تضعیف اعتماد بورسی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها
سایه جهانی بر بورس ایرانی
فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در رابطه با میزان تاثیرپذیری بورس تهران از بازارهای جهانی معتقد است: «نقش چشمگیر تغییرات در متغیرهای کلان اقتصادی جهانی بر بورس اوراق‌بهادار تهران را نمی‌توان نادیده گرفت و آن را بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اهمیت شمرد. کمااینکه کشور ما در مقایسه با سایر کشورها، روابط بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی محدودی داشته و تاثیرپذیری کمتری از بازارهای جهانی دارد. برای مثال در زمان صعود نفت‌برنت از کانال ۶۰دلار به کانال ۱۰۰دلار، تغییرات اندکی در عملکرد سود و زیان شرکت‌های مربوطه و قیمت سهام پالایشی صورت گرفت اما نمی‌توان آن را نادیده گرفت. از طرفی مساله قیمت‌گذاری دستوری و حاکمیت دولت بر اقتصاد کشور از دیگر مواردی است که همواره بازار سرمایه را تحت‌تاثیر قرار داده است. سرکوب قیمت‌ها به‌منظور کنترل تورم، حفظ و صیانت معیشت مردم و حمایت از اقشار کم‌درآمد جامعه نه‌تنها بازار را به هدف‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مذکور نزدیک نکرده، بلکه عملکردی عکس داشته و منجر به سرکوب سرمایه‌گذاری در تولید و صنعت کشور در بلندمدت و میان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مدت شده است، به‌گونه‌ای‌که بعضا صنایع را از چارچوب توجیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیری اصل سرمایه‌گذاری در صنعت خارج می‌کند، لذا تغییرات مذکور در سطح جهانی موجب می‌شود تا کامودیتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و محصولات غذایی و پتروشیمی توسط یک سد یا ابزار کنترلی دیگری در داخل به تعادل برسند. بنابراین تاثیر متغیرهایی که پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر به بررسی آنها پرداختیم، در کشورهایی که دخالت دولت در اقتصاد کمتر است و قیمت‌گذاری دستوری در حداقل خود قرار دارد، به شکل محسوس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تری قابل‌ارزیابی است. از طرفی می‌توان گفت ایران به واسطه سیاست‌های اقتصادی که از گذشته در دستور کار خود قرار داده، سیاست ارزی دارد که در پی آن سعی در حمایت از پول ملی دارد، به‌گونه‌ای که تحت‌تاثیر این سیاست با پایین نگه‌داشتن نرخ دلار، سودای حمایت از اقشار کم‌درآمد جامعه وجود دارد اما در حقیقت موجب افزایش صادرات و سرکوب واردات و تولید کشور در بلندمدت شده است.»
آقابزرگی در رابطه با شرایط کنونی بازار سهام می‌گوید: «در حال‌حاضر با توجه به شرایطی که در بورس اوراق‌بهادار تهران حاکم است، بازارهای جهانی در مقایسه با سایر متغیرهای تاثیرگذار نقش کمتری بر بازار مذکور دارند، درحالی‌که مداخلات دولت در اقتصاد بهویژه در حوزه سرمایه‌گذاری، اصول و ادبیات اقتصادی را در حوزه سرمایه‌گذاری مخدوش می‌کند و تاثیراتی که بر بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اعتمادی سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاران ایجاد می‌کند، وزن بیشتری در شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری شرایط کنونی بازار سرمایه دارد. این در حالی است که در شرایط کنونی بازار سهام، نسبت قیمت به درآمد دوازده‌ماه گذشته (p/ e ttm) شرکت‌هایی که در محدوده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای پایین‌تر از هفت قرار دارد و رکوردی تاریخی را به‌ثبت رسانده و به‌تبع آن شرایطی استثنائی برای بازار و فعالان رقم زدهاند، اما سایه سنگین استمهال اوراق بدهی که به‌نام بازخریدی عنوان شده و کماکان در سررسید استمهال می‌شود. نقدینگی و منابعی هم که در مدار بازار سرمایه یا حقوقی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های تحت‌نظر دولت برای دولت تامین شده، به‌ندرت در سررسید نقدا در دسترس‌شان قرار گرفته است.
