چرا انتظارات تورمی در بورس جواب نداد؟
فرار آرام سرمایه‌‌‌های حقیقی
خروج ۵۲۰ میلیارد تومانی پول حقیقی از بازار سهام در مدت مذکور در حالی رقم خورده است که برخی از کارشناسان طی هفته‌های گذشته از فتح مجدد قله دومیلیونی همسو با چشم‌انداز تورمی در کشور و کانال‌پیمایی‌‌‌های عجیب اسکناس آمریکایی پیش از پایان سال ۱۴۰۱ سخن می‌گفتند و برخی دیگر به دلیل وجود موانع و چالش‌های کنونی بر سر تداوم این مسیر برای دست یافتن به ابرکانال ۲میلیون واحدی سناریوی محتملی حداقل در کوتاه‌مدت متصور نبودند. در این میان بررسی عوامل اثرگذار بر بازار نشان می‌دهد هرچند در حال حاضر انتظارات بر اساس افزایش قیمت‌ها شکل گرفته است اما دلایل متعددی وجود دارد که کارنامه بورس تهران عاری از برآورده ساختن انتظارات تورمی سهامداران باشد. بررسی ۱۰ماهه بازدهی بازارهای دارایی نیز حاوی یک پیام مهم است.
عدم‌همراهی این بازار با«شتاب تورمی»، مهم‌ترین نتیجه نوسانات منفی در بازار مذکور بوده است. بررسیهای«دنیای‌اقتصاد» از روند بازدهی ۱۰ماهه بازارها نشان می‌دهد ربع‌سکه طلا، سکه طلای طرح جدید و هر گرم طلای ۱۸ عیار به ترتیب با ۲/ ۱۲۷، ۷/ ۹۲ و ۴/ ۶۵درصد رشد، بالاترین شاخص‌‌‌های بازدهی ۱۰ماهه را از آن خود کردند. در این میان هر برگ اسکناس دلار نیزکه از نیمسال دوم ۱۴۰۱ با حواشی بسیاری همراه بوده است در پایان معاملات دی ماه حدود ۸/ ۶۳درصد رشد را به رخ معاملهگران خود کشیده و در حالی در رتبه چهارم جدول بازدهی بازارها قرار دارد که شاخص کل بازار سهام نیز طی این مدت ۵/ ۲۳درصد رشد کرده است.این وضعیت در حالی برای معاملهگران تالارشیشه‌‌‌ای رقم خورده که نوسانات مثبت بازاردلار نتوانسته آن‌طور که باید بر روند بورس تاثیرگذار باشد و سبب هدایت سرمایه حقیقی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به سمت سهام شود.
دلایل حرکت لاک‌‌‌پشتی درمسیر تورم
گفت‌وگوی «دنیای‌اقتصاد» با کارشناسان بازارسرمایه حاکی از آن است که تغییر فاز بازار سهام از مسیر افزایشی دست‌‌‌‌‌‌‌‌‌کم متاثر ازسه عامل کلیدی رقم خورده است. در همین رابطه حسن رضایی پور، کارشناس بازارسرمایه، با بیان اینکه عامل اول مربوط به نااطمینانیهای ایجاد شده ازفضای سرمایه‌گذاری در کشور است، اظهار کرد: درچنین شرایطی فعالان اقتصادی برای حفظ دارایی‌‌‌های خود در برابر موج‌‌‌های تورمی، سرمایه خود را به بازارهای بدون ریسک وارد می‌کنند.کوچ دارایی‌‌‌های ریالی افراد به سمت خرید کالا‌‌‌های سرمایه‌‌‌ای همچون سکه طلا در بازار تهران به وضوح نشان می‌دهد در پی نااطمینانیهای ایجاد شده از سوی سیاستگذار برخی بازارها به‌ویژه بازارسهام با کاهش تقاضا مواجه شده‌اند این در حالی است که انتظارات تورمی سبب رشد بی‌‌‌رویه نرخ سکه طلا و دلار شده است.
بررسیهای آماری نیز برهمین امر تاکید می‌کند.شواهد نشان می‌دهد میانگین سالانه نرخ تورم در سه‌‌‌سال گذشته بین۴۵ تا ۵۰درصد در نوسان بوده با این اوصاف، بازارسهام بیشترین بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌ثباتی را به خود دیده است.مسلماعلت اصلی«عدم‌همراهی بورس» با انتظارات تورمی را باید در برخی از سیاستگذاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌های نادرست پولی، کسری بودجه و شوک‌های ناگهانی سیاستگذار به بازار سهام دانست که از طرق مختلف در حال اجرا و تمدید است. او با اشاره به رکوردشکنی‌های اخیر خروج پول از بورس طی سه هفته گذشته بیان کرد: انجماد سرعت رشد قیمت سهام ازآخرین روزهای دی به قوت خود باقی است به گونه‌ای که با افزایش فشار عرضه در بازار طی مدت یاد شده، بورس دچار نوسانات منفی چشمگیری شد و کانال۶/ ۱میلیون واحدی را از دست داد.
