شیبوساوا، پدر صنایع مدرن ژاپن

دنیای‌اقتصاد : شیبوساوا ایچی (۱۹۳۱-۱۸۴۰) را پدر صنایع مدرن ژاپن نامیده‌اند؛ کارآفرینی نستوه و خلاق که در دوران حیات پرثمر خویش نزدیک به ۵۰۰ شرکت و بانک تجاری راه‌اندازی کرد. او نقش پر رنگی در گذار ژاپن از دنیای سامورایی‌ها و حاکمیت فئودالی (شوگون‌سالاری) به دوران صنعتی قرن بیستم داشته است. تا پیش از انقلاب میجی و شکوفایی صنعتی ژاپن، این کشور به‌دست شوگون‌ها و خاندان توکوگاوا اداره می‌شد.

از این دوران با عنوان دوره ادو نیز یاد می‌شود. پایگاه حکومت شوگون‌سالار توکوگاوا قصر ادو (توکیو امروز) بود. این حکومت از سال ۱۶۰۳ تا ۱۸۶۸ که آغاز دوران تجدید حیات ژاپن بود، پایدار ماند. زندگی و کار شیبوساوا، نقطه عطفی در تاریخ معاصر ژاپن محسوب می‌شود. چگونگی کسب‌وکارهای فراوانی که او راه‌اندازی کرد و سپس آنها را از طریق شبکه مدیرانش پیش برد، از جمله درس‌های مدیریت صنعتی نوین است. او علاوه بر مشارکت در تاسیس ده‌ها شرکت تولیدی، نخستین بانک مدرن مبتنی بر مالکیت سهام و نیز بورس اوراق بهادار را در ژاپن راه‌اندازی کرد. بسیاری از شرکت‌هایی که او بنیان نهاد تا به امروز باقی مانده‌اند. شیبوساوا همچنین موسس اتاق بازرگانی و صنایع ژاپن است. او در تاسیس چندین بیمارستان‌، بسیاری از مدارس نوین، دانشگاه‌ها (از جمله اولین دانشگاه زنان در ژاپن)، هتل امپریال در توکیو و سازمان‌های خیریه و صلیب سرخ ژاپن نقش داشت. شیبوساوا ۱۶مارس۱۸۴۰ در یک خانه کشاورز در کیارایجیما (واقع در شهر فعلی فوکایا) به دنیا آمد. در کودکی خواندن و نوشتن را نزد پدرش آموخت. در محیط خانواده با پرورش ابریشم آشنا شد و سپس اخلاق و رفتار کنفوسیوسی و تاریخ ژاپن را زیر نظر اوداکا جونچو، دانشمندی که پسرعموی او بود، فراگرفت. شیبوساوا در بیست‌وسه سالگی زادگاهش را ترک کرد و به خدمت هیتوتسوباشی یوشینوبو، مقام شوگون آن دوره درآمد. از همان‌جا بود که خلاقیت و توان ذهنی و عملی خود را نشان داد. هنگامی که بیست‌وهفت ساله بود، به‌عنوان عضوی از هیات توکوگاوا آکیتاکه به نمایشگاه جهانی (۱۸۶۷) فرانسه رفت و در جریان این سفر از برخی کشورهای اروپایی دیدن کرد. در این سفر شیبوساوا، جوامع و فرهنگ‌های مدرن اروپایی را مشاهده کرد و به اهمیت توسعه صنعتی و اقتصادی پی برد. او پس از بازگشت از اروپا که همزمان با انقلاب میجی بود، یکی از نخستین شرکت‌های سهامی ژاپن را در استان شیزوئوکا تاسیس کرد. پس از آن، او توسط دولت میجی برای عضویت در وزارت دارایی دعوت شد و به‌عنوان مسوول اصلاحات مالی کار خود را آغاز کرد. در سال ۱۸۷۳ شیبوساوا از وزارت دارایی استعفا داد و رئیس بانک دایچی (اولین بانک ملی ژاپن) شد که تحت مدیریت خود او تاسیس شده بود. این بانک در واقع خاستگاه و پایگاه شیبوساوا برای راه‌اندازی صنایع و مشاغل مختلف شد.

شیبوساوا در طول زندگی خود مدافع این ایده بود که تجارت سودمند تابع اخلاق و رفتار نیک است؛ درسی که از مکتب کنفوسیوس آموخته بود. دولت ژاپن در ۹آوریل۲۰۱۹ اعلام کرد که شیبوساوا ایچی شخصیتی تاریخی و ملی است و تصویر او از سال۲۰۲۴ روی اسکناس‌های ۱۰۰۰۰ینی ژاپن درج می‌شود.

منبع:

Shimada, Masakazu (۲۰۱۷) .The Entrepreneur Who Built Modern Japan: Shibusawa Eiichi