عباس قربانعلی بیک، رئیس هیات‌مدیره شرکت آراکو و مدیرکل سابق مرکز تحقیقات راه‌آهن در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با اعلام این مطلب گفت: تمامی واگن‌های کشور در اختیار بخش‌خصوصی بوده و بهره‌وری یک واگن باری براساس آمار سال ۲۰۱۷ اتحادیه بین‌المللی راه‌آهن‌ها حدود ۱/ ۱ میلیون تن- کیلومتر در سال بوده درحالی‌که متوسط دنیا در این زمینه نزدیک سه برابر این مقدار است و این به آن معنی است که بخش‌خصوصی باید نزدیک سه برابر متوسط دنیا برای یک ظرفیت حمل یکسان هزینه خرید واگن بپردازد که این نسبت اضافه هزینه در مقایسه با نمونه‌های پیشرو دنیا به بیش از ۱۰ برابر می‌رسد.وی در پاسخ به سوالی مبنی بر جایگاه حمل‌ونقل ریلی کشور براساس استانداردهای جهانی گفت: در حوزه ریلی سهم کشور در بخش باری براساس قانون مدیریت سوخت در سال ۸۶ فقط ۷ درصد بوده (و مابقی جاده)که قرار بود ظرف چهار سال به ۳۰ درصد برسد و این درحالی است که متوسط جهانی سهم راه‌آهن در جابه‌جایی بار ۵۰ درصد بوده است (با احتساب سایر روش‌های درون سرزمینی مانند خط لوله و رودخانه و ...).

وی که در کارنامه فعالیت خود مدیریت مرکز تحقیقات، اداره کل خط، معاونت برنامه‌ریزی شرکت راه‌آهن، مجری طرح برقی کردن راه‌آهن و مدیریت شرکت دیزل سنگین ایران را نیز دارد، افزود: در آمریکا با احتساب سهم جابه‌جایی مواد نفتی از خطوط لوله و سهم حمل دریایی و رودخانه‌ای در داخل کشور در سال ۲۰۰۶ این رقم ۴۳ درصد بوده و سهم جاده‌ای به ۳۰ درصد رسیده درحالی‌که تعرفه حمل‌ریلی بار نسبت به جاده ۱۰ درصد بوده ولی در کشور ما این نسبت تقریبا برابر است. قربانعلی بیک گفت: با مدنظر قرار دادن موضوع طراحی و ساخت لکوموتیو برقی در شرکت آراکو با ترکیب مهندسی و مهندسی معکوس، اختراعی را از هشت سال پیش ثبت کرده‌ایم. با توجه به اینکه ۹۵ درصد لکوموتیوها به‌ویژه در حوزه باری از نوع دیزل الکتریک هستند.

این ایده مبتنی بر استفاده از پلت‌فرم لکوموتیو دیزل الکتریک برای ساخت لکوموتیو برقی است.وی افزود: این ایده را حدود ۲۲ سال پیش ارائه دادم و تاییدیه آن را در سال ۱۳۶۶ از شرکت آلستوم فرانسه گرفته‌ام. پیشنهاد بر این اساس بود که لکوموتیوهای ۳ مگاوات آلستوم، قابلیت تبدیل به لکوموتیوهای ۶ مگاوات برقی را دارند. ولی این ایده حدود ۵ سال بعد توسط یک شرکت کانادایی اجرایی شد. آن شرکت به سفارش یونان لکوموتیو‌های دیزلی ۲ مگاوات با سرعت ۱۶۰ کیلومتر در ساعت ساخت و پیش‌بینی شده بود این لکوموتیوها بعد از برقی کردن خط به یک لکوموتیو ۵ مگاوات برقی با سرعت ۲۰۰ کیلومتر در ساعت ارتقا یابد. این رویکرد باعث شد که قیمت لکوموتیوهای آنها از قیمت شرکت رقیب رتبه یک اروپایی با وجود کیفیت بهتر ۱۰ درصد پایین تر باشد.رئیس هیات‌مدیره شرکت آراکو در ادامه گفت: این ایده را به شرکت مپنا پیشنهاد دادیم و بعد از بحث‌های فنی و کارشناسی در سال ۹۰ به تایید مدیرعامل وقت آن شرکت رسید.

