بازار بدهی؛ پناهگاه سرمایه‌های ریسک‌گریز
بازده «اخزا»ها در کف ۷ ماه
معاملات اوراق خزانه طی روزهای اخیر بر‌خلاف سایر بازارهای فرابورسی با رونق روبه‌رو است. ارزش معاملات در این بازار نسبتا بالاست و قیمت اوراق خزانه نیز به‌طور آهسته و پیوسته در حال افزایش است، از این‌رو با توجه به رابطه معکوس و نرخ بازده اوراق خزانه انتظار می‌رود که با افزایش مداوم قیمت، نرخ بازده یا سود کاهش یابد. انعکاس این رابطه را می‌توان در کاهش متوالی و آرام نرخ سود موثر اوراق خزانه در روزهای اخیر مشاهده کرد. متوسط نرخ بازده ۲۴ مرحله از اوراق خزانه از رقم ۹/ ۲۳ درصد به رقم ۳/ ۲۲ درصد در پایان معاملات دیروز رسیده است. با احتساب افت دیروز شاخص بازدهی در این بازار به کمترین سطح از بیست‌وپنجم اردیبهشت‌ماه-یعنی کف ۷ ماه- رسید.
رونق معاملات اوراق خزانه را از دو منظر خرد و کلان می‌توان بررسی و تحلیل کرد. در مقیاس کلان معمولا بازار بدهی-اوراق خزانه و مشارکت- را رقیب نزدیک بازار پول می‌دانند. دلیل این موضوع ترکیب مشابه ریسک و بازدهی در این دو بازار است که سبب می‌شود نرخ‌های بازدهی روندی همگرا را تجربه کنند. واقعیت این است که نرخ بازدهی در بازار بدهی معمولا از سیاست‌های پولی و جهت‌گیری نرخ سود بانکی اثر می‌پذیرد. این روند مشخصا در افت همزمان نرخ سود اوراق بدهی و نرخ سود سپرده بانکی از شهریور سال گذشته تا پایان همین سال و طی ماه‌های بعد قابل مشاهده است، اما مطالعه روند نرخ سود در بازارهای پول و بدهی نشان می‌دهد که این رابطه همواره برقرار نبوده و بازده اوراق خزانه به دلیل تاثیرپذیری از شرایط روز اقتصاد دستخوش نوسان و تغییر شده است. برای مثال، می‌توان به دوره پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای در اردیبهشت‌ماه اشاره کرد. در این دوره، با وجود تثبیت نرخ سود بانکی و عدم تغییر در رویکرد انقباضی بانک مرکزی اما نرخ بازده اوراق خزانه رو به افزایش گذاشت و به تدریج در میانه تابستان به اوج ۳۰ درصد رسید. چنان‌که ملاحظه می‌شود اگرچه نرخ سود بانکی ثابت بوده اما بازدهی اوراق خزانه در این دوره افزایش یافته است. چنان‌که می‌دانیم سیلاب نقدینگی در این بازه زمانی با جرقه خروج آمریکا از برجام به بازارهای دارایی سرازیر شد و صعود انفجاری تورم را رقم زد و در نتیجه، نرخ بازده اوراق خزانه به‌عنوان عیارسنج تورم انتظاری بالا رفت. از این منظر، تغییرات نرخ بازده بازار بدهی را می‌توان پیامد مستقیم تحرکات نقدینگی در سطح اقتصاد کلان دانست.
از طرف دیگر، رفتار متقابل بازارها در نوسان نرخ بازده اوراق بدهی نیز اثرگذار است. در روزهای اخیر که بازار ارز در مسیر اصلاح قرار دارد و همزمان نشانه‌ها حاکی از تداوم رکود در بازار مسکن است و بازار سهام با ریسک‌های محیطی دست و پنجه نرم می‌کند، بخشی از پول‌ها روانه بازار بدهی شده و ضمن ارتقای قیمت اوراق، نرخ بازده در این بازار را تحت‌فشار قرار داده است. از طرف دیگر، کاهش تورم انتظاری سبب انتقال منحنی بازده اوراق خزانه به سطوح پایین‌تر شده است. منحنی بازده که بازده مورد نظر سرمایه‌گذاران را در سررسیدهای مختلف اوراق خزانه نشان می‌دهد در دو هفته اخیر رو به پایین حرکت کرده است؛ به‌طوری که نرخ بازده مورد انتظار برای اغلب سررسیدها از سطوح بالای ۲۴ درصد در هفته‌های قبل به محدوده ۲۲ درصد در پایان معاملات دیروز تنزل کرده است.
