۳۲ سال تلاش خستگی ناپذیر
شرکت ملی نفت ایران با در اختیار داشتن ذخایر عظیم هیدروکربوری، در زمره بزرگترین شرکت‌های نفتی جهان قرار دارد. هم اکنون مقدار نفت و گاز در جای این شرکت به ترتیب ۱۳۷ میلیارد بشکه و ۱۷ /۲۸ تریلیون مترمکعب ارزیابی شده است.
این شرکت از زمان تاسیس خود در سال 1330 تاکنون عهده دار سامان بخشیدن و سیاست‌گذاری کلیه فعالیت‌های نفتی، اعم از اکتشاف، حفاری، تولید، پژوهش و توسعه، پالایش و توزیع نفت و گاز و فرآورده‌های نفتی و صادرات بوده و این امر روز به روز با پیشرفت فناوری و پیچیده‌تر شدن مناسبات اقتصادی و سیاسی اهمیت بیشتری یافته است.
شرکت ملی نفت ایران به همراه شرکت‌ها، مدیریت ها و سازمان‌های تابعه خود با در نظر گرفتن سیاست عدم تمرکز و تفویض اختیار به بخش‌های مختلف، ضمن مدیریت و نظارت عالیه بر کلیه فعالیت‌های صنعت نفت کشور، گام‌های بلندی به سمت ایجاد بنگاه‌های اقتصادی برداشته است؛ به گونه ای که تامین منابع مالی مورد نیاز طرح‌های توسعه، روزآمد نمودن فناوری اکتشاف، حفاری، بهره برداری و تامین لوازم مورد نیاز را بدون اتکا به بودجه‌های عمومی کشور عهده دار شده است.
دوران پرتکاپوی صنعت نفت
به دنبال اعطای امتیاز استخراج و بهرهبرداری از نفت سراسر ایران به غیر از 5 استان شمالی در سال 1280 (ه-.ش) از سوی مظفرالدین شاه قاجار به "ویلیام ناکس دارسی" انگلیسی، مته حفاری اولین چرخش‌های خود در خاک خاورمیانه را تجربه کرد و به این ترتیب نام ایران به عنوان خاستگاه نخست صنعت نفت خاورمیانه، در تاریخ عملیات نفتی ایران منطقه زرخیز جهان ثبت شد.
اکنون بیش از یک قرن از آن تاریخ می‌گذرد و صنعت نفت ایران خود را برای دومین سده از حیات خویش آماده می کند.
صنعت نفت طی این دوران یکصد ساله، از سویی به عنوان یک پدیده فنی و صنعتی دریچه علم روز دنیا را به روی ایرانیان گشود و از سوی دیگر در پیوند با مطامع خارجیان، منشا و محور رویدادهای بسیاری در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور شد که پرداختن به هر یک مستلزم بازنگری دقیق و ژرف در تاریخ تحولات یکصد ساله این سرزمین است.
فوران نفت از اولین چاه حفر شده در منطقه مسجد سلیمان در سال ۱۲۸۷، احداث پالایشگاه نفت آبادان در سال ۱۲۹۲، تجدید نظر نافرجام در امتیاز نامه دارسی در سال ۱۳۱۲، پیروزی نهضت ملی شدن صنعت نفت در سال ۱۳۲۹، عقد قرارداد بی ثمر با کنسرسیوم در سال ۱۳۳۳ که حاصلی جز تسلط بیگانگان بر مخازن نفت ایران نداشت، رویکرد نمادین به صنعت پتروشیمی و گاز در دهه ۱۳۴۰ و بالاخره بهره برداری بی رویه از منابع نفتی کشور، از جمله رویدادهای تامل برانگیزی است که هر یک با نکاتی آموزنده در متن و حاشیه خود همراه است.
با پیروزی انقلاب اسلامی، تمام مناسبات و قواعد پیشین منسوخ شد و به دنبال خروج تمامی کارکنان خارجی از صنعت نفت ایران، اداره کامل آن در اختیار نیروهای متخصص و پرتوان داخلی قرار گرفت.
هرچند بروز جنگ تحمیلی، صدمات بسیاری را بر پیکره این صنعت وارد کرد، اما به دنبال پایان یافتن جنگ علاوه بر بازسازی و جبران خسارت ها، تلاشی پردامنه در حوزه‌های برنامه ریزی و عملیاتی شکل گرفت و صنعت نفت به عنوان محور تحولات و دگرگونی اساسی، در فرایند رشد و توسعه کشور، فصل نوین فعالیت‌های خود را آغاز کرد.
