چنانکه اشاره شد ارزش سهام در این هفته تحت تاثیر تلاطم‌های ارزی، افت‌و‌خیز قابل‌توجهی را تجربه کرد. به‌عبارت دقیق‌تر، در روزهای ابتدای هفته با جهش دلار شوک سنگینی به بازار سهام وارد شد، اما اعلام نرخ دلار از سوی هیات دولت، بازار ارز و متعاقب آن معاملات سهام را وارد فاز تازه‌ای کرد؛ به‌نظر می‌رسد در صورت استمرار این شرایط معاملات سهام و جریان نقدینگی در صنایع وابسته به نرخ دلار، ترکیب جدیدی به خود خواهد گرفت.

با وجود اینکه تثبیت نرخ دلار از‌سوی سیاست‌گذار قطعی به نظر می‌رسد، اما معاملات بورس تهران حاکی از سردرگمی و آشفتگی نسبت به تصمیمات ارزی است. تعیین نرخ دلار در سطوح بینابین ارز مبادله‌ای و بازار آزاد منشا تاثیرات مهمی در اقتصاد کشور خواهد بود. با وجود این، تصمیمات ارزی منفعلانه سیاست‌گذار طی دو‌ماه گذشته و شکست سیاستی در این حوزه، موجب نااطمینانی و تردید فعالان اقتصادی به اثربخشی چنین تصمیماتی شده است. همچنین، تجربه‌های ناموفق در نمونه‌های مشابه در سالهای گذشته که عمدتا در تقابل با قوانین آهنین اقتصاد و مکانیزم‌های بازار است، کامیابی سیاست‌گذار را دور از انتظار نشان می‌دهد.

اثر ناهمگون دلار بر سهام کالایی

افزون بر تاثیر بنیادین افزایش نرخ دلار مبادله‌ای، تاثیرات روانی تحولات بازار ارز نیز غیرقابل ‌چشم‌پوشی است. به‌عنوان مثال، ارزش سهام گروه‌هایی که مستقیما از رشد نرخ دلار مبادله‌ای- به‌خصوص گروه پالایشی- سود می‌بر‌ند در پایان معاملات دیروز در نتیجه هیجانات منفی حاکم بر بازار زیر فشار قرار گرفت.

فشار دلار بر ارزش سهام به حدی است که حتی جهش ۹‌درصدی قیمت محصولات شرکت فولاد خوزستان در معاملات بورس کالا هم در تقاضای سهام این بنگاه تاثیر نداشت. چنانکه اشاره شد افزایش نرخ ارز مبادله‌ای و کاهش نرخ ارز بازار آزاد در‌صورت تحقق و پایداری می‌تواند تاثیر دوگانه‌ای بر ارزش سهام صنایع مختلف بورس تهران داشته باشد. در این میان، گروه پالایشی جزو صنایعی به شمار می‌رود که از افزایش ۱۱ درصدی نرخ ارز مبادله‌ای بیشترین سود را می‌برند و این سیاست می‌تواند به‌عنوان بازوی نیرومندی  برای تقویت سودآوری بنگاه‌های مزبور در آینده باشد (به‌شرط ثبات فرمول‌های قیمت‌گذاری شرکت پالایش و پخش). اما معاملات روز گذشته در بورس تهران حاکی از عدم واکنش مثبت سهامداران به چنین رویدادی است.

نااطمینانی سهامداران نسبت به سیاست جدید دولت مبنی بر افزایش دلار مبادله‌ای به سطح ۴۲۰۰ تومانی در معاملات سهام پالایشی بورس تهران نیز مشهود بود. چنانکه بارها گفته شده است، سودآوری بنگاه‌های این صنعت به دو عامل مهم، یعنی قیمت جهانی نفت و نرخ ارز مبادله‌ای بستگی دارد. چون مبنای قیمت‌گذاری مواد اولیه و محصولات نهایی پالایشگاه‌های برحسب قیمت‌های جهانی و نرخ ارز مبادله‌ای محاسبه می‌شود. اما با‌وجود افزایش ۱۱‌درصدی نرخ ارز مبادله‌ای و رشد قیمت نفت برنت به سطحی فراتر از ۷۱ دلار، سهامداران در روز گذشته چندان تمایلی به سهام این صنعت بورسی نشان ندادند. شاخص این صنعت در پایان معاملات دیروز ۶۶/ ۰ درصد کاهش یافت در‌حالی که عوامل حمایت‌کننده از سودآوری بنگاه‌های مزبور طی دو روز گذشته در وضعیت مناسبی قرار گرفته‌اند. به‌نظر می‌رسد وقفه در ساختار گزارش‌دهی سهام این مجموعه نسبت به سایر بنگاه‌ها مانع از استقبال سهامداران در سهام مزبور باشد.

