ظریف در گفتوگو با نشریه انگلیسی ایندیپندنت مطرح کرد
احتمال جنگ از نگاه ظریف
محمدجواد ظریف، وزیرخارجه ایران، ضمن آنکه وقوع درگیری نظامی بین ایران و آمریکا را «بعید دانست» اما تاکید کرد که «می‌تواند حوادثی روی دهد» که به وقوع درگیری دامن بزند. ظریف در جریان دیدار چند روز پیش‌خود با شماری از خبرنگاران در محل نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل، در پاسخ به خبرنگار ایندیپندنت و در توضیح این «حوادث»، بازداشت ملوانان آمریکایی در خلیج‌فارس در دی‌ماه ۹۴ را مثال زد. از سوی دیگر محمدجواد ظریف در مصاحبه با شبکه الجزیره بار دیگر به‌طور تلویحی به بستن تنگه هرمز اشاره کرد. به گزارش خبرگزاری مهر، ظریف در این مصاحبه که مشروح آن قرار است روز شنبه پخش شود، گفته است: «اگر آمریکا تصمیم بگیرد که تنگه هرمز را برای ما ناامن کند، ایران این اجازه را نخواهد داد.» مقام‌های آمریکایی هنوز واکنشی به اظهارات جدید وزیرخارجه جمهوری اسلامی ابراز نکرده‌اند.
احتمال بروز درگیری
محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران در گفتوگو با نشریه انگلیسی ایندیپندنت، درگیری نظامی بین ایران و آمریکا را در آینده نزدیک بعید دانست. به گزارش «ایرنا» ظریف گفته است البته وقوع حوادثی در خلیج‌فارس و تنگه هرمز می‌تواند به وقوع درگیری دامن بزند. وی دراین‌باره به حادثه ورود غیرقانونی دو کشتی نیروی دریایی آمریکا به آب‌های ایران در ژانویه ۲۰۱۶ اشاره کرد که توسط نیروهای ایران دستگیر شدند. اما آن زمان به‌دلیل کانال ارتباطی او و همتای آمریکایی‌اش جان کری، دو طرف کنترل اوضاع را به دست گرفته و از بروز درگیری جلوگیری شد. وزیر امورخارجه ایران همچنین به ایندیپندنت گفت که از اختیاراتی برای مبادله زندانیان برخوردار است. او توضیح داد که این مبادله بین آمریکایی‌های زندانی در ایران و ایرانیانی صورت خواهد گرفت که به‌دلیل آنچه نقض تحریم‌های آمریکا خوانده می‌شود، زندانی هستند. ظریف بااین‌حال تصریح کرد که این تبادل، زندانیان اروپایی همچون نازنین زاغری تبعه انگلیسی-ایرانی را که به اتهامات امنیتی در تهران زندان است، شامل نمی‌شود. وزیر امورخارجه کشورمان همچنین درباره مصاحبه‌اش با شبکه فاکس‌نیوز این‌گونه توضیح داد که قصد داشت تا از این طریق با هواداران دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا ارتباط بگیرد. وی عنوان کرد: «گاهی مهم است که با طرف مقابل هم‌صحبت کرد.» وی همچنین اظهار کرد که این برای اولین‌بار نبود که با فاکس‌نیوز صحبت کرده و زمانی که سفیر دائم ایران نزد سازمان ملل متحد بود هم با این شبکه مصاحبه کرده است.
