معاملات خودرو به بورس بازگشت
بورس؛برنده رقابت با «شورای‌رقابت»
هفتهای که بر بورس گذشت
بورس تهران هفتهای پر فراز و نشیب را پشت‌سر گذاشت. افزایش ریسک‌های اقتصادی به‌واسطه دخالت‌های شورای‌رقابت در بازار خودرو، ترس ناشی از ریسک‌های سیاسی هفته‌های قبل‌تر را تشدید کرده و سبب شد تا بازار در روزهای ابتدایی هفته اوضاع مساعدی نداشته باشد، اما در اواسط هفته گذشته از قدرت ریزش‌‌‌‌‌ها کاسته شد. با حمایت وزارت اقتصاد و سایر نهادهای سیاستگذار از عرضه دوباره خودرو در بورس‌کالا و اعتراض مدیران شرکت‌های خودرویی از دخالت‌های شورای‌رقابت، بازار در دو روز پایانی هفته قبل، مسیر خود را تغییر داده و نوسان‌های مثبت نسبتا خوبی را به‌ثبت رساند. با توجه به اینکه ریسک‌های سیاسی و اقتصادی در کشور کمی تعدیل‌شده و آرامش به بازار برگشته است، به‌نظر می‌رسد، دخالت‌های شورای‌رقابت نتیجه‌‌‌‌‌ای به‌همراه نداشته و رقابت میان این شورا و بازارسهام، در نهایت به نفع بورس و سهامداران به پایان رسید. عرضه خودرو در بورس‌کالا، تجربه خوبی را برای تمام فعالان اقتصادی و سهامداران به‌وجود آورده است و توقف عرضه این محصولات در بورس‌کالا و اعمال سیاست قیمت‌گذاری دستوری نیز برای فعالان بورسی پذیرفته نیست. همانطور که گمانه‌‌‌‌‌زنی‌‌‌‌‌ها درخصوص عرضه محصولات تایرسازان در بورس‌کالا می‌تواند بر روند معاملات این گروه در هفته آینده تاثیر بسزایی داشته باشد.
نگاهی به اقتصاد جهانی
در هفته گذشته، فدرال‌رزرو عزم خود را برای افزایش نرخ بهره جزم کرد. با وجود اینکه اعضای فدرال‌رزرو و بانک‌مرکزی اروپا، بر کنترل تورم به وسیله افزایش نرخ بهره تاکید داشته و معتقدند برای رسیدن به هدف‌های تورمی، به افزایش بیشتر نرخ بهره نیاز است، اما اعمال سیاست پولی انقباضی، می‌تواند با سرعت پایین‌تری صورت گیرد. تداوم این سیاست، رکود اقتصادی بیش‌‌‌‌‌تری را به‌همراه خواهد داشت. در کنار این سیاست‌ها، داده‌های اقتصاد چین نشان می‌دهد که تقاضای کل در این کشور با وجود حذف سیاست‌های سختگیرانه، همچنان بالا نبوده و ترس ناشی از رکود دوباره در اقتصاد چین موجب شد تا کامودیتی‌‌‌‌‌ها در روزهای پایانی هفته گذشته، اکثرا قرمزپوش شوند. با این حال، قیمت نفت، به دلیل کاهش تولید نفت روسیه و عدم‌تصمیم‌گیری اوپک درخصوص افزایش تولید، روندی افزایشی را به‌همراه داشت. در مجموع به‌نظر می‌رسد قیمت‌های جهانی پتانسیل افت بیشتر را نداشته و می‌توانند با افزایش‌‌‌‌‌های نسبی نیز همراه شوند، از این‌رو انتظار می‌رود بورس تهران با توجه به مسیر قیمتی کامودیتی‌‌‌‌‌ها، روند روبه‌رشد خود را در سال‌آینده ادامه داده و سایه قیمت‌های جهانی با توجه به رشد اسمی قیمت دلار، بر بازار سهام ایران سنگینی نکند .
