ارزش معاملات سهام از دو هزار میلیارد تومان فراتر رفت
تقابل چهار الگو در بورس
بورس تهران روز گذشته را با نوسان زیاد پشت سر گذاشت. شاخص کل بورس اوراق بهادار در یک ساعت ابتدایی رشد بیش از ۴۲۰۰ واحدی را تجربه کرد اما تشدید فشار عرضه‌ها و فروش‌های هیجانی در پی برچیده شدن صف‌های خرید در نمادهای متعدد از صنایع مختلف به اصلاح این نماگر بورسی انجامید، به‌طوری‌که در نهایت رشد ۱۵۲۴ واحدی (معادل ۴۸/ ۰ درصدی) شاخص کل را شاهد بودیم. این اتفاق درحالی رخ می‌داد که ارزش معاملات خرد جهش چشمگیری داشت و به بیش از ۲۰۰۰ میلیارد تومان رسید. بازار سهام در روز گذشته رفتاری مشابه یک هفته کاری را در مسیر کم‌نوسان قبلی تجربه کرد. شاخص کل در ادامه روند رو به رشد روز یکشنبه رشد ۴۲۲۶ واحدی را در یک ساعت نخست به ثبت رساند تا رشد این نماگر اصلی از ابتدای مسیر صعودی ۱۱ روزه به بیش از ۲۰ هزار و ۵۰۰ واحد (معادل ۸/ ۶ درصد) برسد. اما عرضه‌های حقوقی در کنار تقابل نظرات متفاوت و متضاد در میان اهالی بازار سرمایه منجر به تغییر مسیر بازار و شروع اصلاح قیمتی در فضای تالار شیشه‌ای شد. امری که با حضور سرمایه‌های جدید و دست به دست شدن سهام با توجه به افزایش فاصله میان قیمت‌های پایانی و آخرین قیمت معاملاتی و ترغیب معامله‌گران به حضور در سمت تقاضا، از روند کاهشی بازار در ساعات پایانی کاست و به برقراری یک تعادل نسبی انجامید. ثبت ارزش بالای معاملات خرد روزانه در بورس تهران در روز گذشته و عبور از محدوده ۲ هزار میلیارد تومانی خبر از حضور پرقدرت نقدینگی در بازار سهام می‌دهد. سرمایه‌هایی که با انگیزه‌های متفاوت به سمت سهام متمایل شده‌اند. خالص تغییر مالکیت بین سهامداران حقیقی و حقوقی نیز حاکی از یک تعادل نسبی است. موضوعی که در روزهای صعودی و پرشتاب بازار سهام عمدتا برتری خرید سرمایه‌گذاران حقیقی در مقیاس معناداری را نشان می‌داد، دیروز خالص تغییر مالکیت ۶/ ۱۰ میلیارد تومانی سهام از سهامداران حقوقی به حقیقی را به ثبت رساند. در پایان معاملات روزانه از ۳۲۱ نماد معاملاتی، ۱۴۵ نماد قیمت پایانی مثبت را به ثبت رساندند و ۱۷۴ نماد قیمت پایانی منفی داشتند. صف خرید در ۴۰ نماد بورسی به ارزش ۸۵ میلیارد تومان و صف فروش به ارزش ۸/ ۵ میلیارد تومان در ۱۶ نماد بورسی در زمان به صدا در آمدن سوت پایان رالی معاملاتی روز دوشنبه نشان از کم شدن هیجان منفی و برچیده شدن جو فروش در کلیت بازار سهام داشت. اما آنچه بیش از هرچیز بیشتر به چشم می‌خورد، ثبت ارزش معاملات بالای بورسی است که حاصل فعالیت چهار گروه از سرمایه‌گذاران با الگوهای متفاوت در روز گذشته بود.