تروریسم اقتصادی
از سوی دیگر وزیر امورخارجه ایران در مصاحبه‌ای تاکید کرد که ایران همچنان به فروش نفت خود ادامه خواهد داد و کسانی که در دوران سخت در کنار ایران بودند، فراموش نخواهند شد. به گزارش خبرگزاری فارس، وزیر امورخارجه ایران در مصاحبه‌ای که قرار است مشروح آن روز شنبه (۱۴ اردیبهشت) منتشر شود، گفت که فشارهای آمریکا علیه ایران تروریسم اقتصادی است. وی در مصاحبه با شبکه خبری الجزیره ادامه داد: «ما تحریم‌های آمریکا علیه ایران را تروریسم اقتصادی میدانیم و همان‌طور که من آشکارا اعلام کردم (مایک) پمپئو وزیر امورخارجه آمریکا و دیگر مقامات این کشور در تلاش برای اعمال فشار علیه مردم ایران هستند تا آنها سیاست خود را تغییر دهند.» وزیر امورخارجه ایران در بخش دیگری از این مصاحبه گفت: «برخی کشورها اعلام کرده‌اند که تحریم‌های آمریکا علیه ایران را قانونی نمی‌دانند، البته شرکت‌های خصوصی این کشورها ممکن است به‌دلیل تهدیدات آمریکا و اقدامات این کشور که درباره این موضوعات اعمال می‌کند در کوتاه‌مدت محتاطانه عمل کنند اما فکر نمی‌کنم که آنها این رویکرد را برای میان‌مدت و طولانی‌مدت داشته باشند اما این به معنای آن نیست که دولت این کشورها با تحریم‌ها موافق بوده و آن را به‌رسمیت می‌شناسد.»
به فروش نفت ادامه می‌دهیم
ظریف در بخش دیگری از این مصاحبه گفت: «ما همچنان به فروش نفت خود ادامه می‌دهیم و به‌دنبال مشتری خواهیم گشت و همیشه کسانی را که در دوران سخت با ما کار کرده‌اند را به یاد خواهیم سپرد. چیزی که مهم است اینکه این تحریم‌ها نه قانونی بوده و نه تاثیر قانونی دارد و تاثیر سیاسی نیز نخواهد داشت.»
اجازه نمی‌دهیم تنگه هرمز را ناامن کنند
در عین حال وزیر امورخارجه در این مصاحبه تاکید کرد که اگر آمریکا تصمیم بگیرد که تنگه هرمز را برای ما ناامن کند، ایران این اجازه را نخواهد داد. به گزارش خبرگزاری مهر، محمدجواد ظریف در گفتوگو با شبکه تلویزیونی الجزیره تاکید کرد: «اینکه جان بولتون به جنگ با ایران فرا می‌خواند مساله جدیدی نیست؛ سخن از جنگ در سال ۲۰۱۵ نیز مطرح شد، زمانی که جان بولتون در مقاله‌ای در روزنامه نیویورک‌تایمز نوشت برای نرسیدن ایران به بمب هسته‌ای باید ایران را با بمب هسته‌ای زد.» وزیر امورخارجه ایران در ادامه گفت: «اکنون کدام کشور در امور داخلی لیبی و سودان دخالت می‌کند؟ کدام کشورها عرصه را بر قطر تنگ کرده‌اند؟ کدام کشور کودتا در ترکیه را طرح‌ریزی کرد؟ به حقایقی که در این کشورها رخ می‌دهد توجه کنید، آیا این ایران است که در این کشورها مداخله می‌کند؟ ایران خواهان افزایش تنش با آمریکا نیست.» ظریف گفت: «ما این موضوع را به‌طور شفاف اعلام کرده‌ایم که هیچ نفعی در افزایش تنش نداریم. ما به‌طور شفاف اعلام کرده‌ایم که خلیج‌فارس و تنگه هرمز خط حیاتی ما هستند و ما برای زندگی خود به آنها وابسته هستیم. ما خواهان آن هستیم که آنها امن و آزاد برای دریانوردی تمامی کشورها و از جمله ایران باشند.» وی با اشاره به اینکه دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا گفته که آمریکا هفت تریلیون دلار در منطقه ما هزینه کرده است، افزود: «او منطقه ما را نابود کرد. خون بسیاری از آمریکایی‌ها به گردن وی است. این به‌خاطر آن است که آمریکایی‌ها بدون هیچ دلیل و هدفی در این منطقه کشته شدند.»
