موضوعی که در روزهای اخیر به دلیل روند کم‌نوسان قیمت‌ها در بازار نمایان است. روند کم نوسان روزهای اخیر ریشه در تحولات یک ماه گذشته دارد؟ مروری بر تحولات یک ماه گذشته چشم‌اندازی از وضعیت فعلی در معرض دید می‌آورد و ریشه‌های رکود فعلی را آشکار می‌کند. روزهای ابتدایی زمستان آنچه معامله‌گران-به ویژه سهامداران مبتدی- را غافلگیر کرد، تغییر شیوه گزارشگری بنگاه‌های بورسی در قالبی نیازموده بود که بخشی از فعالان بازار را وادار به عقب‌نشینی در معاملات کرد. افزون بر این، در ادامه تحولات اقتصادی، ریزش ارزش سهام در بازارهای جهانی و متعاقب آن اصلاح نسبتا سنگین قیمت کالاهای اساسی از جمله نفت و فلزات، علائمی منفی به بازار سهام کشور فرستاد و بنابراین موجی از تردید و احتیاط در بین سهامداران را به دنبال داشت. هر چند در ادامه شاهد بازگشت قیمت‌ها به مدار صعودی بودیم اما به دلیل افزایش ریسک قیمت‌ها در بازار جهانی از دامنه نوسان قیمت‌ها کاسته شد. از سوی دیگر، نرخ ارز به‌عنوان عامل حمایت‌کننده از رونق سهام طی سال جاری، با جهش خود در هفته‌های گذشته و نزدیکی به سطح بی‌سابقه ۵ هزار تومانی، تمام فعالان اقتصادی و به‌طور خاص سهامداران را به لحاظ روانی متاثر ساخت و در نتیجه عالی‌ترین نهاد پولی کشور را به واکنش جدی‌تری واداشت؛ بنابراین سیاست‌گذاران پولی در مواجهه با تلاطم‌های ارزی اقدام به ارائه بسته ضدالتهاب ارزی کرد که یکی از محورهای آن افزایش موقت نرخ سود بانکی از رهگذر انتشار گواهی سپرده از سوی بانک‌ها و پیش‌فروش سکه بود که در نهایت اصلاح چشمگیر نرخ ارز و قیمت سکه را در پی داشت. ضمن اینکه افزایش نرخ سود بدون ریسک در بازار پول و بدهی باعث شد تا اغلب سهام رکود نسبی را تجربه کنند. کاهش ارزش دادوستدهای خرد سهام طی دو هفته اخیر این موضوع را تایید می‌کند.

بر این مجموعه عوامل، ریسک برجام را هم بیفزایید که همچنان به‌عنوان یک تهدید برای اقتصاد کلان مطرح است. این موضوع وقتی اهمیت بیشتری می‌یابد که توافق هسته‌ای موسوم به برجام در هفته‌های اخیر به شکل اعمال فشار بر برنامه موشکی ایران از سوی طرف‌های اروپایی خودنمایی می‌کند. بنابراین در چنین شرایطی که اقتصاد کشور با ابهام در آینده توافق هسته‌ای، با مساله بازگشت یا عدم بازگشت تحریم‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند طبیعی است که بازار سهام اندکی با احتیاط گام بردارد.  مجموعه این عوامل موجب کاهش ریسک‌پذیری سهامداران و خلق بازاری کم‌رمق برای سهام در روزهای اخیر شده است. ضمن اینکه در سمت عرضه سهام نیز مولفه‌هایی در افت قیمت‌ها اثرگذار بوده است.به عبارت دقیق‌تر، فشار فروش سهام از سوی سهامداران طی روزهای پایانی سال را باید بر این فضای منفی افزود؛ فشاری که ناشی از افزایش نیاز فعالان بازار به نقدینگی بیشتر و تسویه اعتبارات بخشی از کارگزاری‌های فعال در بورس تهران است که موجب فشار بر ارزش سهام شده است.

چرخش بازار

در این میان، نکته‌ای که به‌عنوان شانس سهامداران قلمداد می‌شود تورمی است که در نرخ ارز انباشته شده است. تجربه تاریخی نشان داده که نرخ ارز سپر محافظتی مهمی برای ارزش سهام کشور بوده و این متغیر در کنار روند شتابنده قیمت مواد خام در رونق بازار سهام طی سال جاری منعکس شده است.از این رو، یکی از امیدهای سودآوری بنگاه‌ها در سال پیش رو امکان تداوم رشد نرخ دلار و ثبت رکوردهای جدید برای شاخص ارزی کشور است. گر چه در روزهای اخیر با افزایش تلاطم‌های ارزی و در نتیجه، تلاش نهاد پولی این متغیر مهم اصلاح قابل‌ملاحظه‌ای را تجربه کرد اما به باور کارشناسان این حوزه، بسته ضد التهاب ارزی تسکین موقت است. به عبارت دیگر، «خواب زمستانی غول ارزی» چندان پایدار نیست و در سال آینده به‌عنوان یکی از محرک‌های سودآوری بنگاه‌ها همچنان قدرت‌نمایی می‌کند.

در بازار چه خبر بود؟

دیروز همزمان با افت شاخص کل در آخرین روز کاری بازار، شاخص کل هم‌وزن با شدت بیشتری افزایش یافت تا پیام رشد تقاضا در سهام بنگاه‌های کوچک‌تر را به نمایش بگذارد.  در روزی که اغلب بنگاه‌های بزرگ بورس با کاهش قیمت روبه‌رو شدند، ارزش سهام بنگاه‌های کوچک‌تر نسبت به بنگاه‌های بزرگ و کالامحور بازار افزایش یافت.  در این روز اغلب سهام کالایی متعلق به گروه‌های فلزات اساسی، کانه‌های معدنی و پالایشی با افت قیمت روبه‌رو شدند و در نتیجه بیشترین تاثیر منفی را در محاسبه نماگر اصلی سهام ثبت کردند. در عین حال، ارزش سهام بنگاه‌های غیرمرتبط با بازار جهانی از جمله گروه خودرو، مخابرات و برخی نمادهای گروه رایانه اثر فزاینده‌ای بر محاسبه شاخص کل بر جای گذاشتند.روز گذشته سهام گروه پالایشی از دو ناحیه دچار افت قیمت شدند. افت بهای نفت در بازار جهانی-به واسطه داده‌های مثبت تولید نفت در آمریکا- در کاهش ارزش سهام وابسته در بورس تهران طی معاملات روز گذشته تاثیر گذاشت. ضمن اینکه تقویت نسبی شاخص دلار نیز عامل دیگری بر فشار قیمت کالاهای اساسی در بازار جهانی در روز گذشته بود. افزون بر این، گزارش‌های کمتر از انتظارات سهامداران شرکت‌های پالایشی نیز در ضعف تقاضای سهام گروه پالایشی و افزایش عرضه‌ها موثر افتاد.