چهار الگوی سرمایه‌گذاری بورسی
در بازار سهام و پس از اصلاح شاخص کل از سقف تاریخی، بسیاری از سرمایه‌های حاضر در تالار شیشه‌ای تصمیم به نقد کردن سهام خود و خروج از این بازار گرفتند. این روند خروج سرمایه‌ها از بورس با شدت‌گیری اصلاح شاخص کل بورس و تعدیل معنادار قیمت سهام شرکت‌های صنایع و شرکت‌های کوچک‌تر، نمود بیشتری داشت. اما پس از رسیدن شاخص کل به محدوده ۳۰۰ هزار واحدی و پدیدار شدن نشانه‌های حمایتی تحت شرایط سخت و بروز ریسک‌های پیرامونی، رفته‌رفته شاهد بازگشت تدریجی و کم‌رمق سرمایه‌ها به بورس بودیم. برای روشن‌تر شدن بحث می‌توان سرمایه‌های حاضر در بورس را در چهار دسته با چهار الگوی سرمایه‌گذاری تقسیم‌بندی کرد. گروه اول سرمایه‌گذاران تازه‌واردی هستند که بدون اطلاع زیاد از چند و چون سرمایه‌گذاری در چنین محیطی و صرفا با داغ شدن این حوزه اقدام به خرید سهام می‌کنند. گروه دوم سرمایه‌گذارانی هستند که با انگیزه‌های نوسان‌گیری از روندهای روزانه در بازار نوسانی اقدام به خرید و فروش‌های پرشمار با کمترین میزان بازدهی یا تحمل زیان می‌کنند. گروه سوم مربوط به افرادی است که تحت‌تاثیر افزایش جریان معاملاتی در گروه‌ها و نمادهای خاص و با پشتوانه قدرت نقدینگی خرید و فروش‌های خود را تنظیم می‌کنند و گروه چهارم شامل سرمایه‌گذارانی می‌شود که با ریسک‌پذیری بسیار پایین سهم‌های کم‌ریسک‌تر را انتخاب و از هرگونه هیجانی دوری می‌کنند. با توجه به روند بازار سهام در روزهای گذشته نظیر ثبت رشدهای پی‌درپی در سایه رشد نرخ دلار و چشم‌انداز تورمی اقتصاد در آینه جهش قیمت بنزین در کنار گمانه‌زنی‌های متفاوت درخصوص جزئیات بودجه سال آینده، هر چهار الگوی سرمایه‌گذاری در روز گذشته فعال شدند. ورود پول‌های جدید و اخباری مبنی بر شلوغ شدن مجدد کارگزاری‌ها برای ورود به بورس، خریدهای پی‌درپی سهامداران حقیقی در سهام پرمعامله روزانه، نوسان‌های قیمتی روزانه سهام در ابعاد وسیع‌تر و تکانه‌های قیمتی مثبت در سهام کم‌ریسک بورسی طی روزهای گذشته به‌طور خلاصه تکه‌های پازل عرضه و تقاضا را در معاملات روزانه و تقابل آنها با یکدیگر را بیش از پیش نشان می‌دهد.