شاخص گروه خودرو نیز در پایان دادوستدهای دیروز افت سنگین ۳/ ۳درصدی را ثبت کرد. معاملات سهام در این صنعت طی سه روز گذشته فراز‌و‌نشیب بسیاری داشت. در سه روز ابتدای هفته، به‌دلیل جهش چشمگیر ارز شاهد فشار فروش در سهام این مجموعه بودیم؛ اما تصمیم جدید دولت مبنی بر تعیین نرخ دلار در سطح ۴ هزار و ۲۰۰ تومان، به استقبال گسترده سهامداران در سهام این صنعت انجامید. اما ارزش سهام گروه خودرو طی روز گذشته به دلیل افت تقاضا روند معکوسی به‌خود گرفت و بار دیگر وارد محدوده منفی شد. افزون بر تلاطم‌های ارزی شاید سهامداران این گروه نیم‌نگاهی هم به ریسک‌های برجامی دارند که می‌تواند به‌طور بالقوه این صنعت بورسی را متاثر سازد و همین امر نیز در تقاضای سهام این گروه متبلور شد. در گروه پتروشیمی نیز تاثیر دوگانه‌ی افزایش نرخ ارز مبادله‌ای در خرید و فروش سهام بنگاه‌های این مجموعه انعکاس یافت. به بیان دقیق‌تر، شرکت‌های پتروشیمی که فروش آنها بر مبنای دلار مبادله‌ای تسویه می‌شود (پتروشیمی فجر و مبین) پس از اعلام نرخ جدید برای دلار با رشد تقاضا روبه‌رو شده‌اند.

در عین حال، سهام شرکت‌هایی که از افت نرخ دلار بازار آزاد زیان می‌برند در روز گذشته با افت سنگین قیمت مواجه شدند. به بیان دیگر، فشار فروش در سهامی که دلار اهرم قوی‌تری در سودآوری آن داشت بیش از بقیه بود. از جمله این نمادها می‌توان به سهام شرکت‌های «شپدیس»، «زاگرس» و «شخارک» اشاره کرد. نماد معاملاتی «شخارک» که در روز سه‌شنبه به‌دلیل افشای اطلاعات متوقف شد بود بلافاصله پس از بازگشایی طی معاملات دیروز ارزش سهامش حدود ۶ درصد سقوط کرد و در صدر فهرست نمادهای تاثیرگذار بر شاخص کل نشست. معاملات هلدینگ صنایع پتروشیمی فارس در کنار نمادهای «فولاد» و «جم» نیز از دیگر نمادهای تاثیرگذار بر شاخص کل بود. با‌وجود تقاضای ناهمگون در این صنعت شاخص گروه پتروشیمی در پایان معاملات دیروز حدود یک درصد کاهش یافت. وزن سنگین صادرکنندگان این صنعت بورسی نشان‌دهنده اثرپذیری منفی افزایش دلار مبادله‌ای و کاهش نرخ ارز در بازارآزاد است.

قدرت‌نمایی حقوقی‌ها و بروز تنش‌ها

حضور قدرتمند سهامداران نهادی در واپسین روز کاری این هفته نیز به‌عنوان شاخصی از نبود چشم‌انداز مثبت در بازار سهام است. نمونه‌های تاریخی نشان از عقب‌نشینی سهامداران حقیقی در سمت خرید سهام است. این موضوع در روزهای اخیر در آرایش بازیگران حقیقی و حقوقی هویداست. تقریبا از ابتدای اسفند، این سهامداران حقوقی هستند که با قدرت جابه‌جایی سهام را به نفع خود تغییر داده‌اند. در ادامه همین مسیر، روز گذشته نیز شاهد انتقال ۳۸ میلیارد تومان سهم از پرتفوی سهامداران حقیقی به سبد سهام فعالان حقوقی بازار بودیم. این موضوع با افزایش ریسک‌های سیستماتیک، همچون نزدیک شدن به موعد تایید یا عدم تایید توافق هسته‌ای از سوی رئیس‌جمهوری آمریکا و بروز درگیر‌ی‌های سرد در دریای مدیترانه و صف‌آرایی موافق و مخالفان رژیم اسد تشدید شده است.