غرب سرمایه‌های اولیگارش‌های روس را می‌بلعد

«لندن گراد»

دنیای اقتصاد : اگر تحریمی باشد که بتواند تاثیری واقعی بر حلقه اولیگارش‌های اطراف پوتین داشته باشد، این تحریم همانا بریدن آنها از منابعی است که موجب زندگی اشرافی آنها شده است. تحریم‌های اقتصادی از وقتی به‌خاطر ضمیمه کردن کریمه به روسیه بر این کشور وضع شد تاثیری ویرانگر بر اقتصاد روسیه داشته است. تاثیرات بعدی مجازات این اولیگارشی که در کنترل کشور به پوتین یاری می‌رسانند بسیار کارآ و موثر بوده است. «اولگ دریپاسکا» که غول آلومینیوم «Rusol» و « EN+» را اداره می‌کند شاهد بوده که سهام شرکت‌هایش از بعد از اینکه تحریم‌ها او و شرکت‌هایش را در اوایل ماه جاری هدف گرفت، سقوط کرده است. «سام کیلی»، تحلیلگر سی‌ان‌ان در ۱۶ آوریل نوشت: «اما میلیاردرها به‌خاطر وضعیت فعلی و کاهش تعداد صفرهایی که جلوی درآمد خالص‌شان قرار گرفته احساس سرخوردگی و توهین می‌کنند.»

این تحلیلگر سی‌ان‌ان می‌نویسد آریستوکراسی انگلیسی همواره در بلعیدن سرمایه دیگران خوب عمل کرده است. لندن به‌عنوان یک مرکز مالی بزرگ جای خوبی برای اولیگارش‌های روس بوده است. تعجبی ندارد که اولیگارش‌های روس – اعم از دوستان یا دشمنان پوتین- در کنار «ابر پولداران» از سایر نقاط جهان به این پایتخت پر زرق و برق چشم دوخته‌اند که اکنون «لندن‌گراد» نامیده می‌شود. برخی معتقدند فشار غرب به روس‌ها چند دلیل دارد: یکی، مداخله آنها در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا که منجر به روی کار آمدن ترامپ شد. دیگر، مداخله روس‌ها در سوریه که ناشی از خلأ حضور قدرت‌های غربی است. به همین دلیل، وقتی وزارت دارایی آمریکا لیست اولیگارش‌های روس را منتشر کرد از آن با عنوان «ضدحمله کاخ سفید به کرملین» یاد شد. در این فهرست جزئیات رابطه نزدیک این اولیگارش‌ها و چهره‌های ارشد سیاسی روسیه با ولادیمیر پوتین منتشر شده است. رئیس‌جمهوری روسیه در واکنش به انتشار لیست اولیگارشی‌ها گفت: «بدیهی است که این یک اقدام غیردوستانه است. این کار روابط از قبل دشوار آمریکا-روسیه را پیچیده‌تر خواهد کرد و البته در مجموع به روابط بین‌المللی نیز لطمه خواهد زد.» پوتین همچنین گفت: «این خیلی احمقانه است که با روسیه درست مانند کره‌شمالی و دیگر کشورها رفتار شود و در عین حال از مسکو درخواست شود برای کمک به حصول توافق صلح در شبه‌جزیره کره و جاهای دیگر میانجیگری کند.» فهرست آمریکا شامل ۳۰۰ تن از ثروتمندان روس می‌شود که نام مردانی مانند «آلکسی مرداشف»، صاحب شرکت غول فولادسازی «سوراستال» و «گرمان گرف»، رئیس اجرایی بزرگ‌ترین بانک دولتی روسیه، سیبربانک را در خود دارد. آمریکایی‌ها معتقدند کرملین از تحریم شخصیت‌های نزدیک به پوتین جاخورده است.