رضایی‌پور عامل دوم در جاماندن بورس از وضعیت تورمی را دخالت سیاستگذار در‌سازوکار بازار عنوان کرد. او در همین رابطه افزود: دخالت مستقیم و گاه و بیگاه سیاستگذار در بازار سهام بر کلافگی سرمایه‌گذاران افزوده است. رفت و برگشت‌های دستورالعمل عرضه خودرو در بورس‌کالا نمونه بارزی از این مشکل است. سیاست‌‌‌های یک بام و دو هوای متولیان اقتصادی نیز به عنوان سومین عامل اثرگذار، بیشترین آسیب را به سرمایه سهامداران وارد کرده است. حال در شرایطی که آمارها نشان می‌دهد حرکت تورم در مسیر افزایشی تداوم داشته است، اعمال برخی سیاست‌‌‌ها از شدت اقبال به بازارسهام کاسته و شرایط برای رشد بازارهای رقیب و غیرمولد که خلاف جهت حرکت بخش واقعی اقتصاد است فراهم شده است.
ابهامات چندوجهی
قرارگرفتن روابط ایران با کشورهای اروپایی و ایالات‌‌‌متحده در فضایی دوگانه، نامطمئن و مبهم سرنوشت بازارهای دارایی را وارد فاز جدیدی از تغییرات کرد. در واقع تغییر ادبیات کارگزاران سیاسی کشورهای اتحادیه اروپا با ایران، سرمایه‌گذاران را به سمت بازارهایی با بازدهی کوتاه‌مدت سوق داده است. از این منظرتیم اقتصادی دولت برای کنترل بحران تورمی در کشور دست به دامن دستورالعمل‌هایی شده است که سرنوشت برخی از بازارها را وارد فضایی متفاوت از وضعیت کنونی اقتصادی کشور کرده است.به همین دلیل بازار سهام متاثراز تحولات خارجی و داخلی با موانع بیشتری برای جذب سرمایه‌گذار مواجه شده است.
به گفته این کارشناس، می‌توان گفت در دو هفته اخیر اخبار مرتبط با سرکوب نرخ دلار نیمایی و فاصله ۵۶ درصدی دو نرخ دلار نیما و آزاد، افزایش نرخ سود سپرده بانکی و دستورالعملهای ناگهانی در خصوص عرضه خودرو، منجر به تشدید بی‌‌‌اعتمادی سرمایه‌گذاران و کاهش سودآوری صنایع و بنگاه‌‌‌های بورسی شده است. اما تجربه نشان می‌دهد گروه اندکی از فعالان بازارسهام قبل از مواجهه با افزایش نرخ بهره توانسته‌اند با دسترسی به منابع بانکی، سهام مورد نظر را با وام‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ارزان خریداری کرده و به پرتفوی خود بیفزایند با این حال این مهم نتوانسته کمک بزرگی به بازارکند. بررسی روند معاملات بازار سهام نشان می‌دهد معاملهگران در برهه کنونی تمایل چندانی به سمت تقاضای موثر سهامی ندارند.
کاهش تحرک در این سمت در روزهای قبل به وضوح قابل مشاهده است گرچه نماگرهای سهامی روز گذشته کار خود را با سبزپوشی خاتمه دادند اما به طور کلی فضای حاکم بر بازارسهام، فضایی سراسر مبهم رصد می‌شود.حرکت دست‌‌‌به‌‌‌عصای سهامداران و اصرار آنان بر«استراتژی احتیاط» در روزهای گذشته به اوج رسیده به طوری که نمی‌توان تاکتیک معاملاتی سهامداران را به درستی پیش‌‌‌بینی کرد. برخی کارشناسان براین باورند که وضعیت فعلی بورس تهران و رفتار مبهم سرمایه‌گذاران در مقابل نوسانات، یک نیمه پیدا و یک نیمه پنهان دارد. احمد اشتیاقی کارشناس بازارسرمایه در همین رابطه گفت: بازارسهام در نهایت چاره‌ای جز وفق دادن خود با شرایط تورمی ندارد. اما این روند با سرعت کمتری در مقایسه با رقبا اتفاق خواهد افتاد.
او با اشاره به چراغ سبز بانک مرکزی به بانک‌ها مبنی بر افزایش سطح نرخ سود سپرده بانکی در جهت کنترل تورم اظهار کرد: نرخ‌های سود و تسهیلات تعیین شده از سوی بانک مرکزی در حالی است که نرخ اوراق اخزا و گام نیز در برخی روزها به بیش از ۲۷و۳۰درصد رسیده است. طبیعتا سرمایه‌گذار با وجود چنین سناریوهایی رغبت چندانی برای ورود به بورس ندارد. تا قبل از دستورالعملهای بانکی اخیر و دعوای شورای رقابت و بورس، اهالی بازارسهام به صعود نرخ‌ها در بازار ارز و انتظارات تورمی واکنش قابل توجهی نشان داده بودند و شاخص کل نیز توانسته بود دو هفته در کانال ۶/ ۱ میلیون واحد دوام آورد.
