بررسی نرخ تورم در سه سناریو حاکی از آن است که امکان کاهش نرخ سریع تورم تا پایان سال وجود دارد. آخرین آمارهای مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در خردادماه به ۴/ ۵۰ درصد رسیده است، براساس این سه سناریو، اگر رفتار تورم مشابه سه ماه نخست باشد، این نرخ می‌تواند تا پایان سال به کانال ۲۰ درصدی بازگردد، اگر این رفتار مشابه ۶ ماه منتهی به خرداد باشد، این رقم به کانال ۳۰ درصدی می‌رسد و در نهایت اگر رفتار تورم مشابه ۱۲ ماه منتهی به خرداد باشد، در انتهای سال نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در کانال ۴۰ درصد خواهد بود. باید تاکید کرد که این سناریوها در حالتی محقق می‌شود که اقتصاد کشور با ریسک سیاسی شدیدی روبه‌رو نشود.

رفتار تورمی در سال قبل

مرکز آمار ایران گزارش شاخص بهای مصرف‌کننده در خردادماه را منتشر کرد. این گزارش، نسبت به گزارش‌های قبلی یک نقطه تمایز داشت و آن آمار پایین نرخ تورم ماهانه بود. در این گزارش، نرخ تورم ماهانه تنها به میزان ۸/ ۰ درصد گزارش شده است. اگرچه نرخ ۸/ ۰ درصد در اقتصادی که شرایط معمول را سپری می‌کند، نرخ تورم ماهانه تقریبا بالایی محسوب می‌شود، اما این رقم در شرایط کنونی وضعیت اقتصادی کشور، یک رقم پایین بوده است. از فروردین سال ۹۷ تا اردیبهشت‌ماه سال ۹۸، نرخ تورم ماهانه هیچ‌گاه به زیر یک درصد نرسیده بود و در نتیجه نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه و نرخ تورم متوسط نیز حرکت صعودی خود را ادامه دادند. نکته قابل‌توجه رشد سریع نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در سال ۱۳۹۷ بود. نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در فروردین سال ۱۳۹۷ در سطح ۷ درصد قرار داشت که تا اسفند سال ۱۳۹۷ این رقم به ۵/ ۴۷ درصد می‌رسد، یعنی رشدی به میزان ۴۰ واحد درصد. این افزایش سریع در نرخ تورم طی دهه‌های اخیر بی‌سابقه بود و حتی در ابتدای دهه ۹۰ نیز افزایش نرخ تورم با این شیب رخ نداده بود، در فروردین سال ۹۱ نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه از ۱۲ درصد به ۳۸ درصد افزایش پیدا کرده بود. از این حیث آمار افزایش نرخ تورم در سال ۱۳۹۷ منحصر به فرد بوده است. آمارهای تورمی در سال ۱۳۹۸ نیز نشان می‌دهد که نرخ تورم ماهانه به شکل پلکانی کاهش پیدا کرده است. نرخ‌های تورم ماهانه ۴ درصد، ۵/ ۱ درصد و ۸/ ۰ درصد در سه ماه نخست رقم خورده و نشان می‌دهد که طی این مدت روند نرخ تورم ماهانه نزولی بوده است، با این روند طی یک سال و یک فصل گذشته، سوال مهم این است که نرخ تورم با توجه به سناریو‌های مختلف در کجا قرار خواهد گرفت. به‌طور کلی می‌توان سه سناریو برای تورم سال ۱۳۹۸ با توجه به حافظه قبلی تورم در نظر گرفت. البته تحقق، هر یک از این سناریوها بستگی به شرایط اقتصادی و سیاسی کشور در ماه‌های پیش‌رو دارد، اما می‌تواند یک چشم اندازی را در اختیار مخاطبان اقتصادی قرار دهد. این سناریو نشان می‌دهد که احتمال یک فروکش تورمی در اقتصاد ایران دور از ذهن نیست.