مسیر اقتصاد ایران
اقتصاد به‌شدت تورمی ایران در سال‌جاری، با خلق بالای نقدینگی و افزایش نرخ دلار مواجه شده‌است. از آنجایی‌که در اقتصاد ایران، دلار متغیر بسیار بااهمیتی است و همواره بازار اسکناس آمریکایی، اولین میزبان نقدینگی در اقتصاد بوده‌است، لذا نوسان‌های بازار دلار برای سیاستگذاران و جامعه ایران اهمیت بالایی دارد. این موضوع، یکی از دلایلی است که بورس را از مسیر تورمی کشور عقب رانده است. یکی دیگر از دلایل عقب‌ماندگی بورس تهران از این مسیر، افزایش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی دولت است. این افزایش ریسک، موجب خواهد شد تا بازارهای موازی در مرکز توجهات قرار بگیرد و نقدینگی موجود در اقتصاد با تاخیر نسبتا زیادی به سمت بازار سهام هدایت شود، به‌طوری‌که سکه و طلا طی هفته‌های جاری، قله‌‌‌‌‌های جدید قیمتی را فتح کرده‌اند. همانطور که افزایش نرخ دلار می‌تواند نقدینگی را به سمت بورس هدایت کند، تثبیت نرخ و چند‌نرخی‌کردن آن نیز به ضرر سهامداران بورس است، به‌طوری‌که سیاست‌های ریاست جدید بانک‌مرکزی نیز موجب شد تا بورس هفته‌های سرخی را پشت‌سر بگذارد. هرچند این سیاست به‌نظر بازار چندان کارساز نبوده و بورس پس از آن هفته‌های سبزی را به‌ثبت رسانده است، اما افزایش دخالت‌‌‌‌‌ها در بازار خودرو طی هفته‌جاری، ریسک‌های بورس را به‌شدت افزایش داده و ضرر بسیار زیادی را برای سهامداران صنعت خودرو به‌همراه داشته است. اما نماگرهای سبز بازار در روزهای پایانی هفته گذشته، نشان‌دهنده آن بود که سهامداران بورسی، پیروز رقابت با شورای‌رقابت شده و با حمایت شورای‌عالی بورس، کمیسیون اقتصادی مجلس و وزیر اقتصاد و همچنین شکایت مدیران شرکت‌های خودرویی ورق بازار خودرو، به نفع سهامداران این صنعت برگشت. متغیرهای اقتصادی نشان می‌دهد، با روند افزایشی نرخ ارز، در صورتی‌که بازار سهام باخبر ناگواری همراه نشود، می‌تواند به مسیر سبز بازگشته و بازدهی خوبی را در پایان سال و آغاز سال‌جدید، نصیب سهامداران کند.
آمار معاملات بورس در هفته گذشته
شاخص‌کل بورس تهران، طی هفتهای که گذشت، بازدهی مثبت 05/ 0درصدی را به‌ثبت رساند. در ابتدای هفته، با وجود کاهش شدید نماگر اصلی بازار به واسطه افزایش ریسک‌ها در بازار خودرو، بازار سهام توانست در دو روز معاملاتی پایان هفته، سبزپوش شده و بازدهی هفتگی مثبتی را به‌ثبت برساند. این بازدهی هفتگی مثبت، در حالی رقم خورد که بورس تهران دو هفته متوالی را با بازدهی هفتگی منفی به پایان رسانده بود. بازدهی هفتگی شاخص‌کل بورس طی هفته قبل از آن منفی 4/ 3درصد بوده‌است. شاخص هم‌‌‌‌‌وزن نیز بازدهی منفی 4/ 0درصدی را رقم زده است. این در حالی است که بازدهی هفتگی این شاخص طی هفته قبل‌تر از آن، منفی 87/ 4درصد بوده‌است. شاخص هم‌‌‌‌‌وزن سه هفته متوالی است که بازدهی منفی را به‌ثبت می‌رساند. بازدهی شاخص‌کل بورس از ابتدای سال‌جاری تاکنون نیز مثبت 96/ 13درصد بوده‌است. تفاوت بازدهی شاخص‌کل از شاخص هم‌‌‌‌‌وزن حکایت از آن دارد که بورس تهران عمدتا تحت‌تاثیر کاهش قیمت سهام شرکت‌های بزرگ بوده و سهام شرکت‌های کوچک نیز تحت‌تاثیر جو روانی بازار با افت چشمگیری مواجه شده‌اند.
