انعقاد عهدنامه گلستان

۲ آبان ۱۱۹۲ش عهدنامه گلستان میان کشورهای ایران و روسیه، در قریه گلستان از توابع قراباغ، منعقد شد. این عهدنامه ۱۱فصلی سه قسمت از مطامع ارضی، سیاسی و اقتصادی روس‌ها را تامین می‌کرد.

بدعهدی انگلستان و فرانسه، تغییر روش سیاسی کشورهای اروپایی و نبودن قشون منظم و مجهز از عواملی بود که موجب شکست ایران در جنگ‌های ۱۰ ساله و اجبار به انعقاد عهدنامه گلستان شد. زنده‌یاد علی‌اصغر شمیم بخشی از کتاب «ایران در دوره سلطنت قاجار» را به عهدنامه گلستان و مفاد آن اختصاص داده است. وی درباره این عهدنامه می‌نویسد: «مفاد عهدنامه گلستان به جز قسمتی که مربوط به انتزاع بخشی از قفقاز از خاک ایران است، بعدها از طرف دولت شوروی سوسیالیستی روسیه لغو شد.  در کتاب «سیاست‌های استعماری روس و انگلیس» نوشته احمد تاج‌بخش آمده است که در معاهده گلستان به‌طور ضمنی ایران قبول کرد که در دریای خزر نیروی دریایی نداشته باشد. طبق ماده ۵، بحر پیمایی در دریای خزر و داشتن کشتی‌های جنگی منحصر به روس‌ها شد. دولت ایران فقط حق داشت کشتی‌های تجارتی در دریای خزر داشته باشد و این کشتی‌ها فقط می‌توانستند برای کمک به نیروهای دریایی روسی که در خطر بودند به سواحل روسیه نزدیک شوند.

 منبع: ایبنا