کارشناسان بورسی: برای بهبود شرایط بازار سهام به فکر تکمیل تمام حلقه‌‌‌‌‌‌های زنجیره کارآیی باشید
شعاع اثر افزایش یک درصدی نوسان
زنجیره‌‌‌‌‌‌ای که هرکدام از حلقه‌‌‌‌‌‌های آن باعث بهبود وضعیت بازار سرمایه خواهند شد. منتهی به اعتقاد کارشناسان بورس، اولویت و ترتیب دارد. معجزه هم وقتی رخ می‌دهد که تمام حلقه‌‌‌‌‌‌های این زنجیره کارآ باشند و به آنها در سیاستگذاری و بهبود شرایط بورس اهمیت داده شود. در هر صورت وضعیت از این قرار است که افزایش یک‌درصدی دامنهنوسان، صرفا شروعی برای بهبود و نجات بورسی است که اوضاع خوبی ندارد؛ آن‌هم نه در قیمت سهم‌‌‌‌‌‌ها بلکه در کنترل هیجان بازار، اما اگر خوش‌‌‌‌‌‌بین باشیم که این روند ادامه‌‌‌‌‌‌دار باشد و دامنهنوسان افزایش پیدا کند و البته در کنار آن، به دیگر مسائل درباره بازار سرمایه اهمیت داده شود، می‌توان در آینده اثرات مثبت این اقدامات را در جلب‌اعتماد سهامداران به بازار سرمایه و بهبود اوضاع این بازار شاهد بود. در ادامه کارشناسان حوزه بورس درباره دامنهنوسان و تاثیر آن در بهبود اوضاع بورس و جلب‌اعتماد سهامداران خرد با «دنیای‌اقتصاد» صحبت کرده‌‌‌‌‌‌اند.
مرحله‌‌‌‌‌‌های زنجیره بهبود بورس
سید‌سلمان نصیرزاده، کارشناس بازار سرمایه: ساختار تغییرات محدودیت‌های معاملات قطعا اتفاق خوبی است. به همین ترتیب کلیت موضوع افزایش دامنهنوسان یک اتفاق مثبت است، اما کارآیی این اتفاق مثبت زمانی است که بازار در یک فضای تعادلی باشد. فضای تعادلی یعنی چه فضایی؟ فضایی که در آن شاهد مداخلات دولت در بازار نباشیم، یعنی فضایی که فاکتورهای معاملاتی، قیمت‌گذاری دستوری و ابهاماتی که پیش‌روی سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران و بازار سرمایه است رفع شود، یعنی فضایی که تصمیمات یک‌شبه و خلق‌‌‌‌‌‌الساعه در آنها وجود ندارد، یعنی فضایی که قیمت‌های کالا شفاف است. در چنین فضایی یک بازار شفاف خواهیم داشت که می‌‌‌‌‌‌توانیم برویم سراغ حذف محدودیت‌های معاملاتی، اما متاسفانه در حال‌حاضر با مولفه‌‌‌‌‌‌های محدودیت‌های تحلیلی روبه‌رو هستیم. با فاکتورهایی که روی اثرگذاری شرکت‌ها تاثیرگذار هستند روبه‌رو هستیم. عامل اصلی این ابهامات هم دولت و محدودیت‌های پیش‌روی بازار است، پس هرچند معتقدم که تغییرمحدودیت‌های معاملاتی اتفاق خوبی است و کلیت آن مورد دفاع است اما برای اقدام و بهبود وضعیت بازار سرمایه، برای شروع باید محدودیت‌های اطلاعاتی رفع شود، چراکه تکانه‌‌‌‌‌‌های اطلاعاتی زیاد است و این موضوعات هم بیشتر باعث می‌شود تا جریان‌‌‌‌‌‌های پول قوی و جریان‌‌‌‌‌‌سازها از آن نفع ببرند و سهامداران خرد در این فضای مبهم اطلاعاتی بیشترین ضربه را بخورند. با برطرف‌کردن ابهامات در بازار سرمایه، ایجاد یک فضای باثبات در اقتصاد و رفع محدودیت‌های اطلاعاتی و... می‌توان امیدوار بود که شرایط بازار رو به بهبود برود، اما اگر فکر کنیم که با همین اقدام یعنی افزایش یک‌درصدی دامنهنوسان بازار بهبود پیدا می‌کند و اعتماد سهامداران خرد به بازار سرمایه بازمی‌گردد، اشتباه می‌‌‌‌‌‌کنیم، چراکه رفع دامنهنوسان و کاهش حجم مبنا در مرحله‌‌‌‌‌‌های بعدی زنجیره هستند. در صورتی‌که اعتمادسازی منوط به شفاف‌شدن اطلاعات است و جلوگیری از مداخلات در بازار سرمایه است، به‌همین‌دلیل هم تا زمانی‌که شفافیت در بازار شکل نگیرد و دیگر زنجیره‌‌‌‌‌‌های ابتدایی برای بهبود بازار سرمایه به‌کار نیفتند، اعتماد سهامداران خرد به بازار سرمایه بازنمی‌گردد، حتی از جانب افراد قدیمی این بازار، پس اگر هدف بهبود وضعیت بازار سرمایه است، این زنجیره باید به‌صورت درست و مرحله به مرحله درست شود و بعد برویم سراغ رفع محدودیت‌های معاملاتی.