سبقت شاخص کل از شاخص هم‌وزن
یکی از نکات با اهمیت درخصوص روند کلی بازار سهام در روز گذشته، رشد بیشتر شاخص کل از شاخص کل هم‌وزن بود. همانطور که در گزارش‌های پیشین «دنیای‌اقتصاد» اشاره شده بود، میل سرمایه‌گذاران به خرید سهام پرشتاب بورسی در روندهای صعودی که بیش از هرچیز متکی بر جریان قدرتمند نقدینگی است، در صورت تغییر جریان نقدینگی و بازگشت مسیر از روند افزایشی به روند اصلاحی می‌تواند مسیر پرشتابی را این‌بار در مسیر نزولی در پی داشته باشد. این میل بیش از هرچیز به تمرکز معامله‌گران بورسی بر بازدهی و کم‌رنگ شدن نقش ریسک در معادلات آنها مربوط می‌شود. امری که می‌تواند در میان‌مدت و با آشکار شدن نشانه‌های اصلاحی و تعدیل قیمت‌ها به تغییر نگاه و ریزش‌های زیاد منجر شود. روز گذشته و درحالی‌که شاخص کل تحت‌تاثیر اثر مثبت نمادهای بزرگ فلزات اساسی و پتروشیمی رشد ۴۸/ ۰ درصدی را به ثبت رساند، شاخص کل هم‌وزن در اثر نوسان‌های زیاد و عرضه‌های معنادار سهام در قیمت‌های منفی به‌رغم رشد ۳/ ۱ درصدی و عبور از سقف تاریخی در نیم‌ساعت نخست معاملات در مسیر پرقدرت نزولی قرار گرفت و نهایتا رشد ۱/ ۰ درصدی را به ثبت رساند. فشار فروش در نمادهای صنایع کوچک و متوسط با توجه به رشدهای زیاد قیمت در بازه یک ماهه به هیجان منفی در این نمادها و بازگشت سریع شاخص کل هم‌وزن منجر شد. لازم به ذکر است رشد بیشتر شاخص کل نسبت به شاخص هم‌وزن در معادلات بورسی که می‌تواند سیگنال تغییر ذائقه سرمایه‌گذاران به حساب بیاید، از تاریخ ۲۷ آبان بی‌سابقه بوده‌است. اما همانطور که در ابتدای گزارش اشاره شد، دست به دست شدن زیاد سهام در روز گذشته با رویکردهای متفاوت سرمایه‌گذاران در نمادهای کوچک و متوسط نیز مترصد تعیین جهت در روزهای آتی است و باید دید کدام نگاه در ادامه به‌عنوان نگاه غالب، تاثیرگذار خواهد بود. این موضوع به‌شدت تحت‌تاثیر سیاست‌های دولت درخصوص حذف یا تداوم تزریق ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات کالاهای ضروری اعم از مواد اولیه دارویی‌ها و نهاده‌های کشاورزی و دامی در بودجه سال ۹۹ است و فعالان بازار سرمایه منتظر تعیین تکلیف نهایی در گزارش‌های اولیه بودجه سال آینده هستند.
نوسان‌های معنادار در بورس
یکی از اتفاق‌های جالب‌توجه و خاص در معاملات روز گذشته بورس، نوسان‌های زیاد قیمت در سهم‌ها و نمادهای گوناگون بود. هیجان منفی شکل گرفته در میانه‌های بازار که به عرضه صف‌های خرید و ریزش‌های سنگین در برخی نمادها انجامید، نوسان از محدوده سقف روزانه به کف قیمتی را نشان می‌دهد. از سوی دیگر در برخی از سهم‌ها روند معکوس از صف فروش به صف خرید را شاهد بودیم. در میان بیش از ۳۲۰ نماد معامله شده بورسی در روز گذشته، ۲۸ نماد سقف و کف قیمت روزانه را لمس کردند. حضور ۱۰ نماد دارویی در میان این ۲۸ نماد و ثبت ارزش معاملات ۳۲۸ میلیارد تومانی در این صنعت حاکی از داغ بودن تنور دادوستدهای نمادهای دارویی و بیشترین میزان تقابل خریداران و فروشندگان با رویکردهای متفاوت در این صنعت است. اگر بازه نوسان روزانه قیمت را ۵ درصد و بالاتر درنظر بگیریم، ۲۲۳ نماد بورسی (۶۸ درصد از نمادهای فعال) در این محدوده تغییرات قیمت قرار می‌گیرند که نشان‌دهنده میزان تلاطم بورس در معاملات روز گذشته است.
