واگرایی رشد شاخص‌کل و پرتفوهای سهامداران شدت گرفت
رشد بورس؛ هیجانی و ناماندگار
اینکه شاخص‌کل بورس و اوراق‌بهادار تهران به دلایل فراوانی شاخص خوبی برای سنجش وضعیت کلیت بازار نبوده و نیست، موضوع جدیدی محسوب نمی‌شود اما آنچه باعث‌شده این واگرایی بیشتر به‌چشم بیاید، عدم‌تقارن اطلاعاتی جاری در بازار سرمایه است که به تعبیر برخی از کارشناسان بیشتر به تفکیک و رانت اطلاعاتی شبیه شده‌است. در سالی که گذشت انتشار نامههایی که از تاریخ صدور آنها چندهفته تا چندماه می‌‌‌‌‌گذشت به بازار ضربه‌‌‌‌‌های زیادی زد و به اعتقاد کارشناسان چنین بازاری پویایی لازم برای رشدهای ماندگار را نداشته و رشد اخیر نیز اگر نگوییم هیجانی، با توجه به اینکه اتفاق تازهای نیفتاده ناپایدار خواهد بود و نمی‌توان آن را به‌عنوان نقطه برگشت برای بازار سرمایه درنظر گرفت.
ورود مجدد به دوره سکون
سلمان نصیرزاده، تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به اینکه در دو روز ابتدایی هفته وضعیت بازار شرایط متفاوتی را نشان‌داد، گفت: ارزش معاملاتی که در هفته‌های اخیر در محدوده 3هزار میلیارد‌تومان بود و خروج مستمر پول حقیقی را از بازار شاهد بودیم، به ارزش معاملات 7 همتی با ورود پول قوی و حرکت صنعتی که می‌تواند روی کلیت بازار اثر بگذارد-صنعت خودرو- همراه شد. علاوه‌بر اخبار شفاف‌سازی درخصوص تجدیدارزیابی دارایی‌ها و واگذاری سهام تودلی خودرو در سال‌آینده بحث گروه پالایشی و تعدیل فرمول آنها نیز مطرح بود. اخبار تجدیدارزیابی‌های جذاب را برای سهام شرکت‌هایی مثل مخابرات و ذوب‌آهن نیز داشتیم اما دیدیم که مورد اقبال قرار نگرفت یا به‌صورت دفعتی، با هیجان همراه شد و بعد از آن شتاب عرضه را داشتیم.
وی ادامه داد: از طرف دیگر هم در همین دو روز ابتدایی هفته جنس حرکتی که در کلیت بازار انجام شد و بازدهی که صورت‌گرفت روی چند صنعت و سهام خاص بود که به‌صورت دومینووار اثر داشت اما کلیت بازار از نظر بازدهی خیلی عقب است و فاصله معناداری در بازدهی که روی شاخص‌کل اتفاق‌افتاده و صنایعی که با این محرک حرکت کرده‌اند را شاهدیم. موضوع این است که یک بعد منفی بازار در شرایط فعلی بحث عدم‌تقارن اطلاعات است. آقای نسیم نیکولاس طالب در کتابی به‌نام «پوست در بازی» به این موضوع اشاره می‌کند که برای ایجاد عدالت اجتماعی باید تقارن اطلاعات شکل‌گرفته و ریسک در تمام سطوح پخش شود اما متاسفانه ما این تقارن را در بازار سرمایه و مخصوصا طی یک‌سال اخیر شاهد نیستیم. اوایل سال‌بحث نرخ خوراک و فرمول پالایشی‌ها و... مواردی بوده که تاثیر منفی خود را به‌شدت روی بازار گذاشته‌است. این موضوع خیلی مهم است که ما اگر بخواهیم یک بازار پویا داشته باشیم باید به این موضوع پرداخته شود. وی ادامه داد: با وجود شرایط پیش‌روی بازار به‌نظر نمی‌رسد جریانی که طی دو روز ابتدایی هفته شکل‌گرفت را بتوان به‌عنوان برگشت از بازار درنظر گرفت و جنس شروع روند جدیدی نیست. شاید روند مقطعی باشد اما به‌نظر می‌رسد پشت بازار هنوز به اطلاعات قوی و محرک‌های موثر‌گرم نیست. بازار همچنان با ریسک‌های متعددی که مهم‌ترین آنها سیاستگذار است روبه‌روست . این موارد اگر به نفع بازار حل شود، می‌تواند به بازار برای برگشت کمک کند اما اگر اینها را درنظر نگیریم هم با شرایط فعلی محدوده دو‌میلیون واحد برای بازار یک محدوده بسیار مهم است و بازار کشش شکست این محدوده را ندارد و این می‌تواند فرصت خوبی برای سرمایه‌گذاری در سه ماه آتی باشد.