در مقابل فشارها سرخم نمی‌کنیم
از سوی دیگر ظریف روز پنج‌شنبه در حاشیه شانزدهمین مجمع گفت‌وگوهای آسیایی در دوحه، پایتخت قطر در حضور خبرنگاران تاکید کرد که تسلیم فشارهای ضدایرانی ایالات‌متحده نمی‌شویم. به گزارش «ایرنا» به نقل از روزنامه قطری «الشرق»، ظریف با بیان این مطلب افزود: «راهی پیدا خواهیم کرد؛ ۴۰ سال است این کار را کرده‌ایم اکنون هم همین کار را خواهیم کرد و این کاری دشوار است ما فشارها علیه ملت خود را نمی‌پذیریم اما هرگز در مقابل فشارها سر خم نخواهیم کرد و از کسانی که دست دوستی به سوی ما می‌آورند، استقبال خواهیم کرد.» وی درخصوص تلاش ایالات‌متحده در قرار دادن برخی سازمان‌ها و گروه‌ها در لیست گروه‌های تروریستی تاکید کرد: «ایالات‌متحده از بزرگ‌ترین تروریست در منطقه ما یعنی رژیم صهیونیستی حمایت می‌کند بنابراین واشنگتن در جایگاهی قرار ندارد که چه نظری و چه عملی دیگران را تروریست بنامد و ما هر اقدام آمریکا در این زمینه را محکوم می‌کنیم و هر اقدامی که آمریکا تاکنون انجام داده در راستای برهم زدن ثبات منطقه بوده و حتی یک مورد هم یاد ندارم که آمریکا در راستای ثبات منطقه ما قدم برداشته باشد.»
رابطه با کشورهای خلیج‌فارس
ظریف درخصوص روابط کشورهای حاشیه خلیج‌فارس با آمریکا و روابط ایران با کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس گفت: «ما در روابط کشورهای منطقه با ایالات‌متحده دخالت نمی‌کنیم. آنچه در منطقه برای ما مهم است آن است که درک کنیم باید در کنار هم زندگی کنیم و این امر مستلزم گفتوگو، تفاهم و احترام متقابل است.» وزیرخارجه جمهوری اسلامی ایران در ادامه افزود: «نمی‌شود که همیشه طرف خارجی ما را علیه یکدیگر حمایت کند درحالی‌که چیزی علیه یکدیگر نداریم و کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس و ایران، دارای تاریخ واحد، دین، سرنوشت و منافع مشترک همچنین چالش‌هایی مشترک چون افراطی گری و تروریسم است.» ظریف با ابراز امیدواری از اینکه کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس بتوانند مشکلات خود را برطرف کنند، افزود: «ما مخالف فشارها علیه قطر هستیم و این اقدام را مخالف قوانین بین‌المللی میدانیم و امروز تنها راه برای همه طرف‌ها، بازگشت به میز مذاکرات است.» ظریف با اشاره به روابط خوب ایران با قطر، کویت و عمان، ابراز امیدواری کرد که همین روابط را با عربستان، امارات و بحرین داشته باشد. ظریف در پایان با اشاره به نبود سازمانی برای گردهم جمع کردن کشورهای آسیایی، بر اهمیت مجمع گفت‌وگوی آسیایی، گفت‌وگوی منطقه‌ای و تقویت این رویکرد در قاره آسیا تاکید کرد. وزیرخارجه ایران روز سه‌شنبه هفته گذشته به منظور حضور در نشست همکاری و گفت‌وگوی آسیایی (ACD)، در دوحه حضور یافت. نشست همکاری و گفت‌وگوی آسیایی، سال ۲۰۰۲ با حضور وزرای خارجه ۱۸ کشور آسیایی در تایلند تاسیس شد و هم اکنون ۳۴ کشور عضو این سازمان هستند.