رشد کالایی‌ها بر مدار دلار
با شروع روند رو به رشد نرخ دلار در بازار آزاد و عبور از سقف چندماهه طی روزهای گذشته، شاهد تقویت تقاضا در بازارها بودیم که برای استناد بیشتر می‌توان بر تقویت تقاضا و رشد خزنده قیمت‌ها در بورس کالا تمرکز کرد. در گزارش‌های قبلی به این نکته اشاره شده بود که رشد قیمت محصولات فولادی، پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی تحت‌تاثیر برتری تقاضا بر عرضه در بورس کالا میل خریداران و انتظارات تورمی آنها را نشان می‌دهد که منشا این تحولات نیز در تحولات بنزینی و رشد نرخ دلار است. حال این موضوع می‌تواند در آینده با وارد شدن متغیرهای بیشتر به تعدیل چشم‌انداز فعلی بینجامد اما چیزی که درحال‌حاضر شاهد آن هستیم افزایش محسوس خریداران محصولات کالایی در صنایع مختلف در بورس کالاست. روز گذشته و در ادامه این روند، ورق فولادی که عموما در قیمت‌های پایه مورد دادوستد قرار می‌گرفت و کمترین واکنش‌ها را به تحولات اخیر نشان داده بود، جهش میانگین قیمت پایانی نسبت به قیمت پایه را تجربه کرد. ورق گرم B فولادمبارکه با تحویل ۳۰ بهمن ۹۸ رشد قیمت ۲۸ درصدی را نسبت به قیمت پایه به ثبت رساند. علاوه بر این، قیمت فروش این محصول به‌صورت نقدی با تحویل سه‌شنبه هفته‌جاری نیز یک روند عجیب داشت و با قیمت بالاتری از قیمت سلف دو ماه آینده به فروش رسید که از نوعی هیجان و رقابت بر سر خرید هرچه سریع‌تر خبر می‌دهد و از سوی دیگر نشان از سبقت قیمت نقدی از قیمت آتی (backwardation) خبر می‌دهد که بیانگر انتظارات افزایشی قیمت در آینده‌است. ذکر این نکته ضروری است که قیمت این محصول فولادی در روز گذشته که به محدوده ۵ هزار تومان نزدیک شد، با قیمت فروش این محصول در ماه‌های نخست سال فاصله دارد که بیشتر تحت‌تاثیر ریزش قیمت‌های منطقه‌ای فولاد در ماه‌های گذشته‌است.
دهمین روز حضور پررنگ حقیقی‌ها
چنان‌که در بالا به آن اشاره شد، دیروز معامله‌گران حقیقی بورس تهران مالکیت سهام را برای دهمین روز متوالی به نام خود تغییر دادند. روز گذشته با وجود غلبه هیجان و شکل‌گیری موج عرضه از سوی فعالان خرد، حدود ۱۰ میلیارد تومان از کل سهام بورسی از پرتفوی سهامداران حقوقی به سبد سهامداران حقیقی منتقل شد تا به این ترتیب، برآیند ۱۰ روز حضور فعال و موثر سهامداران خرد در سمت خرید، به تغییر مالکیت ۷۶۰ میلیارد تومانی سهام به نام این گروه از فعالان بازار ختم شود.بخش عمده تحرکات متقاضیان حقیقی طی روز گذشته در غول‌های گروه فلزات رقم خورد. سهامداران حقیقی دیروز ۳۱ میلیارد تومان از کل سهام فلزات را به مالکیت خود درآوردند. پتروشیمی‌ها و ساختمانی‌ها جزو اولویت‌های بعدی این طیف از سهامداران در یازدهمین رشد متوالی شاخص کل بود. در مجموع، سهامداران حقیقی طی روز گذشته در خرید سهام ۱۶ صنعت بورسی دست بالا را داشتند. ثبت خریدهای سنگین در دو نماد ملی مس ایران و فولادمبارکه اصفهان بیشترین نقش را در پایداری جریان تغییر مالکیت به سمت حقیقی‌ها داشت. این اتفاق درحالی افتاد که سهام گروه‌های خودرو و بانک در کانون خروج سهامداران حقیقی قرار گرفتند.
