در بخشی از اصول حاکمیت زیرساخت‌های بازار در کتاب روبن لی با عنوان زیرساخت بازارهای مالی در مورد ضرورت افزایش دامنه اختیارات بورس‌ها در پذیرش و سایر عملیات اظهار نظر شده است و این اظهار نظر با اصول کلی که توسط آیسکو(سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار) - تشکل جهانی فعال در زمینه استانداردگذاری برای نهادهای ناظر و مقررات‌گذار بازارهای سرمایه - نیز سازگاری دارد. در سلسله یادداشت‌های پیش رو که خلاصه‌ای از یک گزارش کاری در زمینه اصلاح و بهبود فرآیند پذیرش هستند، به این موارد و تجربیات بورس‌های بزرگ و در حال رشد دنیا در این حوزه استناد خواهد شد.

ابتدا می‌توان به این نکته اشاره کرد که به‌طور کلی بورس‌های پیشرفته و بالغ در ارائه آمار و اطلاعات بسیار بهتر از بورس‌های مبتدی عمل می‌کنند و به ما در تهیه این گزارش و یادداشت‌ها کمک کرده‌اند. اسناد منتشره توسط سازمان‌های بین‌المللی مرتبط با حوزه بازار سرمایه نظیر (فدراسیون جهانی بورس‌ها)WFE نیز مستندات دیگری بوده‌اند که در انسجام و اتقان گزارش پیش‌رو مؤثر بوده‌اند. کارکرد‌های اساسی بورس‌ها و نهادهای مرکزی مشارکت‌کننده در بازار سرمایه عبارتند از پذیرش و درج، معاملات، انتشار اطلاعات و انواع خدمات پس از انجام معاملات نظیر تسویه وجوه و انتقال. از این میان تمرکز ما در این گزارش بر پذیرش و درج خواهد بود. طی فرآیند پذیرش یک شرکت که پیش‌تر در مالکیت خصوصی بوده، به شرکتی عمومی تبدیل می‌شود و سهام آن در بورس‌ها قابل معامله می‌شود اما این عنوان در بورس‌ها و نظام‌های متفاوت بازار سرمایه در جهان معنای متفاوتی دارد؛ نهادهای نظارتی و بورس‌های مختلف وظایف متفاوتی را با این عنوان انجام می‌دهند. اما به‌صورت عرفی و کلی در عمده‌  نظام‌های مقرراتی بورس‌ها تصمیم می‌گیرند که یک شرکت بتواند در پلت‌فرم بازارهای آن بورس مورد معامله قرار بگیرد یا خیر و برای ارائه‌  این سرویس هزینه‌ای نیز از این شرکت‌ها دریافت می‌کنند.

عمدتا برای اینکه یک شرکت مورد پذیرش برای معامله در یک بورس قرار گیرد، باید ابتدا نسبت حداقلی از سهام آن به بازار واگذار شده باشد و سهامداران قادر به خرید آن باشند همچنین باید حداقلی از شرایط سودآوری و میزان دارایی‌ها را داشته باشد. هر شرکتی در زمان پذیرش در یک بورس باید تعداد زیادی از الزامات نهادهای مقررات‌گذار در آن بازار و همچنین الزامات مورد انتظار بورس مورد نظر را برآورده کند که عمدتا مربوط به افشای اطلاعات مرتبط با عملکرد شرکت هستند. شرکت‌ها در این شرایط موظفند یک امیدنامه را به همراه مستندات مربوط به عملکرد و صورت‌های مالی خود منتشر کنند و تعهدی مبنی بر انتشار دائمی این قبیل اسناد ارائه دهند. نظارت سازمان‌های مقررات‌گذاری بر این امر وضعیتی نادر است و عمدتا این امر از سوی خود بورس‌ها رسیدگی و سازماندهی می‌شود در بازارهای بزرگ مقررات مربوط به نحوه‌  انتشار و زمان‌بندی‌ها و اقلام اطلاعاتی منتشر شده توسط بورس‌ها تهیه و در سازمان‌های مقررات‌گذاری تایید می‌شود که سازمان و مجموعه‌ای مستقل از بورس‌ها است. همچنان‌که اشاره شد ساختار و فرآیندهای ارائه خدمات در بورس‌ها موضوعی نیست که بتوان در مورد آن به‌صورت مطلق نظری صادر کرد که در تمامی بورس‌ها جاری و ساری باشد اما روند‌هایی که در این زمینه در بورس‌ها طی شده‌اند از الگوهایی تبعیت می‌کنند که قابل مشاهده و ارزشمند هستند و در این سلسله یادداشت‌ها مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