مخالفت قطر و ترکیه با احیای تحریم‌ها
پیش‌تر وزیرخارجه قطر اعلام کرده بود که تصمیم آمریکا مبنی بر تمدید نکردن معافیت‌های نفتی ایران به ضرر کشورهایی است که به نفت این کشور اتکا کرده بودند. به گزارش «ایسنا» به نقل از رویترز، محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی، وزیرخارجه قطر روز چهارشنبه اعلام کرد: «تحریم‌های آمریکا نباید احیا شوند؛ چراکه تاثیرات بدی روی خریداران نفت ایران می‌گذارند.» وی در ادامه گفت: «در قطر، تحریم‌های یک‌جانبه روی مسائلی که تنها باید با گفتوگو و مذاکره حل شوند، تاثیر مثبتی نخواهند گذاشت.» همزمان مولود چاووش اوغلو، وزیر امورخارجه ترکیه در مورد تحریم‌های آمریکا علیه ایران اعلام کرد که کشورش چنین تحریم‌هایی را درست نمی‌داند.
به گزارش «ایسنا» او با اشاره به اینکه آنکارا قادر به تنوع بخشیدن به منابع واردات نفتی خود نیست، خواهان تجدیدنظر واشنگتن در اعمال تحریم‌های نفتی علیه ایران شد.
واکنش بحرین
همچنین خالد بن‌احمد، وزیرخارجه بحرین در گفتوگو با یک روزنامه سعودی در رابطه با اختلافات میان تهران و واشنگتن و احتمال ایجاد جنگ در منطقه گفت: «هیچ کس جنگ را نمی‌خواهد؛ نه آمریکا، نه کشورهای خلیج(فارس) و نه دیگر کشورهای منطقه به‌دنبال جنگ نیستند.»
وی در این گفتوگو به مسائلی از جمله بستن تنگه هرمز از سوی ایران، نقش ایران در سوریه و یمن و همچنین اختلافات میان واشنگتن و تهران و تاثیر آن بر منطقه پرداخت. خالد بن‌احمد وزیرخارجه بحرین در گفتوگو با روزنامه الشرق‌الاوسط در پاسخ به این سوال که در بیانیه‌های دو روز پیش شما در رابطه با دیدارهای مقامات بحرینی و فرانسوی توافقاتی در رابطه با برخی مسائل منطقه از جمله ایران و سوریه صادر شده است، آیا این توافقات حقیقی هستند؟ مدعی شد: «ما بر ضرورت عدم ایفای نقش منطقه‌ای ایران و دیگر کشورها تاکید کرده‌ایم تا سوریه بتواند ثبات خود را ایجاد کند.» این مقام بحرینی در پاسخ به این سوال که ایران می‌گوید اگر نفتش صادر نشود قطره‌ای نفت از خلیج‌فارس خارج نخواهد شد گفت: «در حقیقت این تهدیدی روشن برای تمام کشورهای خلیج(فارس) است، به نظر من ایران باید قبل از هرنوع اقدامی در این زمینه به خوبی فکر کند زیرا این اقدام بسیار خطرساز خواهد بود و حتی یک روز هم تداوم نخواهد داشت. ایران در گذشته اقدامات مهمی اتخاذ کرد از جمله پایان دادن به جنگ عراق با آنها که در آن زمان اعلام کردند ما «جام زهر نوشیدیم.» چه بسا سیاست‌شان را تغییر دهند و به کشورهای همسایه بگویند که شما مهم‌ترین کشورها برای ما هستید. ایرانی‌ها در برخورد با مسائل با بی‌عقلی برخورد نمی‌کنند و امیدواریم که در این مرحله حساس به خوبی فکر کنند.»