حماسه بازسازی و توسعه
با خاتمه جنگ، عملیات بازسازی و نوسازی صنایع نفت با شتاب و جدیت پیگیری شد و در اندک زمانی، ظرفیت پالایش و همچنین توان تولید و صادرات از مقدار پیش از آغاز جنگ تحمیلی فراتر رفت. در این دوره وزارت نفت علی رغم محدودیت‌های ناشی از اعمال تحریم توسط آمریکا و سایر کشورهای متحد وی توانست با آینده نگری مبتنی بر برنامه‌ریزی مطلوب، توسعه صنعت نفت را در دستور کار خود قرار دهد.
۵ محور عمده در برنامه‌های توسعه صنعت نفت شامل موارد زیر است:
1 - رویکرد به صنعت پتروشیمی با توجه به ارزش افزوده بالا و جایگاه محصولات آن در آینده بازار جهاانی و نیاز صنایع پایین دستی داخلی
۲ - اولویت بخشی به بحث توسعه گازرسانی به مراکز صنعتی، نیروگاه ها و بخش خانگی، با توجه به مزیت‌های اقتصادی و زیست محیطی گاز طبیعی و جایگزینی این سوخت پاک با فرآورده‌های ارزشمند نفتی.
3 - سرمایه گذاری در بخش بالادستی صنعت نفت و اجرای طرح‌های اکتشافی جهت ارتقای جایگاه ایران به عنوان دومین تولید کننده نفت در میان کشورهای عضو اوپک و نیز دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی جهان که شناسایی میادین عظیمی چون آزادگان، تابناک و هما بخشی از نتایج این تلاش ها بود.
۴ - ایفای نقش فعال در سازمان اوپک و مجامع بین المللی انرژی با هدف ایجاد تعادل در بازارهای جهانی
5 - تامین منابع مورد نیاز توسعه از طریق انعقاد قراردادهای بیع متقابل، به عنوان راهکار عملی اجرای برنامه‌های توسعه، با تاکید بر بهره گیری از توان‌های تخصصی و سرمایه ای داخلی و انتقال فناوری.
با پیگیری محورهای یاد شده طی سال‌های اخیر، صنعت نفت ایران توانست در بخش‌های مختلف به موفقیت‌های چشمگیری دست یابد و تحولی بنیادین را در رشد و توسعه تجربه کند. انعقاد قراردادهای متعدد به منظور توسعه میادین نفت و گاز، از جمله مراحل۸ گانه توسعه میدان پارس جنوبی، قرارداد توسعه میادین نفتی در فلات قاره ایران و جذب منابع خارجی برای اجرای طرح‌های اکتشافی، افزایش سطح تولیدات صنایع پتروشیمی از ۵۰۰ هزار تن در قبل از پیروزی انقلاب تا ۱۲ میلیون تن، ارتقای ظرفیت پالایش نفت کشور از حدود ۷۰۰ هزار بشکه به یک میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه در روز و برنامه ریزی متنوع در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی به عنوان قطب بزرگ اقتصادی کشور و همچنین منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس، بخشی از موفقیت‌های وزارت نفت در سال‌های اخیر بوده است.
در زمینه مناسبات بین المللی نیز، تقویت جایگاه اوپک از طریق گسترش پیوندهای همکاری با اعضای سازمان و دیگر کشورهای تولید کننده و مصرف کننده نفت، از جمله اهدافی بود که از سوی وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران پیگیری شد.
طرح‌های توسعه ای شرکت ملی نفت
ایران در یک نگاه
طرح‌های توسعه ای شرکت ملی نفت ایران را می توان در قالب 14 طرح اکتشاف و توسعه، توسعه 30 میدان نفتی خشکی و دریایی، توسعه 11 میدان گازی خشکی و دریایی و توسعه 9 سازند گازی مطرح کرد.
۱۴ طرح اکتشاف و توسعه در شرکت ملی نفت ایران شامل بلوک کلات، بلوک قوچان، بلوک نفت شهر، بلوک ایلام، بلوک دانان، بلوک بندرعباس، بلوک فسا، بلوک راز، بلوک تپه مروه، بلوک مغان، بلوک کویر، بلوک الوند، بلوک لاله و بلوک تابان می شود.
توسعه بند کرخه، یادآوران، آزادگان شمالی، اروندان، سوسنگرد، چشمه خوش، چنگوله، آذر، ریگ، شوروم، دودرو، میادین زاگرس جنوب غربی (خشت، کوه کاکی)، میادین زاگرس جنوب شرقی (سروستان، سعادت‌آباد)، کوه مند، ویزنهار، شاخه، آبادان، البرز، بوشگان، بوشهر، اسفندیار، فردوسی، توسن، ماهشهر، هنگام، آلفا و میادین هرمز از دیگر طرح‌های توسعه ای شرکت ملی نفت ایران به شمار می رود.