میانگین ارزش معاملات خرد هم طی هفته قبل، 2هزار و 800میلیارد‌تومان بوده که کم‌‌‌‌‌ترین مقدار هفتگی از 23آذر 1401 بوده‌است، همچنین حجم معاملات نیز روند کاهشی داشته است. روند کاهشی این دو متغیر حاکی از آن است که سرعت روند کاهشی شاخص‌کل بسیار کم‌‌‌‌‌تر شده و به‌نظر می‌رسد در صورتی‌که خبر منفی، شامل حال بازار نشود، شاخص‌کل بورس می‌تواند به روند رنج خود ادامه داده یا حتی روند حرکتی خود را به سمت صعود تغییر دهد. ارزش معاملات خرد، تنها در روز شنبه از 3هزار‌میلیارد‌تومان عبور کرده و سایر روزها ارزش معاملات خرد اعدادی میان 2هزار و 500 تا 3هزار‌میلیارد‌تومان بوده‌است. از ابتدای ماه نیز تنها 4 روز ارزش معاملات خرد پایین‌تر از عدد 3هزار‌میلیارد‌تومان به‌ثبت رسیده است. این امر نمایانگر رکود عمیق در بورس تهران از ابتدای بهمن بوده‌است. میانگین تغییر مالکیت نیز در هفته گذشته، حدود 408میلیارد‌تومان بوده و مجموع آن به هزار و 600میلیارد‌تومان رسیده است؛ این در حالی است که طی هفته قبل‌تر از آن، میانگین خروج پول حقیقی، 660میلیارد‌تومان و مجموع آن نیز 3هزار 200میلیارد‌تومان بوده‌است. طی هفته اول بهمن نیز میانگین خروج پول حقیقی، 556میلیارد‌تومان و مجموع آن، 2هزار و 778میلیارد‌تومان بوده‌است. روند خروج پول حقیقی، نشان می‌دهد که سرعت خروج پول بسیار کند شده و انتظار می‌رود بازار، با یک روند نوسانی و رنج‌‌‌‌‌گونه به‌صورت بدبینانه و با توجه به ثبات شرایط، به‌طور خوش‌بینانه با یک روند صعودی همراه باشد. چراکه با شرایط فعلی، بورس می‌تواند در هفته‌های آتی میزبان نقدینگی حقیقی باشد، همچنین رکورد تغییر مالکیت حقیقی نیز طی بهمن‌‌‌‌‌ماه، در تاریخ 9بهمن‌‌‌‌‌ماه بوده که از 8شهریور 1400 بی‌‌‌‌‌سابقه بوده‌است.
وضعیت صنایع بورسی
روند ورود و خروج پول حقیقی به صنایع، نشان می‌دهد که طی هفته گذشته عمدتا صنایع کوچک بازار، میزبان سرمایه سهامداران حقیقی بوده‌اند. صنایعی نظیر ارتباطات و مخابرات طی هفته گذشته با وجود خروج سنگین پول از سایر صنایع، نقدینگی حقیقی نسبتا خوبی را به خود جذب کردند. شرکت‌های این صنعت نظیر مخابرات ایران، عملکرد ماهانه و فصلی خوبی را در چند ماه گذشته به‌ثبت رسانده‌‌‌‌‌اند. بیشترین خروج پول نیز از صنایع بزرگی مانند بانک‌ها، فلزات اساسی، فرآورده‌های نفتی به‌وقوع پیوسته است. این صنایع به واسطه جو منفی بازار و از ابتدای بهمن شاهد فرار سرمایه حقیقی بودند. اما عملکرد ضعیف شرکت‌های بزرگ در 9ماهه ابتدایی سال‌جاری و همچنین گزارش ماهانه این شرکت‌ها طی دی‌‌‌‌‌ماه سال‌جاری، انتظارات سرمایه‌‌‌‌‌گذاران را برآورده نکرده‌است. از طرفی افزایش ریسک‌های این صنایع به دلیل سیاست‌های مالی دولت