تداوم فشارها بر سهام
افت شاخص سهام فرابورس طی معاملات دیروز در حالی رقم خورد که تحرکات سهامداران از حیث جابه‌جایی نقدینگی کاهش یافت. ارزش معاملات سهام و حق تقدم در بازارهای اول و دوم به رقم ۱۲۵ میلیارد تومان رسید که نسبت به ارزش معاملات روز ماقبل کاهش ۴۴ درصدی را نشان می‌دهد. افت محسوس حجم و ارزش معاملات نشان از عقب‌نشینی متقاضیان در شرایط کنونی دارد. انتظار برای رونمایی از گزارش عملکرد آذر شرکت‌ها در کنار ناپایداری قیمت در بازارهای جهانی از دلایل عمده رفتار متقاضیان سهام به‌شمار می‌رود.
یکی از ویژگی‌های برجسته معاملات دیروز افت دسته‌جمعی نمادهای گروه پالایشی فرابورس بود. کاهش بهای نفت در شامگاه دوشنبه را می‌توان عامل اصلی فشار عرضه در معاملات این گروه دانست. قیمت نفت تحت‌تاثیر ریزش ارزش سهام وال‌استریت و همچنین ثبت رکوردهای جدید تولید در روسیه و آمریکا افت نزدیک به ۳ درصد را تجربه کرد تا ناپایداری بازارهای جهانی را یک بار دیگر به رخ بازار سهام بکشد. در سوی دیگر، گروه فلزات معاملات متعادل‌تری را تجربه کردند. در دو روز کاری ماقبل سهام معدنی و به‌طور کلی زنجیره فولاد دستخوش عرضه‌های شدید شده بودند. کاهش بهای محصولات فولادی در بازارهای آسیایی طی هفته‌های ماقبل علت عمده حرکت‌های نزولی قیمت در این گروه بود که در کنار عدم تقاضای متناسب محصولات این صنعت در بورس کالا بهانه‌ها را برای فشار فروش سهام فولادی کامل کرد. با این حال، طی روز گذشته شاهدکاهش فشار فروش در این گروه و تاثیر مثبت نمادهای «ذوب» و «میدکو» بر شاخص کل فرابورس بودیم. ضمن اینکه مطابق معمول روزهای اخیر جریان عمده نقدینگی به طور پی‌در‌پی در دو نماد سهامی ذوب‌آهن و نماد تازه‌وارد «مادیرا» گردش داشت.
دست بالای «حقیقی«ها در فروش
جریان تغییر مالکیت در سهام هم نشان می‌دهد که همچنان سهامداران خرد دست بالا را در سمت عرضه دارند. دیروز برای سومین روز پیاپی است که فعالان حقیقی فرابورس بیشتر در نقش فروشنده ظاهر شدند تا خریدار. در معاملات دیروز حدود ۱۵ میلیارد تومان سهم از سبد سهام اشخاص حقیقی به پرتفوی فعالان حقوقی منتقل شد. «مادیرا»، «کگهر» و «هرمز» از جمله نمادهایی بودند که در جریان دادوستدهای دیروز در معرض بیشترین عرضه‌ها از سوی فعالان حقیقی قرار گرفتند. البته در سمت مقابل، شاهد حضور پررنگ سهامداران حقیقی در سمت خرید سهامی نظیر ذوب‌آهن اصفهان، بانک دی و سرمایه‌گذاری مسکن پردیس بودند.
ارسال نظر