توسعه ۱۱ میدان گازی خشکی و دریایی شامل عسلویه، گشوی جنوبی، دی، سفید زاخور، گردان، سورو، نمک غربی، زیره، فارسی (فرزاد بی)، لاوان و کیش و همچنین توسعه ۹ سازند گازی شامل کرنج (خامی)، لب سفید (بنگستان)، رگ سفید (خامی)، میلاتون (سورمه)، ایلام میدان اسفند، غار، میدان بهرگانسر، دالان /کنگان میدان رسالت، دالان /کنگان میدان رشادت و دالان /کنگان میدان بلال می شود.
علاوه بر آن سایر طرح‌های با اهمیت شرکت ملی نفت ایران شامل پروژه‌های جمع آوری گازهای همراه و تزریق به میادین نفتی، پروژه‌های احداث کارخانجات گاز و گاز مایع و طرح ها و پروژه‌های مرتبط با بهبود و افزایش ضریب بازیافت IOR /EOR می شود.
عملکرد شرکت نفت
قبل و بعد از انقلاب
بررسی‌های انجام شده حاکی از آن است که شرکت ملی نفت ایران طی یک دورة بلندمدت یعنی از سال 1990 تا 2007 توانسته علاوه بر رشد در تمام شاخص‌های مربوط به فعالیت یک بنگاه تولیدکننده نفت و گاز طبیعی، جایگاه خود در منطقه را نیز حفظ کند. چنانکه هم‌اکنون بطور متوسط سالیانه ذخائر نفت‌خام 4 /2 درصد، تولید نفت‌خام 6 /1 درصد، صادرات نفت‌خام 2 /1 درصد، ذخائر گاز طبیعی 2 /3 درصد، تولید گاز طبیعی 10 درصد و صادرات گاز طبیعی 1 /9 درصد رشد داشته است.
با توجه به وضعیت ایران بعد از جنگ تحمیلی که با تحریم‌های سیاسی اقتصادی در صحنه بین‌المللی، کاهش سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی، نوسانات قیمت نفت‌خام و همچنین آغاز برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی همراه شد، شرکت ملی نفت ایران توانست تا حدودی اهداف کوتاه‌مدت و حتی بلندمدت را از طریق جذب منابع داخلی و خارجی تحقق ببخشد به گونه‌ای که اینک در زمینة میزان ذخائر، تولید و صادرات نفت‌خام از رتبه دوم و در ارتباط با میزان ذخائر و تولید گاز طبیعی رتبه اول در منطقه خاورمیانه را به خود اختصاص داده است.
با احتساب کشف منابع جدید در سال 1386 مجموع ذخائر قابل استحصال نفت‌خام، مایعات و میعانات گازی و همچنین مجموع ذخائر گازی کشور در ابتدای سال 1387 برابر 62 /137 میلیارد بشکه و 61 /29 تریلیون مترمکعب بوده است. با معادل سازی گازطبیعی به نفت خام میزان ذخایر هیدروکربور کشور به حدود 324 میلیارد بشکه معادل نفت خام در ابتدای سال 1387 بالغ می گردد.
ارزیابی عملکرد بلند مدت تولید نفت خام نشان دهنده آن است که تولید تجمیعی نفت خام طی دوره (۵۶ - ۱۳۲۷)یعنی ۳۰ سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، ۲ /۲۶ میلیارد بشکه بوده که این میزان طی ۳۰ سال پس از انقلاب اسلامی به ۴ /۳۶ میلیارد بشکه بالغ گردیده است. همچنین متوسط تولید روزانه نفت خام طی ۳۰ سال قبل از انقلاب، حدود ۲۳۹۴ هزار بشکه بوده است که متوسط این رقم طی سی سال پس از انقلاب به حدود ۳۳۱۸ هزار بشکه در روز بالغ می‌گردد.
گفتنی است طی سه سال اول برنامه چهارم توسعه، تولید نفت خام از 3 /4021 هزار بشکه در روز در سال 1384 به 6 /4103 هزار بشکه در روز در سال 1386 ارتقا یافت که به طور متوسط روزانه بیش از 82 هزار بشکه افزایش نشان می دهد.
مقدار تولید نفت خام در سال ۱۳۸۳ به میزان ۶ /۳۹۹۶ هزار بشکه در روز بوده است.
میزان استفاده از گاز طبیعی طی سال‌های اخیر به طور چشمگیری افزایش یافته و سهم زیادی از سبد مصرف انرژی کشور را به خود اختصاص داده است.
