد.

«آدام نوزیتر»، گزارشگر نیویورک‌تایمز در ۲۷ نوامبر نوشت که مکرون اهداف بلندمدتی برای کشورش دارد غافل از اینکه شهروندان کشورش نیازهای فوری‌تری دارند که پاسخ کوتاه‌مدت‌تری را می‌طلبد. مردم می‌گویند نطق رئیس‌جمهور در مورد سرنوشت کره زمین کشمکش‌های چند ماهه آنها برای بقا را نادیده می‌گیرد. مردم می‌گویند مکرون باید به ما گوش دهد. «فبریک شلگال»، یکی از کسانی که در روزهای اخیر اعتراضات مردمی را سازمان می‌داده است، می‌گوید: «ظاهرا مکرون گوش شنوایی ندارد. او کَر شده است. او برای ما در مورد گذار اکولوژیک سخن می‌گوید. او سیاستمداری است که گویی در فضا سیر می‌کند.» این هفته پاریس در هرج و مرج به سر می‌برد و مردم وعده تظاهرات بیشتری داده‌اند. انگیزه معترضان و خشم آنها از رکود دستمزدها، مالیات بر سوخت و نحوه پرداخت صورتحساب ماهانه بوده است. اعتراضات انبوه مردم که در اینترنت سازماندهی شده بود اکنون تقریبا به تمام فرانسه سرایت کرده است. این اعتراضات در تمام رده‌های سیاسی و اتحادیه‌ای و ... رخ داده است. بسیاری از معترضان می‌گویند پیش از این هرگز به خیابان نرفته بودند و از این پس هم دیگر رای نمی‌دهند.

به گزارش نیویورک‌تایمز، مطابق آمار وزارت کشور تعداد تظاهرات‌کنندگان در سراسر فرانسه بیش از ۱۰۶ هزار تن برآورد شده بود. این درحالی است که یورو‌نیوز گزارش داد که با گذشت چند روز از اعتراضات، تعداد معترضان به ۲۸۲ هزار و ۷۱۰ نفر افزایش یافته است. در هر حال، دولت فرانسه قصد دارد در چارچوب سیاست تشویق عمومی به استفاده از خودروهای هیبریدی و کاهش خودروهای متکی به سوخت فسیلی، از ابتدای سال آینده میلادی مالیات بر هر لیتر گازوئیل را ۵/ ۶ و هر لیتر بنزین ۹/ ۲ سنت افزایش دهد. امری که جرقه اعتراضات سراسری را زده است. گزارشگر نیویورک‌تایمز می‌افزاید، این اعتراضات- که برخی آن را با انقلاب‌های دهقانی در قرن ۱۴ مقایسه می‌کنند- خطرناک‌ترین چالش برای رئیس‌جمهور جوان فرانسه است؛ مردی که نه‌تنها وعده تحول در صنعت انرژی فرانسه را داده است بلکه اعلام کرده که کشورش دیگر توان تامین مالی بخش‌هایی از شبکه حمایتی اقتصادی و اجتماعی را ندارد. در روزی که مکرون تصمیم به اجرا کردن برنامه خود در زمینه انرژی گرفت، مجبور شد که بخش اعظم سخنرانی خود را نه به «سبزها» بلکه به «زردها»یی اختصاص دهد که «جلیقه زرد» نام گرفتند. مکرون در سخنرانی خود برای مقام‌های دولتی در پاریس گفت: «آنچه می‌خواهم فرانسوی‌ها بفهمند، به‌ویژه کسانی که کم و بیش می‌گویند «رئیس‌جمهور و مقامات از پایان جهان سخن می‌گویند و ما از پایان ماه دم می‌زنیم» این است که ما باید با هر دو تعامل کنیم.» با وجود اصرار مکرون که درد مردم را می‌فهمد اما هیچ مسکنی برای درد مردم ارائه نداد و سخنرانی او به گونه‌ای بود که برخی می‌گفتند وی در فضا سیر می‌کند و اطلاعی از فضای سیاسی فعلی ندارد. به نوشته گزارشگر نیویورک‌تایمز، وقتی مکرون سخن می‌گفت تلویزیون فرانسه تصاویر شهروندانی را نشان می‌داد که خیابان‌های پاریس را در تصرف خود داشتند.

