راه‌اندازی بازار آتی ارز و رواج ابزارهای پوشش ریسک در بورس کالا

به گزارش «پایگاه خبری بورس کالای ایران»، یکی از مهم‌ترین‌ چالش‌های امروز بازارها پیش‌بینی روند قیمت‌ها و حجم عرضه و تقاضا در آینده و پوشش ریسک‌های مختلفی است که در طول زمان به فعالان بازارهای مختلف اعم از تولیدکننده و مصرف‌کننده تحمیل می‌شود.به‌طوری که تحت شرایط عدم توان پیش‌بینی بازارها و نبود امکان برنامه‌ریزی برای آینده، تعادل قیمت‌ها و عرضه و تقاضا به هم خورده و این فضا نوسانات کاذب قیمتی ناشی از عدم مدیریت را به همراه دارد. همچنین وجود نداشتن مدیریت درست در بازارها تحت تاثیر نبود آمار برآوردی دقیق از میزان تولید داخلی ممکن است به‌رغم وجود توان تامین یک کالا در کشور، واردات مازاد بر نیاز انجام شود.

تمام این شرایط بر این امر تاکید ویژه دارد که پیش‌بینی‌پذیر کردن بازارها می‌تواند به حل این مشکلات کمک کند و ابزارهای مالی موجود در بورس کالا می‌تواند به بهترین شیوه به تحقق این هدف یاری برساند. ابزارهایی مثل معاملات «سلف» و «آتی» و «آپشن» که ابزارهایی برای پیش‌بینی بازارها بوده و برای بازه‌های زمانی بلندمدت می‌توانند به امر برنامه‌ریزی و پیش‌بینی‌ها کمک کنند.در ماده ۳۲ قانون برنامه ششم توسعه بند الف هم بر لزوم استفاده از ابزارهای مالی ازسوی دولت و نهادهای دولتی برای مدیریت بازارها و پیش‌بینی آنها به ویژه برای کالاهای اساسی اشاره شده و محمد شریعتمداری وزیر صنعت، معدن و تجارت نیز در نخستین جلسه ستاد تنظیم بازار در دولت دوازدهم به لزوم پیش‌بینی‌پذیر کردن بازارها به کمک بورس کالا و ابزارهای آن تاکید کرد.

  بهبود فضای تصمیم‌گیری با ابزارهای پوشش ریسک

مهدی کارنامه حقیقی، کارشناس بازار سرمایه درخصوص پیش‌بینی‌پذیر کردن بازارها به کمک ابزارهای مالی گفت: کاملا موافق هستم که پوشش ریسک می‌تواند به بهبود فضای تصمیم‌گیری در بین فعالان واقعی (تولید‌کنندگان و مصرف‌کنندگان نهایی) اقتصاد منجر شود.وی افزود: وقتی به آمار متغیرهای اقتصاد کلان کشور طی دهه‌های گذشته نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که دارای بی‌ثباتی شدید بوده‌اند. میانگین و انحراف معیار (به‌عنوان معیاری از ریسک) نرخ تورم رقم بالایی بوده است، نرخ بهره اسمی و واقعی نیز نوسانات زیادی داشته و متعاقب آن میزان سرمایه‌گذاری نیز با نوسانات شدید روبه‌رو‌ شده است.  کارنامه حقیقی افزود: از سویی دیگر نرخ ارز نیز به‌طور متناوب با شوک قیمتی مواجه بوده که منجر به ایجاد فضای نامطمئن در اقتصاد می‌شود و توقف تصمیمات بسیاری از فعالان اقتصاد را تا مدتی پس از وقوع شوک به همراه می‌آورد. وی ادامه داد: همچنین نوسانات قیمت نفت باعث ایجاد نوسان در منابع بودجه دولت و به هم ریختگی برنامه از قبل تعیین شده می‌شود و عموما این به‌هم‌ریختگی‌ها با توقف پرداخت‌های عمرانی دولت جبران می‌شود که انبوهی از طرح‌های نیمه تمام و انباشت بدهی‌های دولت به پیمانکاران را به دنبال می‌آورد.  این کارشناس بازار سرمایه گفت: در چنین فضای اقتصادی برای کاستن از نتایج نامطلوب نوسانات بالا و نااطمینانی‌های گسترده متغیرهای کلان، استفاده از ابزارهای پوشش ریسک می‌تواند گزینه‌ای منطقی باشد. وی تاکید کرد: متاسفانه گاهی برای کاستن از این نوسانات به اقداماتی آسیب‌زا و نه استفاده از ابزارهای پوشش ریسک متوسل شده‌ایم که منجر به کاستن نوسان یک متغیر اقتصادی شده‌اند اما با افزایش نوسان در دیگر متغیرها آسیب‌های جدی را به کل سیستم اقتصاد وارد کرده‌اند. وی افزود: به‌عنوان مثال سرکوب نرخ ارز و افزایش واردات کالاهای اساسی برای کنترل نرخ تورم و کاهش نوسانات آن راه‌حلی بوده که معمولا توسط دولت‌ها اجرا شده اما همزمان باعث از تعادل خارج شدن دیگر متغیرهای اقتصادی شده و آثار سوئی را در بلندمدت به اقتصاد وارد کرده است.

  ابزارهای مالی بورس راه حل رفع نوسانات شدید در اقتصاد

وی با بیان اینکه ابزارهای پوشش ریسک مانند قراردادهای آتی، سلف، اختیارهای معامله و... می‌توانند در یک بستر سازمان‌یافته راه‌حل رفع نوسانات شدید در اقتصاد ما باشند، گفت: اقتصاد ما تجربه استفاده از این ابزارها در چند سال اخیر را داشته و بورس کالا به‌عنوان یک پیشقدم در این عرصه وارد شده است.وی اضافه کرد: با توجه به نتایج موفقیت‌آمیز در راه‌اندازی بستر بازار ابزارهای پوشش ریسک به نظر می‌رسد که اکنون زمان آن فرارسیده است که عمق این بازار افزایش پیدا کند و دامنه وسیعی از کالاها و دارایی‌ها را شامل شود.

  پیش‌شرطی برای تعمیق بازار کالایی

کارنامه حقیقی اظهار کرد: گسترش و ترویج دانش استفاده از این ابزارها یکی از پیش‌شرط‌های تعمیق بازار است. برای تحقق این امر به نظر می‌رسد برگزاری جلسات آموزشی حضوری در میان فعالان اقتصادی و آگاه ساختن آنها به چگونگی استفاده از ابزارهای پوشش ریسک ضروری است.وی افزود: راه‌اندازی بازار آتی ارز و رواج ابزارهای پوشش ریسک در این حوزه می‌تواند بسیاری از بی‌ثباتی‌ها و نا‌اطمینانی‌های اقتصاد را برطرف کند و کمک شایانی به تحقق موضوع یکسان‌سازی نرخ ارز داشته باشد. به این جهت اولویت توسعه بازارهای آتی می‌تواند به بازار ارز اختصاص یابد.