بازی‌های رایانه‏‌ای؛ نجات‏‌بخش حافظه سالمندان

هرچند که آستانه خاصی برای پیری وجود ندارد، اما صاحب‌نظران و برنامه‌‌ریزان معمولا در مطالعات جمعیتی ایران، سالمندان را جمعیت در سنین ۶۵ سال و بیشتر در نظر گرفته‌‌اند. بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی، سالمندی که معمولا از دیدگاه سن تقویمی از ۶۰ سالگی به بعد اطلاق می‌شود، نتیجه سیر طبیعی زمان است که به تغییرات فیزیولوژیکی، روانی و اجتماعی در سالمندان منجر می‌شود. این سازمان اعلام کرده است که جمعیت سالمندان به‌‌سرعت در حال افزایش است و انتظار می‌رود از میزان ۸۴۰میلیون در سال۲۰۱۳ به ۲‌میلیارد نفر تا سال۲۰۵۰ برسند.  بر اساس نظر متخصصان، ازجمله تغییرات مبتنی بر سن در سالمندی، کاهش توانمندی‌‌های شناختی مانند عملکردهای حافظه، توجه و پردازش شناختی است. با افزایش سن، ممکن است سطح بخش‌‌هایی از مغز مانند ارتباط و کارکرد لوب پیشانی و هیپوکامپ که تعیین‌‌کننده فرآیندهای شناختی مانند توجه، حافظه فعال، حافظه رویدادی و عملکرد اجرایی است کاهش پیدا کرده و با افت عملکردهای شناختی مانند حافظه فعال، حافظه رویدادی و عملکرد اجرایی در سالمندان همراه شود. حافظه فعال و رویدادی با عملکردهای شناختی دیگر مانند سرعت پردازش و موقعیت‌‌یابی قویا مرتبط هستند. عملکرد اجرایی نیز عبارت است از توانمندی تغییر‌دادن تکالیف، بازداری و یادگیری در افراد که افت کارکرد آنها تاثیر قابل‌‌توجهی بر زندگی سالمندان می‌‌گذارد.

با توجه به اهمیت موضوع سالمندی در جامعه ما، گروهی از محققان کشور از دانشگاه علوم‌پزشکی شهیدبهشتی اقدام به انجام مطالعه‌‌ای کرده‌‌اند که در آن تاثیر بازی‌های رایانه‌‌ای بر بهبود حافظه کاری، حافظه دیداری و کنترل عملکرد اجرایی سالمندان مورد بررسی علمی واقع شده است. در این پژوهش که روی ۴۰ نفر از سالمندان شهر تهران انجام شده، از نیمی از مشارکت‌‌کنندگان خواسته شده است که طی روندی شامل ۱۵‌جلسه‌‌ یک‌‌ساعته، بازی رایانه‌‌ای موسوم به «لوموسیتی» را انجام دهند و سپس توانایی‌‌های حافظه‌‌ای و شناختی آنها با گروهی که بازی نکرده‌‌اند، مورد مقایسه واقع شده است. نتایج بررسی‌‌های انجام شده در این تحقیق نشان می‌دهد که انجام بازی‌های رایانه‌‌ای می‌تواند به بهبود حافظه و عملکردهای شناختی سالمندان کمک کند.

محققان توصیه کرده‌‌اند که در آسایشگاه‌‌های سالمندان و مراکز مربوطه از این بازی‌ها برای توان‌‌بخشی افراد سالمند استفاده شود. بر این اساس، در بازی‌های رایانه‌‌ای که با تصاویر مختلف برای ترغیب‌کردن بازی‌‌کنندگان اجرا می‌‌شوند، مهم‌ترین مولفه‌‌ای که تقویت می‌شود، حافظه دیداری کوتاه‌‌مدت است. بازی‌های رایانه‌‌ای که دارای تصاویر اکشن‌تر و پویاتر هستند نیز حافظه دیداری را بیشتر تحریک می‌کنند و درنتیجه آن، بازی‌‌کنندگان فعال این نوع بازی‌های رایانه‌‌ای، نسبت به افراد دیگر، از حافظه کوتاه‌‌مدت دیداری بهتری برخوردار خواهند بود.