«سام کیلی» تحلیلگر سی‌ان‌ان می‌افزاید: «می‌توانید حق زندگی در بریتانیا را خریداری کنید. با ۱۰ میلیون پوند می‌توانید ویزا بگیرید و این کار به شما اجازه می‌دهد که پس از ۲سال درخواست وضعیت شهروندی کنید.» او می‌افزاید: «با سرمایه‌گذاری ۵ میلیون پوندی ۳ سال طول می‌کشد تا جایگاه شهروندی این کشور را به‌دست آورید... این معامله خوبی است البته اگر پیش از اینکه پوتین یا چهره‌های مشابه و نزدیک به او بتوانند مال شما را بالا بکشند، شما بتوانید دارایی خود را خارج کنید.» بنابراین، به محض اینکه اولیگارش‌ها به لندن برسند، دلالان و کسانی که واسطه انتقال این دارایی‌ها بودند خواهند رسید. این اولیگارش‌ها در بهترین مناطق لندن زندگی می‌کنند و در مدارس خصوصی هم تحصیل می‌کنند (هم خود و هم فرزندانشان). آنها به یک زندگی اشرافی میل دارند. برخی از این اولیگارش‌ها هم تمایل دارند تا با سرمایه‌دارانی از نوع خود ازدواج کنند یا به ازدواج کسانی در آیند که در ارتش کار می‌کنند.

نسل جدید اولیگارش‌های متولد شده در لندن احتمالا میلی به بازگشت به سرزمین پدری نخواهند داشت و در مدارس دولتی ذهن‌شان از نو شست‌وشو داده می‌شود تا بتوانند وارد حوزه عمومی شوند آن هم با ذهنیتی انگلیسی نه روسی. حدود ۲۳۰۰ دانش‌آموز از روسیه یا روس‌های ساکن در بریتانیا در مدارس دولتی بریتانیا حضور می‌یابند. برخی از آنها ۵۰ هزار دلار در سال می‌پردازند. وقتی اندکی بزرگ شدند وارد تیم‌های کریکت می‌شوند و این بهترین وسیله است برای اینکه خود را از اپوزیسیون جدا نگهدارند و گوش به حرف‌های آنان ندهند و در عوض به یک اعتماد به نفس بریتانیایی شگفت‌انگیز برسند. در هر حال، غرب بر این باور است که با فشار بر اولیگارش‌ها می‌تواند با یک تیر چند نشان بزند: از یکسو، میان آنها با پوتین اختلاف افکند؛ از سوی دیگر، موجبات جدایی آنها از پوتین را فراهم سازد و همزمان مبادرت به جذب سرمایه‌های آنها ‌کند. در واقع، ترکیب «مخالفت» و «جدایی» می‌تواند اولیگارش‌ها را به سویی ببرد که خط فاصلی میان خود و پوتین ترسیم کنند. آن دسته که توانستند مسکو را به سوی «لندن گراد» ترک کنند «بُرد» کرده‌اند و آنها که مانده‌اند باید خود را با شرایط فعلی روسیه سازگار کرده و با فشارهای تحریمی غرب دست و پنجه نرم کنند.

برخی دیگر هم نگاه دیگری داشته و معتقدند بعد از سال ۲۰۰۰، نسلی از اولیگارش‌های دولتی در جامعه روسیه متولد شده و روییده‌اند که ویژگی‌های دیگری دارند. این دیدگاه معتقد است که اولیگارش‌های کنونی مدلی ضعیف شده و تحت کنترل هستند که به‌واسطه نظارت شدید دولت نمی‌توانند سریع رشد کنند ولی ویژگی مشترک آنها با اسلاف‌شان آن است که در مسیر رشد باید از منابع دولتی و حکومتی ارتزاق کنند. در دوران جدید ریاست‌جمهوری پوتین، به‌نظر می‌رسد وی به‌خوبی به مشخصات و خصوصیات این قشر از اولیگارش‌ها پی برده است. به همین دلیل، پوتین طبقه‌ای از اولیگارش‌ها را تربیت کرده که بر خلاف نسل قبلی خود را مدیون وی می‌دانند و باکی از تحریم‌های غرب هم ندارند. آنها حواریون پوتین هستند و بر خلاف آن دسته از اولیگارش‌ها که فرار را بر قرار ترجیح دادند همواره در کنار حاکم کرملین خواهند بود. آنها دست پروردگان پوتین هستند و به‌واسطه او مراتب قدرت را طی کردند. برخی می‌گویند این نسل جدید از اولیگارش‌های روس جایگزین نسل قبلی خواهند شد.