با عجله تصمیم نگیرید!
وزیر خارجه آمریکا در سخنان اخیر خود به وضوح اعلام کرد، تحریم‌های جدید و یکجانبه که سخت‌ترین تحریم‌ها در تاریخ خواهند بود اقتصاد ایران را نابود خواهد کرد. تهدیدها به‌عنوان ابزاری برای آمریکا ادامه پیدا می‌کند البته هنوز نمی‌توان با قطعیت گفت تصمیم شرکت‌ها چه خواهد بود. اتحادیه اروپا اعلام کرده اقداماتی برای حفاظت از شرکت‌های اروپایی فعال در ایران انجام خواهد داد اما تحریم‌های جدید مسلما وضعیت را برای شرکت‌های خارجی که با ایران همکاری دارند و بین‌المللی هستند پیچیده کرده است.
مدیر یکی از شرکت‌های اروپایی می‌گوید: «پیام این است: اینجا روم است و سزار تغییر عقیده داده است و اگر نافرمانی ببیند دهکده را به آتش خواهد کشید.» او نیز مانند بسیاری دیگر از مدیران اروپایی به شرط آنکه نامی از وی برده نشود در مصاحبه شرکت کرد. واقعیت این است که این روزها مدیران شرکت‌ها نگران آن هستند که اظهارنظرشان سبب خشم ایران یا آمریکا شود. هنوز مشخص نیست تاثیر کلی تحریم‌های جدید چه میزان خواهد بود. با آنکه میزان سرمایه‌گذاری شرکت‌های خارجی در ایران طی دو سال اخیر دو برابر شده و از ۲ میلیارد دلار به ۴ میلیارد دلار رسیده اما این رقم برای یک اقتصاد ۴۳۰ میلیارد دلاری رقم قابل ملاحظه‌ای نیست.
یکی از کارشناسان می‌گوید به نظر می‌رسد تحریم‌های جدید و تهدید مجازات شرکت‌های غربی بیش از آنکه با هدف لطمه زدن به اقتصاد ایران باشد برای قدرت‌نمایی بوده است. مهم‌ترین بخش، بخش نفت است و حضور شرکت‌های اروپایی در این بخش بسیار اندک است. اما طی سه سال اخیر تاثیر حضور شرکت‌های غربی در ایران اندک نبوده است. بیلبوردهای تبلیغاتی شرکت بوش آلمان نشان می‌دهد این شرکت خواستار حضور گسترده در بازار بزرگ ایران است. همچنین لوگوی شرکت ای بی بی گلوبال که یک شرکت سوئدی فعال در حوزه‌های مختلف است در ایران دیده می‌شود. حتی از کشورهای عربی نیز شرکت‌هایی مشغول فروش کالاهای خود در ایران هستند.
اکنون بسیاری از این نوع سرمایه‌گذاری‌ها به ویژه آنهایی که از سوی شرکت‌های بزرگ و دارای فعالیت تجاری و مالی در آمریکا صورت گرفته در حال پایان یافتن است. بنا به گزارش‌های منتشر شده، دو شرکت بزرگ نفتی توتال فرانسه و انی ایتالیا قصد دارند پروژه‌های خود را در میادین انرژی ایران کنار بگذارند. همچنین دو شرکت کشتیرانی TORM و مرسک، ارتباط خود را با بنادر ایران به پایان می‌برند و یک شرکت فولادسازی ایتالیا به نام دانیلی که یک سال پیش کارخانه‌ای بزرگ در ایران تاسیس کرد باید سهام خود را بفروشد و از ایران خارج شود. شرکت آمریکایی پراکتر‌اند گمبل که فروشنده محصولات مصرفی است و در ایران به فروش شامپو مشغول بود در حال اخراج کارکنان خود و آماده شدن برای خروج از ایران است.