بنابراین سایه سنگین اوراق بدهی، تغییرات نرخ بهره بین‌بانکی و قیمت‌گذاری دستوری در کنار این موضوع که نهاد ناظر و سازمان بورس وظایف اصلی خود که شفافیت، تامین نقدشوندگی بازار و حفظ و صیانت از منافع بلندمدت سهامداران بهویژه سهامداران خرد است، این روزهای بازار سرمایه را رقم زدهاند.
حمایت از ذی‌نفعان از طریق تشکل‌های خود‌انتظام
این شرایط در حالی ادامه دارد که در حال‌حاضر به واسطه عدم‌همکاری سازمان بورس برای شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری تشکل‌های خود‌انتظام و کانون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مستقل که بتوانند به‌طور مستقل از منافع خود در بازار سرمایه دفاع کنند نظیر کانون سهامداران حقیقی و سایر کانون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مربوط به نهادهای مالی (کانون کارگزاران و کانون نهادهای سرمایه‌گذاری) شرایط به مراتب دشوار شده است، بنابراین می‌توان گفت در حال‌حاضر این امکان وجود دارد که با تاسیس نهادهای مالی توسعه‌یافته متعددی نظیر سبدگردان‌ها، مشاوران سرمایه‌گذاری و کانون سهامداران حقیقی همکاری و هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سویی میان نهادهای تشکل‌های خود‌انتظام افزایش یابد. هر چند این مسیر دشوار است اما برآیند آن به نفع بازار و تمامی فعالان است.»
معاملات کم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رمق بورس
آقابزرگی ادامه داد: «در چنین شرایطی بسیاری از تحلیلگران بازار سرمایه معتقدند تنها دلیل افت ادامه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار شاخص کل، تحلیل‌های تکنیکالی است که به واسطه آنها اغلب بورس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بازان انتظار دارند، شاخص‌کل تا سطح یک‌میلیون و ۳۵۰هزار واحد نزول داشته باشد؛ این در حالی است که هیچ دلیل بنیادی برای ریزش بازار وجود ندارد و عمده سهام بازار در سطوح ارزنده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای قرار دارد. از طرفی باید به این نکته توجه کرد که هر چند شرایط فعلی بازار مناسب نیست اما فرآیند و روند عرضه‌ها در بازار تا حد زیادی محدود و حتی کاهشی شده و این موضوع می‌تواند ناشی از کاهش سطح عمومی قیمت‌ها باشد. اگرچه روند حرکت قیمت سهام، معاملات و شاخص‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در بورس، ناخوشایند به‌نظر می‌رسد و بازدهی مناسب و موردانتظار در مقایسه با سایر بازارها را نداشتیم، اما وضعیت بازار سهام به نقاط ارزنده و مطلوب، بسیار نزدیک است و به‌راحتی می‌توان گفت در اغلب بازارها حباب وجود دارد و بالعکس بازار سهام به‌طور متوسط و نسبی ارزنده است. هر چند اغلب دارندگان سهام در کوتاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مدت ضرر و زیان احساس می‌کنند اما به‌طور قطع آثار تورم فراگیر در اقتصاد کشور، بازار سرمایه را نیز متاثر خواهدکرد. در این میان، به‌رغم ناملایماتی نظیر قیمت‌گذاری دستوری، انتشار بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رویه اوراق و تلاطم در نرخ بهره بین‌بانکی و سود سپرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نهایتا بازار سرمایه با تورم هم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌راستا شده و جریان تورمی سود و زیان شرکت‌ها را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد و احتمالا در اواخر مرداد‌ماه یا در شهریور‌ماه بازار سهام به تعادل خواهد رسید.»
