ابطال قراردادهای تجاری با حکم لنین

از یازدهم تا چهاردهم دسامبر سال ۱۹۱۷ (دهه آخر آذر ۱۲۹۶ هجری خورشیدی) دولت انقلابی شوروی بلشویکی طی چند اعلامیه جداگانه قراردادهای تحمیلی دولت تزاری روسیه به ایران و امتیاز‌های کسب‌شده از ایران را لغو و از بدهی‌های پولی ایران به روسیه صرف‌نظر کرد.لنین شخصا در اعلامیه‌ای که در ۱۴ دسامبر ۱۹۱۷ به امضای او صادر شده بود عهدنامه اوت سال۱۹۰۷ انگلستان و روسیه دایر بر تقسیم ایران به دو منطقه نفوذ و یک منطقه بی‌طرف فی‌مابین و ضمائم محرمانه آن را از درجه اعتبار ساقط کرد.

این فرمان لنین موجب خرسندی روشنفکران و مردم معترض ایران شد تا جایی که محمدتقی بهار و میرزاده عشقی و فرخی‌یزدی و ابوالقاسم لاهوتی در وصف لنین شعر سرودند. دولت انگلستان حدود یک سال بعد یعنی در آذر ماه ۱۲۹۷ با لغو قرارداد ۱۹۰۷ موافقت کرد. هرچند بعد‌ها آشکار شد که هدف انگلیس‌ها از توافق بر سر لغو قرار داد ۱۹۰۷، انعقاد قرارداد ۱۹۱۹ بود که براساس آن ایران به تحت‌الحمایگی دولت بریتانیا درمی‌آمد. با این حال مجلس شورای ملی ایران با قرارداد ۱۹۱۹ مخالفت کرد و آن را مردود دانست. پس از روی کار آمدن گئورگی چیچیرین و قرار گرفتن وی در منصب کمیسر خارجی روسیه شوروی اقدامات انقلابی تداوم یافت. چیچیرین، درباره قرارداد استکباری ۱۹۱۹ انگلستان علیه مردم ایران در روز ۳۰ اوت ۱۹۱۹ چنین گفت: «در این لحظه که انگلستان درنده می‌خواهد کمند اسارت مطلق را بر گردن مردم ایران بیندازد، روسیه شوروی به‌طور رسمی اعلام می‌دارد که قرارداد انگلیس و ایران را به رسمیت نمی‌شناسد و آن را فاقد اعتبار می‌شمارد.»

او در ۲۶ ژوئن ۱۹۱۹ برابر با ۵ تیر ۱۲۹۸ در نامه‌ای به دولت ایران، با ذکر عناوین، کلیه امتیازات مکتسبه روسیه تزاری را به‌صورت یکجا لغو و باطل اعلام کرد. در بخشی از این نامه آمده بود: «۱- تمام بدهی‌های ایران مطابق تقبلات زمان تزاری الغا می‌شود، ۲- روسیه به مداخله خود در عواید ایران از قبیل گمرکات و تلگراف‌خانه‌ها و مالیات‌ها پایان می‌دهد، ۳- دریای خزر برای کشتیرانی در زیر پرچم ایران آزاد اعلام می‌شود، ۴- سرحدات شوروی با ایران مطابق اراده سکنه سرحدی معین خواهد شد، ۵- تمام امتیازات دولت روس و امتیازات خصوصی باطل و از درجه اعتبار ساقط است، ۶- بانک استقراضی ایران با تمام متعلقات، ملک ایران اعلام می‌شود، ۷- خطوط تلگراف و راه‌های شوسه ساخته شده در طول جنگ به ملت ایران واگذار می‌شود، ۸- اصول محاکمات و قضاوت سابق کنسول‌ها کلا باطل می‌شود، ۹- میسیون روحانی ارومیه منحل می‌شود، ۱۰- تمام اتباع روسیه متوطن در ایران مکلف هستند کلیه عوارض و مالیات‌ها را بالسویه با اهالی تادیه کنند، ۱۱- سرحد ایران و روس برای عبور آزاد و حمل مال‌التجاره باز می‌شود، ۱۲- به ایران اجازه ترانزیت مال‌التجاره از روسیه داده می‌شود، ۱۳- دولت روسیه از هرگونه مشارکت در تشکیل قوای مسلح در خاک ایران صرف‌نظر می‌کند، ۱۴- دولت روسیه به ملغی شدن کارگزاری‌ها رضایت می‌دهد و ۱۵- به ایران اجازه داده می‌شود که در کلیه شهرها و بخش‌های شوروی کنسول تعیین کند.»