با تولید ۲۴هزار تنی روانکار محقق شد
سبقت تولید «به‌تام» از توتال
سال گذشته تغییرات قیمت ارز و قیمت‌گذاری دستوری بلای جان صنعت روانکار بود و درحالی‌که قیمت ادتیو و روغن پایه ۲ و ۳ وارداتی روز‌به‌روز افزایش می‌یافت، قیمت محصولات روانکاری با دستور شورای رقابت افزایش چندانی نداشت. همین امر باعث شد حال صنعت خوب نباشد و برای جبران زیان خود نگاهی به بازارهای صادراتی داشته باشند. شرکت به‌تام روانکار یا همان به‌توتال سابق، از جمله شرکت‌های تولیدکننده روانکار است که نقدی جدی به قیمت‌گذاری دستوری دارد که معتقد است این اقدام سود قابل‌توجهی را به جیب دلالان می‌ریزد. این شرکت که حاصل سرمایه‌گذاری شرکت نفت بهران و توتال فرانسه است، چند سالی است که به واسطه تحریم نام خود را از به‌توتال به به‌تام تغییر داده است.
در ادامه گفت‌وگوی «دنیای‌اقتصاد» با مهدی رفیعی، مدیرعامل شرکت به‌تام روانکار را از نظر می‌‌گذرانید.
تاریخچه‌‌‌ای از شرکت به‌تام روانکار بفرمایید.
شرکت به‌توتال سابق که در حال حاضر با نام به‌تام در بازار شناخته شده است، حاصل مشارکت دو کشور ایران و فرانسه است که نمایندگی ایران را در آن زمان بنیاد مستضعفان و شرکت بهران داشتند و نماینده فرانسه نیز شرکت توتال بود. حاصل این مشارکت تاسیس شرکتی به نام به‌توتال بود که به‌دلیل تامین روانکار دو شرکت بزرگ خودروساز فرانسوی رنو و پژو که در ایران برنامه توسعه داشتند، ایجاد شد. سیاست کلان خودروسازها در دنیا به این صورت است که بعد از ورود به یک بازار، رها شده نخواهد بود و حمایت‌‌‌های متفاوت و خدمات پس از فروش خود را دنبال می‌کنند و مهمترین آن تامین روانکار مناسب خودرو است که این اتفاق در ایران با تاسیس به‌توتال رخ داد. برای همین منظور در ابتدا محلی را برای تاسیس این شرکت در نظر گرفتند که برای این منظور زمینی به مساحت ۲۰هزار مترمربع اختصاص پیدا کرد و شروع به انتقال تجهیزات توتال فرانسه به این کارخانه کردند. این پروسه از سال ۸۱ تا سال ۸۶ ادامه پیدا کرد. در این بین محصولات وارداتی شرکت توتال از فرانسه به ایران حمل و توسط این شرکت در ایران توزیع می‌‌‌شد. از سال ۸۶ این محصولات در ایران تولید شد و ما توانستیم پلنت گریس و پلنت بلندینگ را در شهر صنعتی کاوه ایجاد کنیم. تجهیزات، فرآیندها و فرمول‌‌‌ها از شرکت توتال به این کارخانه انتقال پیدا کرد و از شرکت فرانسوی مدیر مستقر در کارخانه حضور پیدا کرد و این شرایط تا سال ۱۳۹۱ ادامه پیدا کرد. از ۴۶۳ تن فروش در سال اول شروع کردیم تا سال ۲۰۱۸ که آخرین حضور توتالی‌‌‌ها در ایران بود و توانستیم به رقم ۲۳هزار تن فروش برسیم. فرانسوی‌‌‌ها از سال ۹۱ از ایران رفتند، اما دو تا سه سال قرارداد این شرکت با توتال تمدید شد که با همان شرایط قبل کار ادامه پیدا کرد، تا سال ۲۰۱۸ که با حضور ترامپ و تحریم‌‌‌های آمریکا، فرانسوی‌‌‌ها نام، لوگو و برند خود را از ایران بردند و درخواست داشتند که نامی از توتال در هیچ یک از محصولات و تولیدات شرکت نباشد. بنابر این شرکت ری‌برندینگ کرد و با برندی جدید به نام به‌تام یا BT شروعی دوباره داشت. مسلما سال اول، دوم و سوم سال سختی برای شرکت بود. خوشبختانه با توجه به پتانسیل و ظرفیت مناسبی که در شرکت بود، تلاش‌‌‌های زیادی شد تا شرکت حفظ شود. به هر حال با اینکه خود فرانسوی‌‌‌ها نبودند، اما تجهیزات، فرآیندها و مکانیزم در کارخانه بود، آرام آرام توانستیم با حفظ کیفیت محصولات را به بازار عرضه کنیم و به طور میانگین سالی ۱۵ تا ۲۵درصد افزایش تولید داشتیم. در سال ۲۰۲۲ توانستیم به تولید و عرضه ۲۴هزار تن دست پیدا کنیم و از حجم تولید و تارگت توتال عبور کردیم. با این حال تقاضای بازار زیاد است و متاسفانه از بازار عقب هستیم.
