مداخله آمریکا در خاورمیانه

بخشی از وقایع‌نگاری مداخلات آمریکا در خاورمیانه نشان‌دهنده ماجرای درازدامنی است که ساختار قدرت آمریکا برای به‌دست آوردن و حفظ سلطه ایالات‌متحده در خاورمیانه تلاش کرده است. زیرا منطقه خاورمیانه آن نقطه‌ای است که آمریکا را به‌عنوان قدرت جهانی امپریالیستی تثبیت می‌کند. و صد البته این لیست کاملی از تاراج‌ها، بمب‌گذاری‌ها، قتل‌ها و ترورها، کودتاها و سایر مداخلات دولت ایالات‌متحده و متحدان و هم‌پیمانانش در خاورمیانه نیست و همچنین سندی از سلطه اقتصادی و استثمار مردم و منابع این منطقه را به‌طور کامل ارائه نمی‌دهد.

۱۹۱۸-۱۹۴۵: دخالت در خاورمیانه (مبارزه بر سر نفوذ و نفت)

۱۹۲۸-۱۹۲۰: فشار آمریکا بر بریتانیا در جهت تبدیل شدن به قدرت مسلط در خاورمیانه، با امضای «توافق‌نامه خط قرمز» مشروط بر اینکه نفت خاورمیانه به‌واسطه هیچ قدرت واحدی مگر با مشارکت سایر قدرت‌ها حق توسعه یافتن نخواهد داشت.

۱۹۳۴-۱۹۳۲: در بحرین، کویت و عربستان سعودی نفت اکتشاف شد و شرکت‌های نفتی ایالات‌متحده آمریکا امتیازات انحصاری از آنها بردند.

۱۹۴۴: وزارت امور خارجه ایالات‌متحده در یادداشت رسمی در مورد نفت خاورمیانه اشاره می‌کند که «نفت خاورمیانه منبع خارق‌العاده قدرت استراتژیک و یکی از بزرگ‌ترین غنائم مالی در تاریخ جهان است.» رئیس‌جمهور روزولت در جریان مذاکرات ایالات‌متحده و بریتانیا در مورد کنترل نفت خاورمیانه، نقشه‌ای از خاورمیانه را ترسیم می‌کند و به سفیر بریتانیا می‌گوید: «نفت ایران مال شماست و نفت عراق و کویت را به اشتراک می‌گذاریم؛ و نیز نفت عربستان سعودی به تمامی مال‌ماست.» در تاریخ ۸ آگوست سال ۱۹۴۴، توافق‌نامه نفتی آنگلو-آمریکایی امضا شد؛ که طی آن پیمان‌نامه نفت خاورمیانه میان ایالات‌متحده و بریتانیا تقسیم شد.

بین سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۶۰، سرمایه‌گذاران غربی ۸/  ۱۲ میلیارد دلار سود حاصل از تولید، پالایش و فروش نفت خاورمیانه با سرمایه‌گذاری ثابت فقط ۳/  ۱ میلیارد دلار کسب کردند.

۱۹۵۵ -۱۹۴۵: جنگ بر سر آزادی ملی نفت

۱۹۴۶: رئیس‌جمهور هری ترومن تهدید می‌کند که اگر اتحاد شوروی از کردستان و آذربایجان در شمال ایران عقب‌نشینی نکند یک «بمب بسیار بزرگ» را فرود خواهد آورد.

نوامبر ۱۹۴۷: ایالات‌متحده کمک می‌کند تا از طریق یک قطعنامه سازمان ملل متحد، فلسطین را بین دولت صهیونیست و یک کشور عربی تقسیم‌بندی کند و کنترل ۵۴ درصد از سرزمین فلسطین را به مقامات صهیونیستی بسپارد. درحالی‌که در آن زمان مهاجران یهودی چیزی حدود ۳/  ۱ درصد از جمعیت را شامل می‌شدند.

۱۴ مه ۱۹۴۸: جنگ میان دولت جدیدا اعلام شده اسرائیل، و مصر، عراق، اردن و سوریه، که نیروی نظامی خود را به فلسطین گسیل داشتند تا با تقسیم‌بندی فلسطین مخالفت کنند. اما حملات اسرائیل چیزی حدود ۸۰۰ هزار نفر از فلسطینی‌ها-یعنی دو سوم جمعیت‌شان- را برای فرار و تبعید به لبنان، اردن، سوریه، غزه و کرانه غربی وادار کرد. بالاخره اسرائیل ۷۷ درصد از فلسطین تاریخی را غصب کرد. و آمریکا به سرعت اسرائیل را به رسمیت شناخت.

۲۹ مارس ۱۹۴۹: سیا از کودتای نظامی حمایت می‌کند و سرنگونی حکومت منتخب سوریه را بر عهده می‌گیرد و دیکتاتوری نظامی را تحت رهبری سرهنگ زعیم تشکیل می‌دهد.

