بازار سهام در چنین شرایطی، معاملات روز گذشته را با رشد شاخص کل پشت سر گذاشت تا این متغیر برای دومین روز پیاپی، صعودی ثبت شود. نماگر اصلی سهام در جریان دادوستدهای دیروز ۲۳/ ۰ درصد (معادل ۲۲۰ واحد) افزایش یافت و در سطح ۹۴ هزار و ۷۹۶ واحد ایستاد. پس از التهاب معاملات در دو هفته اخیر(تا معاملات دوشنبه هفته جاری) و افت متوالی شاخص سهام تحت تاثیر نگرانی‌های معطوف به برجام و سردرگمی حاصل از تصمیمات سیاست‌گذار در بازار ارز، طی دو روز گذشته شاهد تلطیف فضای روانی بورس تهران و در نتیجه، رشد ارزش سهام بودیم.

از رفتارشناسی بازار در دو روز اخیر چنین برداشت می‌شود که از سلطه نفسگیر ریسک‌های سیستماتیک و خلأ اطلاعاتی ناشی از تاثیر تحولات جدید نرخ ارز بر سهام وابسته کاسته شده است. در واقع، انتشار اخبار مثبت از گفت‌وگوی مقامات اروپایی با ایالات متحده برای حفظ برجام، در آستانه تصمیم نهایی ترامپ در مورد خروج آمریکا از این پیمان بین‌المللی، در کنار عملکرد امیدوارکننده برخی شرکت‌ها به بهبود نسبی بهای سهام بورس تهران در دو روز گذشته انجامید. این دو عامل در کنار هم، شرایطی را به وجود آورده تا سهامداران ضمن ترمیم انتظارات خود از ارزش آتی سهام، حضور پررنگ‌تری در سمت خرید داشته باشند. به این ترتیب به نظر می‌رسد، با کمرنگ‌شدن سایه سنگین برجام بر فضای معاملات سهام سهامداران بیش از گذشته به عوامل بنیادی توجه داشتند.

خودنمایی عوامل بنیادی

بنگاه‌های بورسی در چند روز اخیر عملکرد فروردین خود را در قالب گزارش‌های ماهانه، روانه سامانه اطلاع‌رسانی ناشران(کدال) کردند. این رویداد شرایطی را فراهم کرد تا سهامداران با بررسی گزارش‌های مزبور، با مشارکت فعال‌تر در بازار، تصمیمات منطقی‌تری اتخاذ کنند و همین امر در فروکش‌کردن هیجان ناشی از خلأ اطلاعاتی روزهای گذشته تاثیر گذاشت. این موضوع در معاملات سهام مختلف بورس تهران طی روز گذشته انعکاس یافت و فشار بر قیمت‌ها را تعدیل کرد. به‌عنوان مثال نماد «فولاد» به لطف گزارش عملکرد امیدبخش برای فروردین، همچون روز سه‌شنبه در صدر فهرست نمادها با بیشترین اثر مثبت بر شاخص کل نشست. از سوی دیگر، نقش‌آفرینی نرخ دلار در درآمد ریالی شرکت‌های پتروشیمی با محصولات صادراتی نیز منعکس شد و عامل فشار بر شاخص این گروه بورسی طی روز گذشته شد.

سهام پالایشی در کانون توجه

در حالی که در روزهای اخیر شاهد انتشار گزارش فعالیت ماهانه برای اغلب شرکت‌های بورسی بودیم، معاملات سهام زیرمجموعه گروه پالایشی در غیاب این اطلاعات صورت پذیرفت. با وجود این، سهام گروه پالایشی به رغم وقفه در انتشار گزارش‌های ماهانه با رشد تقاضا طی دو روز گذشته مواجه شد. برآیند چنین رفتاری از سوی سهامداران به رشد ۷/ ۱ درصدی شاخص گروه پالایشی طی معاملات روز گذشته انجامید. نماگر این گروه در بین صنایع  کالایی بازار، بیشترین رشد روزانه را ثبت کرد. ضمن اینکه بیشترین جریان نقدینگی نیز به سهام این مجموعه تعلق گرفت. سهامداران در جریان معاملات دیروز بیش از ۱۹ میلیارد تومان از سهام گروه پالایشی را بین خود دست‌به‌دست کردند که بخش اصلی خریدها به نام اشخاص حقیقی به ثبت رسید. به نظر می‌رسد خوش‌بینی به رشد قابل‌ملاحظه قیمت جهانی نفت در کنار رشد ۱۱ درصدی نرخ مبنای دلار برای محاسبه هزینه‌ها و درآمدهای شرکت‌های پالایشی، منجر به رشد تقاضا در سهام مزبور شده است. علاوه بر این در روزهای گذشته به دنبال بروز ریسک‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه، قیمت نفت صعود چشمگیری را به نمایش گذاشت. به این ترتیب، شاخص نفتی برنت سطح ۷۵ دلاری را هم تجربه کرد و در بالاترین سطح خود طی ۴۰ ماه گذشته ایستاد.