فرانسه‌ای که وی از آن سخن می‌گفت- و یکی از کشورهایی است که بیشترین وابستگی را به سوخت هسته‌ای دارد و او وعده کاهش ۵۰درصدی این وابستگی را داده – برای فرانسوی‌ها بی‌ربط بود. مردم فرانسه در مصاحبه‌های خود سخنان مکرون را به سخره گرفته بودند. از لحظه‌ای که مکرون به الیزه رسید، مشکل او این بود که کشش دید او همیشه بیشتر از عمق واقعی پشتیبانی از او بود.

مکرون بانکدار سابقی است که «سیاستمدار آزموده نشده» نام گرفته است. وقتی فرانسوا فیون زیر ذره‌بین رسوایی قرار گرفت و مردم از او رویگردان شدند بسیاری از فرانسوی‌ها را به این نتیجه رساند که آلترناتیو فیون، راست افراطی لوپن نیست. فرانسوی‌ها ترجیح دادند چهره جدیدی را برگزینند و بنابراین رای به تغییر دادند. اما مکرون اکنون جایگاه خود را در نظرسنجی‌ها از دست می‌دهد. او روز سه‌شنبه گفت که وضعیت بحرانی غالب بر کشور را می‌فهمد: «من این ترس را می‌فهمم. این نارضایتی را می‌شنوم. این خشم را شنیده‌ام؛ خشمی که تا حدودی مشروع است.» او وعده نشستی بزرگ و اساسی را داد از جمله نشستی با جلیقه زردها تا یک راه‌حل پیدا کنند. با این حال، ساکن الیزه نگفته که مالیات بر سوخت را کاهش می‌دهد. او نگفته که برای افزایش دستمزدها مبارزه می‌کند. بسیاری از این معترضان زنان و مردان کارگری هستند که این دستمزدها راز بقایشان است. او نگفت که بار مالیات بر مردم معمولی را کاهش می‌دهد؛ مالیاتی که از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۷ به ۲۵ میلیارد یورو رسیده است. تنها آشتی احتمالی همانا وعده بازنگری در مالیات سوخت هر سه ماه یکبار است.

در نتیجه، سخنرانی مکرون نتوانست معترضان و جلیقه زردها را آرام کند. آنها خشم خود را در مصاحبه‌ها و در شعارنویسی‌های خیابانی نشان داده‌اند. سخنرانی مکرون نشان داد که همراهی و همدردی کلامی او نتوانسته مخاطبانش را با وی همراه سازد. معترضان اذعان او بر مشکلات جلیقه زردها و اینکه آنها در وضعیت غیرمنتظره قرار گرفته‌اند را تایید کردند. معترضان می‌گویند به‌خاطر افزایش قیمت مسکن از شهرها خارج شده‌اند و اکنون باز مجبورند به‌خاطر افزایش قیمت سوخت از روستاها و حومه شهرها هم به جاهای دیگر بروند. رهبران جلیقه زردها هنوز معترضند و می‌گویند سخنرانی مکرون نتوانسته از نارضایتی آنها بکاهد. معترضان می‌گویند: «مکرون صدای اعتراضات را نشنیده است. مکرون واقعی این است.» «بنیامین کوشی»، مدیر اجرایی یک شرکت بیمه در تولوز، می‌گوید: «مکرون با درست پاسخ ندادن خود بنزین بر آتش خشم مردم ریخته. او خود را درگیر گذار اکولوژیک کرده اما به هراس از دستمزدهای پایین و کاهش قدرت خرید مردم پاسخ نمی‌دهد. باید او را از عرش به فرش آورد تا گوشش به اعتراض مردم شنوا شود.» اگرچه مکرون اکثریت را در پارلمان دارد و حتی اعضای حزبش هم مدافع او هستند اما نارضایتی‌هایی هم در میان هم حزبی‌هایش به چشم می‌خورد. «پاتریک ویگال»، معاون پارلمانی حزب مکرون می‌گوید: «او انتخاب شد تا کشور را اصلاح کند اما اصلاحات او نابرابری‌طلبانه است. مردمی هستند که وضعیت خوبی ندارند. باید به آنها ثابت کنیم که به فکرشان هستیم.»