اما متاسفانه با گذشت حدود ۸ سال هنوز هیچ اقدامی صورت نگرفته است. زیرا این شرکت برای اقدام به تولید ابتدا به‌دنبال مشتری است و شهرداری نیز به‌عنوان خریدار برای مترو می‌گوید باید محصول تولید شده باشد تا اقدام به خرید کند. حتی کنسرسیومی برای ساخت لکوموتیوهای برقی باری با پلت‌فرم دیزلی در سال ۹۲ مرکب از شرکتی به نمایندگی سازندگان تجهیزات ریلی اراک (ساخت بدنه‌بوژی و بدنه مشابه لکوموتیو باری آلستوم فرانسه)، نماینده یک شرکت سوئیسی، جهاد دانشگاهی و شرکت آراکو تشکیل شد.وی افزود: درحال‌حاضر ۸ لکوموتیو برقی ساخت سوئد و حدود ۵۰ لکوموتیو برقی در مترو تهران کرج داریم که همه آنها از چین وارد شده است. راه‌آهن‌های حومه‌ای کشور نیازمند لکوموتیو برقی هستند. با این ایده لکوموتیو برقی با تکنولوژی بسیار بالا و بومی‌سازی در حد ۷۰ درصد به بالا به روزتر از نوع چینی و در حد اروپایی تولید خواهد شد.

مدیر کل سابق مرکز تحقیقات راه‌آهن در پاسخ به سوالی درباره میزان خودکفایی در زمینه صنایع ریلی گفت: در تجهیزات لکوموتیو دیزلی با تکنولوژی جدید به شدت وابسته هستیم. سهم ما درحال‌حاضر در این حوزه زیر ۵۰درصد است. درحال‌حاضر لکوموتیو دیزلی باری با تکنولوژی ۵۰ سال پیش در کشور ساخته می‌شود و در بخش تجهیزات آن تقریبا به خودکفایی رسیده‌ایم هرچند که برای موتور دیزل با وجود تلاش‌های خوبی که اخیرا شروع شده هنوز وابسته هستیم. وی افزود: در زمینه ساخت تجهیزات علائم ریلی در کشور بیش از ۸۰درصد داخلی‌سازی کرده و در زمینه تجهیزات ارتباطی در حد ۹۰ درصد. در موضوع واگن‌های باری در حد ۷۰درصد، واگن باری در حد ۵۰ درصد داخلی‌سازی شده است. در لکوموتیو برقی هنوز سفارشی برای تولید داخلی نداریم، اما ظرفیت بومی‌سازی حدود ۷۰ درصد وجود دارد.

با این تفاوت که برخلاف لکوموتیو دیزلی که در بحث تامین موتور وابسته است در لکوموتیو برقی در زمینه ساخت تراکشن موتور (که نقش موتور را ایفا می‌کند) هیچ مشکلی نداریم. در موضوع تولید ریل برخلاف ادعاهای موجود هنوز اقدامی صورت نگرفته و در این موضوع هنوز وابسته هستیم. در بحث تجهیزات خط برقی نیز به‌طور متوسط حدود ۸۰ درصد داخلی‌سازی شده است. قربانعلی بیک گفت: در حوزه ریلی به علت اینکه هزینه‌های گمرکی بابت واردات قطعات پایین نگه داشته شده هنوز در برخی اقلام واردات به صرفه است. متاسفانه درباره قطعاتی که در سال‌های قبل ساخته شده و چند تولیدکننده هم دارد، اقدام به واردات کشور می‌شود.

اخبار مرتبط