بهبود شرایط بورس یک چرخه به‌هم پیوسته است
احسان رضاپور، کارشناس بازار سرمایه: مسیر ایجاد شده در بورس را می‌توان به فال‌نیک گرفت. با تکمیل این چرخه که یکی از زنجیره‌‌‌‌‌‌های آن دامنهنوسان است، می‌توان بازار کشورمان را به سمت ایده‌‌‌‌‌‌آل و بازارهای جذاب بین‌‌‌‌‌‌المللی نزدیک‌‌‌‌‌‌تر کرد. به همین علت هم معتقد هستم که هر اتفاقی که در راستای راحت‌‌‌‌‌‌تر و واقعی‌‌‌‌‌‌تر شدن معاملات بیفتد و فضای معاملاتی و ابزارهای معاملاتی بازار سرمایه کشورمان را به بازارهای بین‌‌‌‌‌‌المللی نزدیک کند و در جذابیت بازار تاثیرگذار باشد، اتفاق مثبتی خواهد بود. نتیجه این اقدام این است که می‌توان توجه گروه زیادی از سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران را که امروزه در بازارهای کریپتو و خارج از کشور مشغول به فعالیت هستند و آنطور که باید و شاید اشراف اطلاعاتی دقیقی از دارایی‌هایی که خریداری می‌کنند ندارند، به سمت بازار سرمایه داخل کشور جلب کرد؛ چراکه بازار داخلی هم دارای جذابیت‌‌‌‌‌‌های معاملاتی می‌شود و هم انگیزه در این افراد ایجاد می‌شود. نتیجه دیگر این است که با انجام این کار و جلب‌توجه سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران، اقتصاد کشور بهبود پیدا می‌کند و به همین واسطه سیاستگذاران کشور می‌توانند از مزایای جلب سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران به بازار سرمایه و بهبود عملکرد بازار به نفع سیاست‌های اقتصادی خود استفاده کنند. در نهایت هم شرکت‌های حاضر در بورس از این اتفاق منفعت‌‌‌‌‌‌هایی کسب خواهند کرد، پس یک اتفاق برد - برد است، اما در کنار خود شرط‌ها و اما و اگرهایی هم دارد، چراکه همان‌طور که توضیح دادم یک چرخه است و تمام اقدامات به یکدیگر متصل هستند. موضوع دامنهنوسان در کنار ابعاد منفی‌‌‌‌‌‌ای که می‌تواند داشته باشد، به منطقی‌‌‌‌‌‌تر رفتار‌کردن بازار منجر خواهد شد، اما خب، کم‌بودن دامنهنوسان، مجموعه تاثیرات منفی بیشتری دارد، چراکه اولا یک رانت دسترسی به برخی از افراد برای ورود و ثبت تقاضا وجود دارد که به اسم سرخطی‌زدن معروف است، در صورتی‌که این امکان برای تمام مردم به‌طور عادلانه‌‌‌‌‌‌ای وجود ندارد. نکته دوم هم این است که شاید اثرات مضاعف کاهنده و افزاینده می‌تواند روی سهام شرکت‌ها اثر بگذارد و قیمت‌ها را از روی قیمت‌های منطقی و واقعی دور کند. مساله‌‌‌‌‌‌ای که در گذشته در بازار بارها شاهد آن بوده‌‌‌‌‌‌ایم. در صورتی‌که اگر دامنهنوسان باز‌‌‌‌‌‌تری داشتیم شاید بازار زودتر به تعادل می‌رسید و رفتار منطقی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تری را به نمایش می‌‌‌‌‌‌گذاشت یا شاید آن زمانی که مدت‌‌‌‌‌‌های طولانی برخی از افراد صف‌فروش بودند و خیلی از سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران در آن فضای معاملاتی کسل‌‌‌‌‌‌کننده و راکد بازار سرمایه، ناامید شده بودند و می‌خواستند از آن خارج شوند، نقش مهمی ایفا می‌‌‌‌‌‌کرد، اما مساله‌‌‌‌‌‌ای که پیش‌‌‌‌‌‌تر به آن پرداختم و بیان کردم که تمام این موضوعات برای بهبود بازار سرمایه کشور یک چرخه است که زنجیره‌‌‌‌‌‌وار به یکدیگر متصل هستند، از این قرار است که دامنهنوسان نمی‌تواند صرفا در نقش تکمیل‌کننده این چرخه قرار بگیرد. درست است که به کارآیی بازار کمک می‌کند اما طبیعتا وقتی می‌تواند اثربخشی بیشتری داشته باشد که دسترسی عموم مردم به ابزارهای دیگر مثل دو‌طرفه شدن معاملات و وارد شدن معاملات فیوچر فراهم شود یا صندوق‌های فعالی در این زمینه داشته باشیم. بازارگردان‌های فعالی داشته باشیم و در کنار این موارد سیاست‌های کلان ما به مرور نقششان در دستکاری بازار و مدیریت آن کاهش پیدا کند. با انجام مورد به مورد این چرخه و اهمیت دادن به آن است که بازار سرمایه کشورمان می‌تواند رفتارهای منطقی‌‌‌‌‌‌تر و واقعی‌‌‌‌‌‌تری را از خود نشان بدهد. وقتی رفتار واقعی و منطقی باشد و بازار دارای جذابیت باشد، سهامداران هم به بازار ورود پیدا می‌کنند و از مزایا و فرصت‌هایی که در محیط بازار برایشان فراهم شده است، استفاده می‌کنند. با تمام این توضیحات، احتمال می‌‌‌‌‌‌دهم که افزایش دامنهنوسان باعث ایجاد انگیزه در سرمایه‌‌‌‌‌‌گذاران خواهد شد، البته این‌درصد کم در افزایش دامنهنوسان، در این ماجرا کمک‌‌‌‌‌‌کننده نیست ولی وقتی افزایش پیدا کند و سایر ابزارها و تکنیک‌‌‌‌‌‌های دیگر فراهم شود، به مرور هم اعتماد سهامداران به بازار سرمایه بازمی‌گردد و هم جذابیت‌‌‌‌‌‌های بازار سرمایه نمایان خواهد شد.