این تحلیلگر عنوان کرد: این احساس را داریم که بازار گروگان و اسیر سیاستگذار شده و هر زمان بخواهد تصمیمی بگیرد بازار با یک تاخیر زمانی متاثر می‌شود و با توجه به عمق کم کاملا قابلیت این را دارد که دستکاری شود. از طرفی بازیگران آن محدود هستند و همدیگر را می‌شناسند و این بازاری ذی‌نفعانه را ایجاد می‌کند که با تصمیمات سیاستگذار تغییر جهت می‌دهد و فعالان بازار هم با تاخیر باید خود را وفق دهند، بنابراین احتمالا بازار مجددا وارد فضای سکون می‌شود و باید منتظر تغییر سیاست‌ها باشیم تا در سال‌جدید شرایط را بهتر کند.
این رشد پایدار نیست
محمد خبری‌زاد، دیگر تحلیلگر بازار سرمایه با تاکید بر اینکه نمی‌توان نام رشدهای اخیر را هیجانی گذاشت، گفت: به‌نظرم بازار آنقدر افت کرده‌بود که این رشد موردانتظار بود اما دو بحث داریم؛ یکی رشد کلیت بازار است و دیگری رشد شاخص. در رشدی که دو روز ابتدای هفته شاهد آن بودیم شاخص‌کل بورس به اندازه افت یک ماه اخیر خود رشد داشت اما برخلاف آن پرتفوهای شخصی واقعا در سود نرفتند و حتی دیروز که افت شاخص‌کل زیاد نبود بازهم‌درصد بالایی از پرتفوها منفی بودند. اینجا غیرهمخوانی وجود دارد. این سه روز نشان‌داد شاخص‌کل بورس نمی‌تواند بیانگر کلیت وضعیت بازار سرمایه باشد. اولا بازار فرابورس در آن نیست که موضوع مهمی است و دو اینکه وزن یک‌سری از شرکت‌ها واقعا در شاخص بالاست و می‌توان گفت تقریبا 50 شرکت سرنوشت شاخص را مشخص می‌کنند. وی ادامه داد: ما در دو روز ابتدایی شاهد رشد بالای شاخص بودیم اما پرتفوها در سود نرفتند. الان این موضوع را داریم و این موضوع باعث‌شده یک اختلاف وسیع بین آنچه که فعالان احساس می‌کنند و آنچه شاخص نشان می‌دهد وجود داشته‌باشد. نکته، نامههایی است که اخیرا منتشرشده و عدم‌تقارن اطلاعاتی را که همواره وجود داشته اما در سال‌اخیر شدت گرفته را همچنان شاهدیم. امسال بازار از این محل در چند مورد به‌شدت ضربه خورد که مهم‌ترین آن اردیبهشت امسال بود و حالا هم بحث خودروسازها مطرح است. تاریخ نامه‌ها حداقل مربوط به سه ماه گذشته است و این دیگر اسمش عدم‌تقارن نیست.
وی ادامه‌داد: در دنیا به‌دنبال به صفر رساندن این عدم‌تقارن هستند اما در سال‌اخیر مشکل ما تفکیک اطلاعات است. یک‌سری افراد و شرکت‌ها اطلاعاتی دارند که بر اساس آن معامله می‌کنند و این اطلاعات ماه‌ها بعد به بازار می‌رسد و این موضوع بعد از انتشار نامه خودرویی‌ها بیش از پیش خود را نشان‌داد. این موضوع هم در بازار خیلی اثر منفی گذاشته و توقع فعالان بازار و مدیران نهادهای مالی از سازمان بورس این است که خیلی شدیدتر با این موضوع برخورد کند. با عدم‌تفکیک اطلاعاتی که رخ‌داده‌میلیاردها‌تومان پول جابه‌جا شده واین موضوع اثر منفی شدیدی بر کلیت بازار دارد. خبری‌زاد گفت: از طرفی به‌نظر اتفاق تازهای در بازار رخ نداده و عوامل بنیادی تغییر خاصی نکرده و رشد اخیر بیشتر از جنس به کف رسیدن بازار و در کنار آن محدود‌شدن فروش بازارگردانان است. بازار هنوز به قیمت دلار 40هزار‌تومانی هم نرسیده و این در حالی است که دلار تلگرامی 60هزار‌تومان را هم از سر گذرانده است. رکورد جدیدی در فاصله دلار نیما با دلار تلگرامی خلق شده و باید پذیرفت که مردم عادی با دلار تلگرامی زندگی می‌کنند. این اختلاف رانت‌زا است و چون این عوامل بنیادی حل نشده، فعالان رشد را پایدار نمی‌بینند و منتظرند تا ببیند مشکلات کی حل می‌شود.
