حرکت ناوگان پرتغالی به سمت هند

۹ مارس سال ۱۵۰۰ میلادی ناوگان پدرو آلوارز کابرال، لیسبون را به مقصد هند شرقی ترک کرد. کابرال کاشف و جهانگرد پرتغالی بود. این سفر طبق نقشه دیاز صورت گرفت، به این معنی که تا مدت زیادی پیش از آنکه دماغه امید نیک را دور بزند به سوی جنوب غرب پیش رفتند و به این ترتیب خشکی را در قاره آمریکای جنوبی مشاهده کردند؛ خشکی کوه پسکوآل در سواحل برزیل بود.

تاریخ‌نویسان هنوز هم بر سر این مساله اختلاف‌نظر دارند که آیا اکتشاف برزیل کاملا تصادفی بوده یا اینکه کابرال حدس می‌زده که باید سرزمینی در آن ناحیه وجود داشته باشد. در هر حال وی برای سرکشی و کشف این سرزمین در آنجا توقف نکرد ولی یک کشتی را روانه پرتغال کرد تا این خبر را به آنجا برساند، خبری که مسلما باعث خشنودی شاه پرتغال شد. کاورال در عبور از جنوب اقیانوس اطلس به سوی آفریقا دچار مشکل شد.  توفان وحشتناکی چهار فروند از کشتی‌های او، از جمله کشتی حامل بارتولومئو دیاز راتخریب کرد. در این توفان بود که بارتولومئو دیاز، مردی که نخستین بار از این دماغه عبور کرد و آن را نامگذاری کرده بود، جان خودش را از دست داد و به کام این دماغه رفت. با همه اینها، بازماندگان این کشتی‌ها با خوبی و خوشی طی ۶ ماه خود را به گوآ در هندوستان رساندند. کابرال برای ساختن یک کارخانه در کالیکات، که بیشتر انبار کالا بود، موافقت نامه‌ای منعقد کرد، اما از آنجا که وی بازرگانان مسلمان محلی را رنجانده بود، عده‌ای از ساکنان محلی به تخریب کارخانه پرداختند و ۵۰ نفر از پرتغالی‌ها را نیز کشتند.

کابرال در برابر این واقعه واکنش شدیدی نشان داد: ده فروند از کشتی اعراب راهمراه با ملوانانش به آتش کشید و بعد شهر کالیکات را به توپ بست. بدیهی است که مهاراجه محلی از این جریان رنجید. کابرال با شتاب به سوی جنوب در ناحیه کوچین عقب‌نشینی کرد. بنا به گفته بوئیس پنروسه، تاریخ‌نگار«خبر جنگ و درگیری در کالیکات پیش از آنها به کوچین رسید و شاه محلی مقداری به علت ترس از توپخانه پرتغالی‌ها و تا حدی نیز به علت خوشحالی از شکست همسایه نیرومندش، این بیگانگان را با جان و دل پذیرفت.» برخلاف گاما، کابرال کشتی‌هایش را از ادویه جات و پارچه مملو و هندوستان را ترک کرد. بازگشت کابرال برای مجمع بازرگانی ونیز خبر مصیبت باری بود. یکی از بازرگانان معاصر آن دوره چنین عقیده داشت: «این بدترین خبری بود که جمهوری ونیز می‌توانست دریافت دارد.» به این ترتیب روزهایی که انحصار بازرگانی هند در دست ونیز بود به پایان می‌رسید. در بازگشت، ملوانان کابرال از ناحیه سوفالا واقع در شرق آفریقا دیدن کردند و پرچم کشور خود را در ماداگاسکار برافراشتند. شاه مانوئل اول چنان از دستاوردهای این سفر به وجد آمد که کاروان دیگری را به رهبری واسکو دو گاما به هند فرستاد. به این ترتیب پرتغال کنترل تجارت ادویه را در اروپا در دست گرفت.