۱۹۵۲: اتحاد نظامی تحت رهبری ارتش آمریکا در خاورمیانه با پذیرش ترکیه در ناتو گسترش می‌یابد.

۱۹۵۳: سازمان سیا یک کودتا را برای سرنگونی دولت مصدق در ایران سازماندهی می‌کند و پس از مصدق انگلیس میدان‌های بزرگ نفتی ایران را در اختیار می‌گیرد. محمدرضا پهلوی در مسند قدرت می‌نشیند و به‌عنوان یک پادشاه مطلق برای ۲۵ سال آینده در ایران حکومت می‌کند و مخالفان سیاسی خود را زندانی کرده و می‌کشد.

۱۹۵۵: ایالات‌متحده سیستم رادار قدرتمندی را در ترکیه برای جاسوسی در مورد اتحاد جماهیر شوروی نصب کرد.

۱۹۵۶-۱۹۵۸: تحول و توطئه چینی در مصر، عراق، اردن، سوریه و لبنان

جولای ۱۹۵۶: بعد از اینکه جمال عبدالناصر، رهبر ملی‌گرای مصر، از اتحاد جماهیر شوروی اسلحه دریافت می‌کند، ایالات‌متحده از وعده کمک‌های مالی برای سد اسوان، به‌عنوان پروژه توسعه اصلی مصر، عقب‌نشینی می‌کند. یک هفته بعد عبدالناصر کانال سوئز را برای تامین مالی پروژه ملی اعلام کرد. در اکتبر همان سال، بریتانیا، فرانسه و اسرائیل به مصر حمله می‌کنند تا مجددا کانال سوئز را بازگردانند. رئیس‌جمهور آیزنهاور تهدید می‌کند که اگر اتحاد جماهیر شوروی در طرفداری از مصر دخالت کند، از سلاح‌های هسته‌ای استفاده خواهد کرد و در همان زمان، ایالات‌متحده سلطه منطقه‌ای‌اش را با وادار کردن بریتانیا، فرانسه و اسرائیل برای عقب‌نشینی از مصر تثبیت می‌‌کند.

اکتبر ۱۹۵۶: یک کودتا از طریق سیا برای سرنگونی حکومت چپ در سوریه بی‌نتیجه می‌ماند، زیرا برای همان روز برنامه‌ریزی شده بود که اسرائیل و بریتانیا و فرانسه به مصر حمله کنند.

۹ مارس ۱۹۵۷: کنگره، تز آیزنهاور را تصویب می‌کند و بیان می‌کند که «ایالات‌متحده حفظ منافع ملی و صلح جهانی، حفظ استقلال و استقلال ملت‌های خاورمیانه را حیاتی می‌داند.»

آوریل ۱۹۵۷:پس از شیوع شورش‌های ضدحکومتی در اردن، ایالات‌متحده با ۶ناوگان به شرق مدیترانه یورش می‌برد و یک گردان تفنگدار دریایی در لبنان را می‌کشد تا «برای مداخله در آینده اردن آماده شود.» بعدها در همان سال، سیا مجبور شد میلیون‌ها دلار را مخفیانه به شاه‌حسین پادشاه اردن پرداخت کند.

سپتامبر ۱۹۵۷: در پاسخ به سیاست‌های پرو-شوروی و دولت ملی‌گرای سوریه، ایالات‌متحده ناوگان ششم را به شرق مدیترانه ارسال می‌کند و به متحدان اردن، لبنان، عراق، ترکیه، و عربستان سعودی اسلحه می‌فروشد. در عین حال، ایالات‌متحده ترکیه را ترغیب می‌کند تا ۵۰ هزار نیرو را در مرز شمالی سوریه به کارگمارد.

۱۹۵۸: ادغام سوریه و مصر در قالب «جمهوری متحده عربی»، سرنگونی طرفداران ایالات‌متحده، پادشاهی فیصل دوم در عراق از سوی افسران نظامی ملی‌گرا، و شیوع جریان ضدحکومتی/  ضدآمریکایی، شورش در لبنان، یعنی جایی که سازمان سیا کمک کرده بود تا رئیس‌جمهور کامیل کیمن حکومت تاسیس کرده و او را به قدرت برساند، باعث شد تا ایالات‌متحده ۷۰ ناوگان دریایی، صدها هواپیما و ۱۴۰۰ تفنگدار دریایی را به لبنان گسیل کند تا «ثبات» در منطقه را حفظ کنند. ایالات‌متحده سپس تهدید می‌کند که اگر ارتش لبنان مقاومت کند و از حرکت عراق به میدان‌های نفتی کویت جلوگیری به عمل آورد از سلاح های هسته‌ای استفاده خواهد کرد و برنامه مخفی را برای حمله مشترک با ترکیه تدارک خواهد دید و البته این طرح بعد از اینکه اتحاد جماهیر شوروی تهدید به دخالت کرد متوقف شد.