تقریبا در تمامی بورس‌ها شرکت‌های متقاضی پذیرش متقبل هزینه برای این منظور می‌شوند. یکی از این هزینه‌ها مربوط به به‌کارگیری یک متعهد پذیره‌نویسی است که برای طی فرآیند پذیرش ضرورت دارد؛ هزینه‌های اولیه‌  اخذ شده توسط بورس‌ها برای پذیرش، هزینه‌  سالانه‌  اخذ شده از شرکت‌های پذیرش شده و همچنین هزینه‌هایی که به‌صورت غیر مستقیم و از طریق اجبار شرکت‌ها به اعمال قوانین و مقررات مورد نظر بورس‌ها و سازمان‌های نظارتی به وجود می‌آیند (مثل حسابرسی‌ها و پیاده‌سازی و ارتقای سطح حاکمیت شرکتی). با وجود همه‌  این هزینه‌ها تبدیل شدن به یک شرکت عمومی برای تمامی شرکت‌ها مقرون به صرفه و امکان پذیر نخواهد بود. به همین دلیل بورس‌ها تلاش خود را بر تنوع بخشی به محصولات و خدمات خود به منظور پوشش حداکثری بازار و مخاطبان انجام می‌دهند.

در بازارهای مختلف هزینه‌های مربوط به درج و پذیرش و همین‌طور هزینه‌های تحمیل شده ناشی از رعایت مقررات متفاوت است. این بخش‌ها ممکن است بر حوزه‌هایی نظیر کسب و کارهای کوچک و متوسط یا استارت‌آپ‌ها متمرکز شده و محصولات مرتبط و مورد توجه آنها را ارائه ‌دهند. درآمد ناشی از درج برای بورس‌ها اگرچه در طول زمان رو به کاهش بوده‌است و بورس‌ها عمده‌  درآمدهای خود را از طریق معاملات به دست آورده‌اند اما کماکان در عمده‌  بورس‌ها نزدیک به ۱۰‌درصد از درآمدها از ناحیه‌  درج و پذیرش به دست می‌آیند. به مرور و با کاهش تمرکز نظام‌های مالی و ترویج درج شرکت‌های واحد در تابلوی بورس‌های متعدد اهمیت بورس‌هایی که برای اولین بار اقدام به درج کردن یک شرکت می‌کنند کاهش پیدا می‌کند و این باعث کاهش توجیه پذیری اخذ هزینه‌های زیاد از شرکت‌های متقاضی می‌شود.بنا بر این روند کاهشی هزینه‌ درج و پذیرش که توسط بورس‌ها اخذ می‌شود امری طبیعی است، زیرا بورسی که برای اولین بار یک شرکت را درج و پذیرش می‌کند الزاما تامین‌کننده‌ بیشترین میزان نقدشوندگی برای آن شرکت نخواهد بود. اهمیت حوزه‌های درآمدی مختلف در بورس‌ها با یکدیگر تفاوت چشمگیری دارد. این امر در گزارش‌های مربوط به تقسیم بندی درآمدهای بورس‌ها قابل تشخیص است. در این میان برخی از بورس‌ها به دلیل تخصص در ارائه‌ خدمات مربوط به درج و پذیرش و گستره‌ بازار بزرگ‌تر، تا بیش از ۷۰درصد درآمدهای خود را از این ناحیه به دست می‌آورند.

اخبار مرتبط