نگرانی اتحادیه اروپا
تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران نگرانی مقامات اروپایی را نیز به‌دنبال داشته و یک مقام اتحادیه اروپا روز پنج‌شنبه تصریح کرد که اقدام آمریکا در عدم صدور معافیت برای مشتری‌های نفت ایران به تضعیف اجرای توافق هسته‌ای منجر خواهد شد. به گزارش خبرگزاری فارس، یک مقام اتحادیه اروپا روز پنج‌شنبه در کنفرانس خبری مشترک با وزیر انرژی آمریکا بر تعهد این اتحادیه برای پایبندی به «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) تاکید کرد. «میگوئل آریاس کانیته»، کمیسیونر انرژی اتحادیه اروپا در یک کنفرانس خبری در بروکسل با «ریک پری»، وزیر امور انرژی آمریکا گفت: «ما فکر می‌کنیم اعلانیه آمریکا مبنی بر تمدید نکردن معافیت‌های نفتی خطر تضعیف اجرای برجام را به همراه دارد که از جمله اجرای کلیدی معماری نظام منع اشاعه هسته‌ای و مورد تایید شورای امنیت سازمان ملل است.» کانیته در بخش دیگری از سخنانش تلویحا به همسو بودن مواضع کشورهای اروپایی با آمریکا علیه ایران در زمینه‌هایی غیراز برنامه هسته‌ای اشاره کرد. او گفت: «درخصوص تحریم‌ها علیه ایران، ما در دفاع از ارزش‌های حقوق بشری در همه جا [با آمریکا] هم‌نظریم، اما درخصوص پایان دادن به معافیت‌های تحریم نفت، موضع اتحادیه اروپا اندکی با آمریکا متفاوت است.» این مقام اتحادیه اروپا همچنین تاکید کرد بروکسل تا زمانی که ایران به تعهداتش ذیل برجام پایبند بماند به این توافق هسته‌ای پایبند خواهد بود. ریک پری پس از سخنان کانیته در اظهاراتی مداخله‌جویانه گفت: «امیدوارم هیچ کشوری در اروپا نباشد که از ایران و نحوه رفتار این کشور با مردمش و اقداماتش در زمینه تروریسم حمایت کند.»
اشتباه راهبردی آمریکا
همچنین یک شبکه خبری آمریکایی در تحلیلی ضمن بررسی اقدامات اخیر ضدایرانی دولت آمریکا اذعان کرده این اقدامات که می‌توانند منجر به بروز یک بحران در رابطه با ایران شوند، در تضاد با اسناد راهبرد کلان دولت ترامپ و اشتباهی راهبردی هستند. به گزارش خبرگزاری فارس، وبگاه شبکه خبری بلومبرگ در تحلیلی به راهبرد ترامپ در قبال محدودسازی روسیه و چین اشاره کرده و نوشته است که دولت ترامپ با ایجاد خطر بحران در خاورمیانه (غرب آسیا)، نشان داده که در اولویت‌بندی چالش‌هایی که آمریکا با آنها مواجه است، دچار مشکل است. بنا براین گزارش، نویسنده بلومبرگ تصریح کرد: «دولت آمریکا با تلاش برای اتخاذ رویکردی رقابتی‌تر در برابر چین کار مفیدی انجام داده اما تصمیم این دولت برای کاهش صادرات نفت ایران به صفر نشان می‌دهد که در این مسیر چندان پیش نمی‌رود. با افزایش فشار بر ایران، دولت آمریکا خطر بحران در خاورمیانه را بالا برده؛ این نشان می‌دهد که این دولت دچار کمبود توان برای اجرای ماموریت حساس راهبردی خود مبنی بر ایجاد اولویت‌بندی در چالش‌هاست.»
بلومبرگ می‌افزاید: «راهبرد کلان، به‌معنای استفاده از تمام اشکال قدرت ملی برای دستیابی به بالاترین اهداف کشور از آن رو کلان خوانده می‌شود که نیازمند جمع کردن گستره‌ای از سیاست‌ها در یک طرح کلان است. این راهبرد نیاز دارد تا اولویت‌ها بدون اغماض تدوین شوند چراکه هرگز منابع و تمرکز نمی‌تواند آن‌قدر زیاد باشد که بتوان به حاشیه رفت. راهبرد کلان به عبارت دیگر، همان‌طور که مشخص می‌کند به کدام نبرد ورود شود، این را نیز مشخص می‌کند که از ورود به کدام درگیری باید پرهیز شود.» بلومبرگ در تبیین عدول دولت ترامپ از مواجهه راهبردی با چین و روسیه به موضوع کره‌شمالی اشاره کرده و تلاش واشنگتن برای مهار کره‌شمالی را در تضاد با تلاش بیشتر برای جلوگیری از توسعه‌طلبی چین در دریای جنوبی عنوان کرده است. این گزارش اضافه کرده: «رئیس‌جمهور همچنین مواجهه اقتصادی خود با چین را با ایجاد نبردهای تجاری با متحدین آمریکا تقلیل داده است. همین ذهنیت غیرراهبردی در تشدید کارزار او علیه ایران نیز نقش ایفا می‌کند.»