۱۹۵۸-۱۹۵۷: کرمیت روزولت، مامور سیا که مسوول کودتای ۱۹۵۳ در ایران بود، طرحی نافرجام برای سرنگونی عبدالناصر مصر کشید. «بین جولای ۱۹۵۷ و اکتبر ۱۹۵۸ دولت و رسانه‌های مصر و سوریه اعلام کردند که ظاهرا حداقل هشت توطئه جداگانه برای سرنگونی یک یا چندین حکومت دیگر، ترور عبدالناصر و ادغام محتمل دو کشور طرح‌ریزی شده است.» (بلوم، ص ۹۳)

۱۹۶۰: ایالات‌متحده تلاش کرد تا محرمانه دولت نوپای عراق را با حمایت از شورشیان ضد دولتی تحلیل ببرد و در تلاشی ناموفق قصد داشت تا عبدالکریم قاسم، نامزد رهبری عراق را ترور کند؛ او ژنرال ارتشی بود که رابطه خود را با اتحاد جماهیر شوروی حفظ کرده و ممنوعیت فعالیت حزب کمونیست عراق را لغو کرد.

۱۹۶۳: ایالات‌متحده از کودتای حزب بعث (که به‌زودی از سوی صدام حسین رهبری شد) حمایت می‌کند تا بتواند رژیم قاسم را سرنگون سازد. همچنین رژیم بعث به کشتن کمونیست‌ها مبادرت ورزید. «به آنها اسامی و محل اختفای کمونیست‌ها داده شد. گارد ملی شروع به اعدام کمونیست‌ها کرد. کمونیست‌ها در بازداشت نگه داشته شدند. سپس آنها را از زندان بیرون کشیدند و بدون محاکمه به جوخه اعدام سپردند. حکومت بعث تا پایان خود جان ۳ هزار تا ۵ هزار کمونیست را گرفت.»

۱۹۶۶: ایالات‌متحده اولین جت‌های بمب‌افکن خود را به اسرائیل می‌فروشد و پیمان‌نامه ۱۹۵۶ خود را مبنی بر عدم فروش اسلحه به دولت صهیونیست را زیر پا می‌گذارد.

ژوئن ۱۹۶۷: ارتش اسرائیل با کمک و استفاده از سلاح‌های ایالات‌متحده و حمایت آن، جنگ به اصطلاح «شش روزه» را آغاز می‌کند و ۲۳ درصد از باقی‌مانده فلسطین تاریخی را از کرانه غربی گرفته تا غزه و شرق بیت‌المقدس همراه با شبه‌جزیزه سینا و بلندی‌های جولان سوریه را تصرف می‌کند.

۱۷ سپتامبر ۱۹۷۰: با حمایت اسرائیل و ایالات‌متحده، نیروهای اردنی به اردوگاه‌های چریکی فلسطینی‌ها حمله می‌کنند. درحالی‌که نیروی هوایی ایالات‌متحده از اردن به عراق منتقل می‌شود. ایالات‌متحده هواپیمای «استقلال» و شش ناوشکن ساکن لبنان را در اختیار دارد و در ترکیه برای حمایت از حمله به ارتش آماده می‌شود. آمریکا اتحاد جماهیر شوروی را در صورت دخالت به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای تهدید می‌کند. و در این واقعه ۵ هزار فلسطینی کشته و ۲۰ هزار زخمی شدند.

این قتل عام بعدها به‌عنوان «سپتامبر سیاه» معروف شد.

۱۹۷۳: ایالات‌متحده آمریکا ۲/  ۲ میلیارد دلار کمک هزینه نظامی اضطراری به اسرائیل پس از حمله به مصر و سوریه برای بازپس گرفتن بلندهای جولان و شبه‌جزیره سینا پرداخت می‌کند. ایالات‌متحده به نیروهای خود فشار آورده و آنها را روانه منطقه می‌کند. زمانی ‌که اتحاد جماهیر شوروی برای جلوگیری از فروپاشی ارتش سوم مصر به‌دست اسرائیلی‌ها، آنها را تهدید به مداخله می‌کند، نیروهای هسته‌ای ایالات‌متحده به آمادگی دفاعی درمی‌آیند تا شوروی را وادار به عقب‌نشینی کنند.

۱۹۷۳-۱۹۷۴: ایالات‌متحده از شورشیان در عراق حمایت می‌کند تا به تقویت ایران و تضعیف رژیم پرو-شوروی عراق بپردازد. هنگامی که ایران و عراق یک معاهده را تصویب می‌کنند، ایالات‌متحده از حمایت خود دست برمی‌دارد، پناهگاه‌های شورشیان در ایران را تکذیب می‌کند و دست روی دست می‌گذارد درحالی‌که دولت عراق جماعت بسیاری از کردها را قتل عام می‌کند.

۱۹۷۹-۱۹۸۴: ایالات‌متحده از نیروهای شبه‌نظامی حمایت می‌کند تا دولت یمن جنوبی را که با اتحاد جماهیر شوروی متحد شده است، تضعیف کند و تحلیل ببرد.

منبع: گلوبال رویو