رفع تمام دغدغه‌های قیمتی در بازار ایران با رونق بازار مشتقه
به گزارش «کالاخبر»، رحمان آراسته در نخستین همایش چشم‌انداز بازارهای مالی در سال ۱۴۰۲ که در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار شد، مزایای استفاده از ابزارهای مشتقه در اقتصاد را تشریح کرد و گفت: دغدغه‌های تولید، نوسانات قیمت و مشکلات مربوط به قیمت‌گذاری را می‌توانیم با استفاده از بازار مشتقه برطرف کنیم. مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس‌کالای ایران افزود: بازار مشتقه چند ده سال است که در دنیا تاسیس شده و بورس‌کالای شیکاگو اولین بورسی بود که ابتدا ابزار فوروارد را راه‌اندازی کرد، سپس به فیوچرز رسید و به‌تدریج ابزارهای دیگر را توسعه داد. آنها نیز با مشکلاتی نظیر قیمت‌گذاری و نوسانات قیمت‌ها درگیر بودند؛ ولی خیلی ساده مشکلاتشان با ابزارهای مشتقه برطرف شد، زیرا با استفاده از این بازار، قدرت پیش‌بینی فعالان بازار زیاد شد و این ابزار، مدیریت ریسک را در بین فعالان بازارها تقویت کرد.
کمک بازار مشتقه به صنعت خودرو
آراسته با ذکر مثالی گفت: بازار مشتقه می‌تواند به صنعت خودرو کمک موثری کند، به‌طوری که نیازی نیست حتما بازار آتی خودرو راه‌اندازی شود، بلکه به دلیل رابطه مستقیم قیمت فولاد با قطعه‌ساز، می‌توانیم قرارداد آتی و اختیار معامله فولاد را راه‌اندازی کنیم تا قطعه‌ساز که به دلیل نوسانات زیاد قیمت و تورم مجبور است محصولات خود را گران کند، به‌سادگی از ابزاری به نام آتی یا فیوچرز به‌منظور پوشش ریسک و پیش‌بینی‌پذیر شدن قیمت‌ها استفاده کند. وی ادامه داد: قطعه‌ساز یا تولیدکننده‌ای که دغدغه پیش‌بینی قیمت را دارد کافی است وارد پوزیشن خرید فولاد برای چند ماه آینده شود و ریسک نوسانات قیمت در آینده را پوشش دهد.
توقف قیمت‌گذاری با استفاده از بازارهای مالی و مشتقه
به گفته مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس‌کالای ایران، مشکل عمده ما در کشور قیمت‌گذاری است. قیمت‌گذاری پاشنه‌آشیل توسعه اقتصاد کشور است و تا زمانی که این روند وجود داشته باشد، انگیزه‌ای برای رشد سرمایه‌گذاری در تولید شکل نمی‌گیرد. بنابراین باید قیمت‌گذاری دستوری در محصولات مختلف به‌خصوص کالاهای کشاورزی متوقف شود که تنها راه بهینه این اتفاق، استفاده از بازارهای مالی و مشتقه است. وی تاکید کرد: باید بازار مشتقات قوی در حوزه بازار کالا داشته باشیم تا صادرکننده و وارد‌کننده دغدغه نوسانات دلار را نداشته باشند؛ زیرا نوسانات در همه جای دنیا وجود دارد، ولی ابزار مناسب با آن نیز موجود است و فعال اقتصادی به دلیل آشنایی با ابزارهای مالی نگران لطمه دیدن از نوسانات نیست.
امکان ۲۴ ساعته شدن معاملات بورس‌کالا وجود دارد
آراسته اظهار کرد: طی ۱۰سال اخیر اتفاقات خوبی در بازار سرمایه و در حوزه بازار مالی و مشتقه رخ داده و زیرساخت‌ها بسیار تقویت شده، به‌طوری که در بورس‌کالا، زیرساخت‌ها طوری طراحی شده است که امکان ۲۴ساعته شدن معاملات وجود دارد و در هر ۱۰دقیقه تسویه لحظه‌ای قراردادهای آتی صورت می‌گیرد تا مشتری امکان بررسی وضعیت حسابش را داشته باشد. این اتفاق خوبی است که باید از این فرصت استفاده کنیم؛ زیرا تنها بازار رسمی کشور که روزهای پنج‌شنبه باز است بازار مشتقات کالاست که معامله‌گران از ساعت ۱۰تا ۱۵ می‌توانند معامله کنند. وی به صندوق‌های کالایی بورس‌کالا اشاره کرد و گفت: استقبال مردم از صندوق‌های کالایی طلا و اعتماد آنها به این صندوق‌ها به گونه‌ای است که در آخرین پذیره‌نویسی که در صندوق طلا صورت گرفت، در کمتر از ۱۰ثانیه کل پذیره‌نویسی انجام شد. بنابراین مردم به این بازارها اطمینان دارند و باید از این فرصت استفاده کنیم.
برنامه ویژه در حوزه محصولات کشاورزی
مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس‌کالای ایران یاد‌آور شد: متاسفانه چند سال قبل اتفاقاتی رخ داد که موجب توقف قرارداد آتی سکه شد. اما ما بازار مشتقه را متوقف نکرده و مشتقه را روی طلا، شمش، زعفران و نقره راه‌اندازی کردیم و در آینده نیز در محصولاتی مانند سیمان و صندوق‌های کشاورزی وارد می‌شویم و برنامه ویژه‌ای برای استفاده از این ابزار در محصولات کشاورزی داریم، به‌طوری که صندوق‌های کالایی جدید و صندوق پسته راه‌اندازی می‌شود و باید از این ظرفیت استفاده کنیم.
آراسته عنوان کرد: خوشبختانه دید سیاستگذاران و دولت نسبت به بازار مشتقه بورس‌کالا بسیار مثبت است، به‌طوری که در دوماه اخیر معاملات گواهی سپرده و قرارداد آتی شمش طلا با حضور معاون اول رئیس‌جمهور و وزیر اقتصاد و تاکید آنها بر توسعه ابزارهای مالی راه‌اندازی شد. او افزود: معاملات گواهی سپرده و آتی شمش طلا، اتفاق مبارکی است که به‌مرور دغدغه خرید طلا به صورت فیزیکی را کاملا از بین می‌برد؛ زیرا زنجیره‌ای از ابزارهای مالی در بورس‌کالا وجود دارد و افراد می‌توانند در بازار گواهی سپرده، معادل یک‌دهم گرم شمش و در بازار آتی یک‌گرم شمش طلا را خریداری کنند.
به گفته آراسته، با ابزارهای مشتقه تمام دغدغه فعالان بازار و مشکلات حوزه قیمتی فولاد، پتروشیمی‌ها و سیمانی‌ها و همچنین مشکلات صنعت ساختمان برطرف می‌شود؛ چون تولیدکننده با استفاده از این ابزار می‌تواند ریسک ناشی از نوسانات قیمتی را پوشش دهد و خریدار و مصرف‌کننده نیز با این ابزارها دغدغه افزایش قیمت نخواهند داشت. رویه شفاف و هدفمند می‌تواند کمک شایانی به پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد کشور کند.
وی در پایان عنوان کرد: حجم معاملات مشتقه در جهان از تولید ناخالص داخلی کشورهای پیشرفته نیز بالاتر است؛ زیرا آنها از همه ظرفیت‌ها و فرصت‌های جذاب بازار مشتقه استفاده می‌کنند و امیدوارم روند توسعه بازار مشتقه در کشور ادامه یابد که البته برای استفاده بهینه از این بازار حمایت سیاستگذاران نیاز است.