در بودجه سال‌آینده، یکی از دلایل افت قیمت سهام شرکت‌های بزرگ طی ماه‌های اخیر بوده‌است. افزایش قیمت گاز خوراک پتروشیمی‌‌‌‌‌ها یکی از مواردی است که ریسک این صنعت را بسیار بالا برده و این افزایش نرخ بر سایر صنایع نیز سایه افکنده است؛ چراکه با افزایش نرخ خوراک صنعت پتروشیمی، نرخ گاز سوخت سایر صنایع را نیز افزایش خواهد داد، به‌طوری‌که صنایع انرژی‌‌‌‌‌بر از جمله صنعت فولاد و سیمان با تورم بالایی درخصوص گاز سوخت همراه خواهند شد. علاوه‌بر این تورم ناشی از افزایش نرخ حقوق و دستمزد و افزایش هزینه‌های تولید نیز فشارها را بر این صنایع دوچندان کرده و در صورتی‌که افزایش نرخ دلار و آزاد‌سازی نرخ آن در دستور کار دولت نباشد، فشارهای ناشی از تورم مضاعف خواهد بود و سود شرکت‌ها، افت قابل‌توجهی را تجربه خواهد کرد. هرچند در این میان، بورس‌کالا به کمک صنایع آمده و صنایعی مانند فولاد با عرضه محصولات در این بازار، تولیدات خود را با نرخ‌های بالاتری در تالار نقره‌‌‌‌‌ای به‌فروش می‌‌‌‌‌رسانند؛ همین امر سبب‌شده‌است تا صنعت فلزات اساسی نیز مانند سایر صنایع کوچک بازدهی هفتگی مثبتی را به‌ثبت برسانند. همچنین درمیان صنایعی که شاهد خروج پول حقیقی بودند، صنعت خودرو به‌عنوان لیدر بازار عمل کرده و با توجه به کاهش سرعت خروج پول از این صنعت بازار نیز به آن واکنش مثبت نشان داده‌است.
بازدهی هفتگی صنایع
طی هفتهای که گذشت، صنعت فلزات زغال‌سنگ با ثبت بازدهی 7/ 7درصدی در صدر بازدهی هفتگی صنایع قرار گرفت. پس از آن، صنعت ارتباطات، بازدهی 3/ 4درصدی و گروه فلزات اساسی بازدهی 6/ 2درصدی را به‌ثبت رسانده‌‌‌‌‌اند. همچنین گروه منسوجات با ثبت بازدهی منفی 8/ 10درصدی در هفته گذشته، بیشترین بازدهی هفتگی منفی را به‌ثبت رسانده است. پس از آن، گروه محصولات چوبی با بازدهی منفی 4/ 6 درصد و گروه محصولات چوبی با بازدهی منفی 1/ 5 درصد قرار گرفته‌‌‌‌‌اند.
تصویری از آینده بورس
با توجه به اینکه سیاستگذار در اقتصاد ایران نشان داده‌است که چندان به‌دنبال ثبات نبوده و همچنان به‌دنبال افزایش نااطمینانی‌‌‌‌‌ها در اقتصاد و به‌ویژه بازار سهام است، لذا با وجود اینکه افزایش نرخ دلار و کم‌رنگ‌شدن سایه شورای‌رقابت بر بورس، ریسک بازار سهام را کاهش داده و عمده متغیرها به نفع بازار سهام هستند، اما بازار به هرگونه خبر منفی حساس‌شده و می‌تواند واکنش منفی شدید‌‌‌‌‌تری نشان دهد، در صورتی‌که شرایط کلان اقتصاد کمی باثبات نسبی همراه باشد، دلار همچنان می‌تواند محرک خوبی برای هدایت بازار به سمت صعود باشد، لذا به‌نظر می‌رسد، بازار سهام حداقل به روند کاهشی خود ادامه نداده و در مرحله بعد نماگر اصلی بازار می‌تواند سطوح بالاتری را لمس کند.