محصولات به‌تام برای عرضه به چه گروه‌‌‌هایی تولید می‌‌‌شوند؟
در سه گروه عرضه محصول داریم. اول به گروه خودروسازها عرضه محصول داریم که بخش اعظم محصولات ما به این گروه تعلق دارد. گروه دوم مربوط به روانکارهای صنعتی و صنایعی مانند فولاد، نیروگاه‌‌‌ها و صنایع معدنی و به تازگی صنایع سیمان است. بخش سوم محصولات ما مربوط به محصولات مورد استفاده اتوسرویس‌‌‌ها مثل ضد‌یخ است. تجهیزات گریس ما در خاور‌میانه منحصر به فرد است.
چه برنامه‌‌‌ای برای سال 1402 و توسعه فعالیت شرکت دارید؟
در سال 1401 حدود 49 محصول جدید را در بخش روانکاری فرموله کردیم. در بخش گریس 11 محصول جدید را توانستیم نهایی کنیم و به بازار عرضه کنیم. در چهار ماه ابتدایی سال 2023 میلادی توانستیم 13 محصول جدید را که واحد تحقیق و توسعه ما روی آن کار می‌‌‌کردند، به نتیجه برسانیم. برنامه داریم تا 25هزار متریک تن محصول تولید کنیم و از اهداف ما رسیدن به صادرات به ارزش 2 میلیون دلار است که با تولید این حجم تولید به نتیجه خواهد رسید. شش پروژه را تعریف کردیم که از آن جمله می‌توان به افزایش ظرفیت مخازن اشاره کرد. اگر بخواهیم به این حجم تولید برسیم باید ظرفیت را از 6هزار و 500 تن به 12هزار و 500 تن برسانیم. امسال یک خط‌پرکنی جدید به خطوط این شرکت اضافه خواهد شد. در حال حاضر برنامه داریم تا خط تولید ضد یخ را تمام‌مکانیزه کنیم که در حال حاضر بخشی از آن دستی انجام می‌گیرد. پیش‌بینی ما این است که تا سه سال آینده به تولید 30هزار تن از انواع محصولات برسیم.
به نظر شما آیا امکان برگشت توتال وجود دارد و چنانچه برگردد اجازه ادامه کار به این شرکت داده می‌شود؟
پیش‌بینی ما این است که توتال برای فعالیت در ایران در صنایع بالادستی نفت و گاز حضور پیدا می‌کند و بر اساس اطلاعات جدید دیگر راهبرد توتال صنایع پایین‌دستی نیست. شرایط امروز شرکت به نحوی است که به تنهایی می‌تواند به بقای خود ادامه دهد، اما از همکاری با توتال نیز استقبال می‌‌‌کنیم. شرکت توتال ما را ترک کرده است و برای ترک این شراکت باید جوابی داشته باشند و هزینه‌ای را که روی دست ما گذاشتند باید پرداخت کنند. اما اگر توتال بخواهد با ما مشارکتی بکند که به واسطه آن بازارهای بین‌المللی ما را توسعه دهد، بعد از حضور و برطرف کردن سوءتفاهم‌‌‌های بین دو شرکت، امکان توافق جدید هست. اما در شرایط فعلی و با همین بازار فعلی جوابگو هستیم و نیازی به کمک توتال نداریم.
