عکس ناصرالدین‌شاه از خودش

شاید علاقه ناصرالدین شاه به عکاسی به زمانی برگردد که ژول ریشار نخستین معلم زبان فرانسه مدرسه دارالفنون با دوربین اهدایی ملکه ویکتوریا از او عکاسی و شاه جوان را از دیدن تصویر خود سخت ذوق زده کرد. این ذوق و علاقه باعث شد ناصرالدین شاه وقتی ۱۹ سال داشت دستور دهد با دوربین عکاسی از تخت جمشید گزارش تصویری بگیرند و برای او بیاورند. او همچنین دستور داد آقارضاخان اقبال‌السلطنه، از درباریان نزدیک شاه، عکاسی را از فرانسیس کارلهیان عکاس فرانسوی بیاموزد تا بتواند در سفرهای مختلف همراه ناصرالدین شاه باشد و از او عکاسی کند.

در این میان خود ناصرالدین شاه با علاقه و پشتکار خاصی کار یادگیری عکاسی را دنبال می‌کرد و از هر فرصتی برای عکاسی یا سوژه عکس شده استفاده می‌کرد. سوژه‌های ناصرالدین شاه برای عکاسی زنان حرمسرا، وقایع روزمره در کاخ سلطنتی، پرتره نزدیکان و درباریان، اردوکشی‌ها، ییلاق‌ها، سفرها، مراسم سلام، اسب‌دوانی‌ها، شهرها، طبقات مختلف مردم، رجال و البته خودش بود.ناصرالدین شاه یکی از عکاسانی بود که به گرفتن عکس سلفی بسیار علاقه داشت و ذوق آن را داشت که سوژه و عکاس خودش باشد؛ عکس ضمیمه یکی از همین موارد است. شاه قاجار در این عکس که مربوط به سال ۱۲۸۲ه.ق است و نسخه ای از آن در آلبوم خانه کاخ گلستان نگهداری می‌شود به خط خود نوشته است: «این عکس خودم را خودم در اندرون انداخته‌ام.»

ناصرالدین‌شاه عکاس، محمدرضا طهماسب‌پور، ۱۳۸۷ نشر تاریخ ایران