به گفته محمدرضا محمدیان ۱۷ مورد از محوطه‌ها و بناهایی که زیر آب رفته‌اند در فهرست آثار ملی ثبت شده است.تپه‌های باستانی این مناطق آثاری از دوران تمدن عیلام ( ۲۷۰۰ پیش از میلاد) را در خود جای داده‌اند. شهرستان دره شهر با آثار متعدد تاریخی یکی از مراکز تاریخی استان به شمار می‌رود که بیشتر آثار مربوط به دوره ساسانی و اسلامی است. این شهر تاریخی جزو نخستین آثار تاریخی ثبت شده استان ایلام در آثار ملی بوده است، محوطه تاریخی این شهر طبق مطالعات و کاوش‌های انجام گرفته مربوط به قرون اولیه اسلامی است.این شهر تاریخی بر اثر وقوع زلزله در سال ۳۳۴ هجری قمری تخریب و خالی از سکنه شده است. تاکنون ۹ فصل کاوش باستان‌شناسی در این محوطه تاریخی صورت گرفته است. گچبری‌های به‌دست آمده در کاوش‌های صورت گرفته در این شهر تاریخی را می‌توان از جمله ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن ذکر کرد.خانه اربایی، بنای مسجد، اماکن حاشیه سیل بند و اماکن مسکونی حاشیه‌نشین شهر از جمله مکان‌هایی هستند که در این اثر تاریخی کاوش شده‌اند.

همچنین در این شهر قدیمی، مدارکی به‌دست آمده که نشان می‌دهد در «سیمره» مراکز صنعتی وجود داشته و سفالگری و شیشه‌سازی بسیار رایج بوده است، بقایای کوره‌های سفالگری و شیشه‌سازی مدارک بسیار مهمی است که نشان می‌دهد بخشی از اقتصاد این شهر از طریق این دو صنعت تامین می‌شده است. بخشی از یافته‌های بسیار مهم دیگر در «سیمره»، مسجدی است که از دل خاک بیرون آمده و نشان می‌دهد که این بنا، اولین مسجد دوران اوایل ورود اسلام به ایران است.مصالح این بنا از سنگ و گچ است و تاق‌هایی که روی بناهای ورودی معابر ساخته‌شده، همه گهواره‌ای هستند، شبستان و ایوان این مسجد با گچ‌بری‌های بسیار زیبا تزئین‌شده و دارای یک حیاط مرکزی است.در کاوش‌های صورت گرفته در این شهرستان آمده است: در شهر سیمره (صیمره) نشانه‌هایی از قوس‌ها و انحناهای طاق در این ویرانه‌‌ها به چشم می‌خورد و نیز سایه‌روشن‌هایی از عوارض خیابان‌بندی و کوچه‌ها، سیستم شبکه ارتباط شهری در این بافت مشهود است.سر اورول اشتاین در مورد دره شهر (سیمره) می‌گوید: تمام مسافرانی که به ناحیه سیمره آمده‌اند مانند هرتسفلد و اولینسون، دموگان و... این خرابه‌ها را دیده‌اند.

«شهر عجیبی است شاید بیشتر از پنج هزار خانه داشته باشد از ابتدای تنگ تا انتهای آن یعنی دامنه کوه، آثار بنا از گچ و سنگ نمایان است».همچنین اولینسون در سفرنامه خود و در مسیر سفر از ذهاب به خوزستان توصیفی بر سیمره (دره شهر) دارد: به سمت جنوب غربی برای دیدن خرابه‌های شهر سیمره به راه افتادم. فاصله شهر سیمره تا مصب کرخه در حدود سیزده کیلومتر است و موقعیت مکانی آن با سیروان یکی است. فزون بر این چنان شباهتی بین این دو شهر وجود دارد که آنچه درباره سیروان گفته‌ام در باره سیمره نیز صدق می‌کند با این حال یک فرق عمده وجود دارد و آن هم اینکه در اینجا ساختمان‌های بیشتری وجود دارد که بزرگی شهر را می‌رساند و همچنین در سیمره ساختمان‌ها به هم فشرده نیستند و از این رو مسیر خیابان‌ها، بازارها، محل کاروانسراها و عمارات به خوبی آشکار است.

اخبار مرتبط