نویسنده سپس به بدگویی از جمهوری اسلامی ایران پرداخته و سعی کرده نشان دهد که ترامپ در دشمنی با ایران اشتباه نمی‌کند اما سپس نوشته است: «آنچه هوشمندانه نیست، پیگیری سیاستی است که خطر شکل‌گیری بحران با ایران را افزایش می‌دهد آن هم در شرایطی که تمرکز و توجه آمریکا در جای دیگری مورد نیاز است و سیاست مزبور بر روابطی فشار وارد می‌کند که واشنگتن آنها را در مواجهه با مسکو و پکن نیاز دارد. با این حال، دولت ترامپ دقیقا دارد همین کار را می‌کند.»
شبکه خبری بلومبرگ به خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، تروریستی خواندن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سپس لغو معافیت‌های تحریمی علیه ایران و تاثیر «جان بولتون»، مشاور امنیت ملی کاخ سفید در اتخاذ چنین سیاست‌هایی اشاره و خاطرنشان کرده: «با این حال به‌نظر نمی‌رسد این رویکرد در موافقت ایران با مذاکره برای توافقی بهتر و جدید موفق باشد چراکه پیش‌شرط‌های دولت ترامپ به‌معنای تغییر کلی در جهت‌دهی سیاست خارجی ایران است.» به باور نویسنده بلومبرگ، سیاست فوق‌الذکر از دو بعد برای واشنگتن غیرسازنده است.
اول آنکه چنین سیاستی خطر بحران را افزایش می‌دهد. تضمینی وجود ندارد که تهران فشارها را تحمل کند و منتظر رئیس‌جمهوری دیگر در سال ۲۰۲۱ بماند. تهران می‌تواند به فشارهای اقتصادی با اهرم‌های تقابلی ضدواشنگتن پاسخ دهد، شاید با استفاده از شبکه متحدینش بر حضور نظامی آمریکا در خاورمیانه فشار وارد آورد، به اهداف آمریکا یا متحدانش حمله کند یا پایبندی به محدودیت‌هایی را که در توافق هسته‌ای پذیرفته بود، بکاهد. اگر تنش بین آمریکا و ایران افزایش یابد یا ایران اقداماتی شدید علیه اسرائیل یا سایر دوستان آمریکا در منطقه صورت دهد، سیاست‌گذاران آمریکا خود را در شرایط دردسرهای روبه‌رشد در خاورمیانه خواهند یافت، فرقی هم نمی‌کند که مستندات راهبردی دولت آمریکا چه بگویند. دوم، سیاست آمریکا در قبال ایران روابطی را تضعیف می‌کند که آمریکا به تقویت آنها نیاز دارد. حتی متحدین اروپایی واشنگتن که اساسا با مهار نفوذ ایران موافقند، عمیقا نگران استفاده آمریکا از قدرت مالی برای منع دیگر کشورها از خرید نفت ایران هستند. لغو معافیت‌های تحریمی همچنین کشورهایی چون هند، ژاپن و کره‌جنوبی را که آمریکا در تقابل با چین به آنها نیاز دارد تحت ضربه قرار می‌دهد. نویسنده در پایان تصریح کرده که واشنگتن توان دیپلماتیکی را که برای مقابله با چین و روسیه به آنها نیاز دارد در موضوعات حاشیه‌ای خرج می‌کند و این دقیقا در تقابل با یک راهبرد کلان هوشمندانه است.
ارسال نظر