مهمترین اهداف شما برای حضور در نمایشگاه چیست؟
نمایشگاه یک عرصه و میدان حضور داخلی و بین‌المللی است. به‌دلیل حضور متخصصان غنیمتی برای شرکت‌هایی مثل ما و باقی شرکت‌هاست. فرصتی است تا شرکت‌ها از آخرین دستاوردهای خود رونمایی کنند و آنها را به نمایش بگذارند. امکان آمادگی شرکت‌ها برای مذاکره و توافق‌‌‌های داخلی و بین‌المللی وجود دارد که می‌تواند منافعی را برای کشور داشته باشد. برای این نمایشگاه اهمیت ویژه‌‌‌ای قائل هستیم و حضورمان پررنگ است.
با توجه به تک‌سهامدار بودن شرکت به‌تام، آیا امکان دارد این شرکت سرمایه‌گذار دیگری جذب کند؟
با هلدینگ انرژی گستر سینا مذاکراتی شده است و قرار شد بخشی از سهام شرکت توسط این هلدینگ عرضه شود. برای بورسی شدن نیز مانعی نداریم، اما در اولویت‌‌‌های شرکت نیست.
به نظر می‌رسد اثرات تحریم در صنعت روانکار کمتر شده است، اما همچنان مشکلاتی نیز در تامین مواد اولیه مخصوصا ادتیو دارید، چگونه توانستید با این مشکلات مقابله کنید؟
با توجه به سابقه شرکت در همکاری با تامین‌‌‌کننده‌‌‌های بزرگ ادتیو و روغن پایه، این توانمندی را از قبل داشتیم و با شرکت‌های واسطه همکاری داشتیم. اگرچه برای تامین این مواد سختی‌‌‌هایی را باید طی کرد، اما مهمترین و شاخص‌ترین دستاورد ما ایجاد مسیری پایدار برای این موضوع بود. با کمک شرکت‌های بین‌المللی مطرح توانستیم مواد اولیه خود را تامین کنیم. البته درخواست‌‌‌هایی را به صورت مستقیم از شرکت‌های تولیدکننده داشتیم، اما به دلیل شرایط تحریمی ترجیح می‌دهند با واسطه کار کنند.
آیا صنعت تولیدکننده روغن پایه ما نباید به سمت تولید روغن پایه 2 و 3 برود یا نیاز آن هنوز در صنعت حس نشده است؟
باید به سمت تولید روغن پایه 2 و 3 برویم، اما در شرایط فعلی زمان آن نرسیده است. شاید به دلیل گروه‌‌‌هایی که منفعت واردات آن را می‌‌‌برند و نظراتی غیرکارشناسی می‌دهند که نیازی به تولید این روغن پایه‌‌‌ها نداریم. متاسفانه برای تامین پایه 2 و 3 وابسته به کشورهایی هستیم که توانمندی نفتی و پتروشیمی آنها کمتر از ایران است و این خبر خوبی نیست. با توجه به ظرفیتی که در این کشور داریم، به جد می‌‌‌گویم که امروز باید بزرگ‌ترین تامین‌کننده ادتیو و روغن‌‌‌های پایه در جهان باشیم که متاسفانه نیستیم. این خیانتی بود که در این کشور شده است و متاسفانه افرادی که منفعتی در واردات داشتند اجازه انتقال تکنولوژی و استفاده از ظرفیت داخلی را ندادند. امروز بیشتر از 90درصد ادتیو مصرفی وابسته به ارز است و هر لحظه شرکت‌های تولیدکننده می‌توانند این صنعت را تهدید کنند.
نظر شما در مورد قیمت‌گذاری دستوری چیست؟
با تمام توانمندی‌‌‌هایی که تیم به‌تام در این مدت کوتاه از خود نشان داده است و تولید را تا این میزان افزایش داده است، متاسفانه با قیمت‌گذاری دستوری سازمان حمایت، منفعت این تلاش بیشتر نصیب دلال‌‌‌هایی شد که تنها واسطه خرید و فروش کالای ما هستند. متاسفانه با محدودیتی که ایجاد می‌کنند فضا را برای سوءاستفاده دلال‌‌‌های فاسد باز می‌‌‌گذارند و سود بدون تلاش را دلال می‌‌‌برد. ما محصول را با قیمت درج شده سازمان حمایت به بازار عرضه می‌‌‌کنیم، اما متاسفانه با قیمت مناسب به دست مردم نمی‌رسد و برخی واسطه‌‌‌ها سود زیادی را بر محصولات اعمال می‌کنند.