مجموعه تحرکات فعالان بازار در سهام گروه پالایشی نشان‌دهنده خوش‌بینی سهامداران از بازتاب عوامل بنیادی در عملکرد شرکت‌های مزبور طی روزهای آتی است. هر چند ریسک نحوه قیمت‌گذاری از سوی شرکت پالایش و پخش و تغییر سودآوری بنگاه‌های این مجموعه به قوت خود باقی ا‌ست. با این حال عوامل حمایت‌کننده به‌طور بالقوه جذابیت این سهام را در پی داشته است. این در حالی است که گروه پالایشی که به‌رغم دیگر گروه‌های کالایی از سیاست ارزی جدید منتفع می‌شد، تحت تاثیر فضای ملتهب و نگران بازار و سلطه بلامنازع برجام بر ارزش سهام طی دو هفته گذشته با رکود دست‌وپنجه نرم می‌کرد. بر خلاف تقاضای یکدست در سهام پالایشی، صنایع بزرگی نظیر پتروشیمی و خودرو در معاملات دیروز با افت شاخص مواجه شدند. نوسان محدود قیمت در سهام پتروشیمی را باید در تاثیر منفی سیاست جدید ارزی بر سودآوری بنگاه‌های این مجموعه جست‌وجو کرد که از دو ناحیه متضرر می‌شوند؛ یکی افزایش نرخ خوراک به دلیل رشد نرخ دلار مبنا و از سوی دیگر افت درآمدهای صادراتی به دلیل اعمال سیاست‌های جدید ارزی است.

بازگشت پرقدرت حقیقی‌ها در سمت خرید

به‌طور کلی، برآیند رفتار عمومی فعالان طی روز گذشته حاکی از تحرک بیشتر سهامداران  حقیقی بود؛ به گونه‌ای که این دسته از فعالان بازار پس از ۱۵ روز کاری، جریان تغییر مالکیت سهام را به نام خود ثبت کردند. بررسی‌ها نشان می‌دهد سهامداران حقوقی از هشتم فروردین تا روز سه‌شنبه، (چهارم اردیبهشت) به‌صورت پیوسته در سمت خرید حضور قدرتمندی داشته‌اند و مالکیت سهام را در این بازه زمانی به نفع خود تغییر داده‌اند. اما در روز گذشته این جریان با چرخش مواجه شد و در نتیجه بیش از ۳ میلیارد تومان سهم از سبد سهامداران حقوقی بازار به سمت پرتفوی فعالان حقیقی جابه‌جا شد. تغییر مالکیت سهام به نفع سهامداران حقیقی، به‌طور سنتی نشان‌دهنده خوش‌بینی بازار به ارزش آتی سهام است. از این چشم‌انداز، می‌توان کمرنگ‌شدن نگرانی‌های پیرامون برجام را در آینه خوش‌بینی و پیشتازی فعالان حقیقی بازار به وضوح دید. اگر قدری به عقب بازگردیم این موضوع وضوح بیشتری می‌یابد. در واقع، در پاییز سال گذشته که شاخص کل با طی کردن مسیر صعودی، رکوردهای پیشین را می‌شکست همزمان سهامداران حقیقی زمام مالکیت سهام را در دست داشته‌اند، بنابراین حضور پررنگ سهامداران حقیقی طی روز گذشته را می‌توان به فال نیک گرفت.