سه سناریو برای تورم

سناریوی نخست: بررسی‌ها نشان می‌دهد که نرخ تورم ماهانه در سه ماه نخست سال‌جاری به‌طور متوسط به میزان ۱/ ۲ درصد بوده است. به نظر می‌رسد که می‌توان این نرخ را به‌عنوان یک سناریوی حداقلی درنظر گرفت و پیش‌بینی کرد که اگر نرخ تورم ماهانه در ماه‌های آتی در این سطح باشد، یعنی در هر ماه ۱/ ۲ درصد به میزان شاخص بهای مصرف‌کننده اضافه شود، در نتیجه نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در میانه سال به رقم ۳۸ درصد و تا پایان سال به رقم ۳/ ۲۸ درصد کاهش می‌یابد. این رقم تقریبا، نصف تورم نقطه‌به‌نقطه در خردادماه است و نشان می‌دهد که نرخ تورم پتانسیل کاهش سریع را دارد. همچنین براساس این سناریو، نرخ تورم متوسط نیز تا نیمه نخست سال ۱/ ۴۳ درصد خواهد شد و پس از آن وارد یک مسیر نزولی شده و به سطح ۷/ ۳۷ درصد کاهش خواهد یافت. البته حتی رقم ۱/ ۲ درصد برای یک ماه تورم پایینی محسوب نمی‌شود، این سناریو براساس شرایط نرخ تورم در سه ماه گذشته در نظر گرفته شده است. حتی با درنظر گرفتن این رقم نیز مشاهده می‌شود که نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه با شیب قابل توجهی در پایان سال کاهشی خواهد شد و به سطح ۲۸ درصد می‌رسد.

سناریوی دوم: در سناریو دوم می‌توان تغییرات نرخ تورم ماهانه در ۶ ماه منتهی به خردادماه سال‌جاری را مدنظر قرار داد. بر این اساس، میانگین این نرخ در ۶ ماه مورد بررسی رقمی معادل ۴/ ۲ درصد خواهد بود. با این رقم نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در میانه سال به سطح ۵/ ۳۹ درصد خواهد رسید، همچنین نرخ تورم متوسط رقمی معادل ۳/ ۴۳ درصد خواهد بود. این موضوع نیز نشان می‌دهد که حتی در یک سناریو میانه نیز نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه کاهش قابل توجهی را ثبت خواهد کرد. با تداوم این روند در پایان سال نیز نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه به سطح ۸/ ۳۱ درصدی خواهد رسید. نرخ تورم متوسط نیز تا پایان سال به سطح ۳/ ۳۹ درصد می‌رسد.

سناریوی سوم: برای سناریوی سوم، می‌توان پیش‌بینی کرد که نرخ تورم ماهانه تا پایان سال‌جاری در هر ماه به اندازه متوسط ۱۲ ماه منتهی به خرداد سال‌جاری حرکت کند. متوسط تورم ماهانه طی یک سال منتهی به خردادماه معادل ۵/ ۳ درصد است، البته بعید است که در شرایط پایداری اقتصاد نیز این وضعیت تا پایان سال‌جاری تکرار شود، اما حتی با در نظر گرفتن این سناریو نیز نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه مسیر نزولی را طی خواهد کرد. براساس سناریوی سوم، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه در میانه سال به سطح ۱/ ۴۴ درصد و نرخ تورم متوسط به رقم ۲/ ۴۴ درصد خواهد رسید. همچنین براساس معیار پیش‌بینی سوم، نرخ تورم نقطه‌به‌نقطه تا پایان سال به سطح ۱/ ۴۵ درصد خواهد رسید، از سوی دیگر نرخ تورم متوسط نیز تا پایان سال به سطح ۴/ ۴۵ درصد می‌رسد. حتی در این سناریو بدبینانه نیز نرخ تورم متوسط به سطح پایین تر از ۵۰ درصد می‌رسد. بنابراین رسیدن نرخ تورم به نقطه بالای ۵۰ درصد در سال‌جاری نیازمند یک شوک قوی و غیرمنتظره است، در غیر این صورت روند نرخ تورم با شدت‌های متفاوت حتما نزولی خواهد بود.  

12