اما مجموعه‌ای بزرگ از شرکت‌های دیگر هنوز درباره خروج از ایران یا ادامه همکاری با این کشور تصمیم‌گیری نکرده‌اند. اینها شرکت‌هایی هستند که محصولاتشان مشمول تحریم نیست: شکلات، نوشیدنی، تجهیزات پزشکی، دارو و لباس جز این‌گونه محصولات هستند. شرکت آدیداس آلمان و شرکت دانهامز انگلستان در تهران شعبه‌هایی دارند. دو شرکت پژو و رنو فرانسه، به ایران خودرو می‌فروشند و شرکت سوئدی اسکانیا اتوبوس و کامیون به ایران می‌فروشد.
به این ترتیب بسیاری از شرکت‌های اروپایی و آسیایی در ایران به فعالیت خود ادامه خواهند داد اما در هر حال کاهش فعالیت‌های تجاری شرکت‌های خارجی و حضور سرمایه‌گذاران در ایران، به بازار کار این کشور لطمه وارد می‌کند. شرکت‌های ایرانی نیز تحت تاثیر تحولات اخیر و آینده ناشی از تحریم‌ها قرار خواهند گرفت. اینها شرکت‌هایی هستند که مشغول فروش کالا و خدمات شرکت‌های خارجی هستند. مدیران برخی از این شرکت‌ها می‌گویند همزمان با کاهش فعالیت شرکت‌های خارجی مجبور هستند از نیروی کار خود بکاهند.
تعداد کمی از دیپلمات‌ها و تحلیلگران اروپایی معتقدند تحریم‌های جدید علیه ایران همان تاثیری را خواهد داشت که وزیر خارجه آمریکا می‌خواهد و نکته مهم این است که به دلیل میزان اندک همکاری‌های تجاری و اقتصادی ایران و آمریکا، عملا تاثیرات منفی تحریم‌های جدید بر شرکت‌های اروپایی وارد خواهد شد و آمریکایی‌ها لطمه‌ای از آن نمی‌بینند. یک دیپلمات اروپایی می‌گوید: «آمریکایی‌ها اقتصاد و ثبات ایران را هدف قرار داده‌اند، اما تبعات سیاست‌های یاد شده را نه آنها، بلکه ما در اروپا تحمل خواهیم کرد. من شک دارم تحریم‌های جدید تاثیر بزرگی برای اقتصاد ایران بگذارد اما اگر ایران بی‌ثبات شود، اروپا از این بی‌ثباتی زیان خواهد دید زیرا در اثر بی‌ثباتی نه تنها موج مهاجران شدت پیدا می‌کند بلکه منطقه دچار بی‌ثباتی خواهد شد. در حال حاضر سفارتخانه کشورهای اروپایی در ایران به شرکت‌های این قاره توصیه کرده‌اند با عجله تصمیم نگیرند و به فعالیت خود در ایران ادامه دهند اما مسلما شرکت‌ها به‌طور مستقل در این زمینه تصمیم‌گیری خواهند کرد.»
آنچه در ماه‌های اخیر رخ داده الگویی مشخص داشته است به این معنا که رهبران اروپا تلاش کرده‌اند ترامپ را به باقی ماندن در پیمان هسته‌ای ایران متقاعد کنند، اما او که ظاهرا از این تلاش‌ها لذت می‌برده در نهایت تصمیم می‌گیرد از این پیمان خارج شود. نکته جالب توجه این است که او از دیگر کشورها می‌خواهد به خواسته آمریکا عمل کنند و بر ایران فشار وارد کنند و این در حالی است که اقتصاد آمریکا از تصمیم ترامپ حداقل تاثیر را می‌پذیرد. بسیاری از رهبران اروپا تاکید کرده‌اند مادام که ایران به پیمان هسته‌ای پایبند باشد، آنها هم پایبند خواهند بود اما در عمل اروپایی‌ها امید دارند بتوانند راهی برای تشویق آمریکا به بازگشت به این پیمان بیابند و از این طریق منافع اقتصادی اروپا حفظ شود. سوال اصلی برای اروپایی‌ها این نیست که آیا به پیمان یاد شده پایبند خواهند بود یا نه، بلکه این است که آیا می‌توانند و تمایل دارند به‌طور فعال از شرکت‌های خود در برابر اقدامات آمریکا حفاظت کنند یا نه؟
ارسال نظر