ارزیابی تولید بلندمدت این حامل انرژی نشان می دهد که تولید تجمعی گاز طبیعی طی دوره (۵۶ - ۱۳۲۷) معادل ۴۵ /۵۲۶ میلیارد مترمکعب بوده که این میزان به ۲۱۹۴ میلیارد مترمکعب در سی سال پس از انقلاب افزایش یافته است. همچنین متوسط تولید روزانه گاز طبیعی طی ۳۰ سال قبل از پیروزی انقلاب ۴۸ میلیون مترمکعب بوده است، این در حالی است که متوسط این رقم برای دوره ۳۰ ساله پس از انقلاب به ۲۰۰ میلیون مترمکعب در روز رسیده است.
بخش دیگری از تولیدات شرکت ملی نفت ایران که تامین کننده خوراک پتروشیمی بوده و صادرات آن منابع سرمایه ای طرح‌های توسعه ای را تامین می کند، مایعات و میعانات گازی است.
بررسی چگونگی تولید این محصولات طی یک دوره بلندمدت مبین این نکته است که تولید مایعات و میعانات گازی از میزان ۳ /۱۳ هزار بشکه در روز در سال ۱۳۵۸ به حدود ۴۰۹ هزار بشکه در روز در سال ۱۳۸۶ افزایش یافته است.
عملکرد تزریق گاز در میادین نفتی نشانگر روند صعودی تزریق برای تامین شرایط تولید صیانتی از میادین نفتی است. این در حالی است که مصرف بی رویه و غیرمنطقی گاز طبیعی در کشور موجب می گردد تا میزان تزریق در میادین نفتی به اندازه نیاز نباشد.
مهم ترین مطالعات انجام شده
در شرکت ملی نفت ایران
فعالیت‌های اکتشافی در در بلوک‌های مهر، اناران، دیر، فارسی، توسن، ایرانمهر- فروز، ساوه، کوهدشت، گرمسار، خرم‌آباد، اناران، دیّر در خلیج فارس و دانان در استان لرستان انجام شده است.
در طول سال ۱۳۸۶ در راستای دستیابی به اهداف و سیاست‌های پیش‌بینی شده در برنامه چهارم توسعه اقداماتی انجام پذیرفته و پروژه‌های مطالعاتی جهت مطالعات جامع تاقدیس‌هائی که امکان وجود نفت و گاز در آن وجود داشته، ادامه یافته است. از جمله این مطالعات می‌توان به پروژه‌های انجام شده در خلیج فارس و همچنین در حوضـــه‌های رسوبی واقع در خشکی اشاره نمود.
پروژه مطالعاتی حوضه رسوبی ایران مرکزی در نواحی ساوه - قم - زواره - کاشان، پروژه مطالعه جامع زمین‌شناسی و تحلیل حوضه رسوبی، پروژه مطالعاتی دو بلوک مغان و لالی مشترک بین مدیریت اکتشاف با شرکت لوک‌اویل روسیه، پروژه مطالعاتی میدان‌های گلشن و فردوسی از جمله مطالعات اکتشافی شرکت ملی نفت ایران بوده است.
در عین حال وضعیت مطالعات جامع میادین نفت و گاز که توسط شرکت ملی نفت ایران انجام شده یا در حال انجام است، به قرار زیر است:
مطالعه جامع میدان آغاجاری، مطالعه جامع مخزن بنگستان - میدان منصوری، به‌روز رسانی مطالعه جامع میدان رامشیر - آسماری، مطالعه جامع مخزن آسماری - میدان هفتگل، مطالعه مخازن آسماری /جهرم - میدان گلخاری، مطالعه مهندسی مخازن میدان پازنان - میدان خامی، مطالعه مهندسی مخازن میدان گرنگان - مخزن خامی، مطالعه میدان نرگسی (آسماری / جهرم) با استفاده از مدل موازنه مواد، مطالعه مخزن آسماری - میدان لالی، مطالعه مخزن آسماری - پارسی، مطالعه میدان کبود، مطالعه شبیه‌سازی عملکرد مخزن بنگستان - میدان کوپال، مطالعه مخزن خامی - میدان اهواز، مطالعه جامع مخزن بنگستان - میدان بینک، مطالعه جامع مخزن آسماری مارون، مطالعه جامع مخزن آسماری - میدان شادگان، مطالعه مخزن بنگستان - میدان کوپال، مطالعه شبیه‌سازی عملکرد مخزن آسماری - میدان کوپال، مطالعه مخزن آسماری - میدان پرنج، شمال آزادگان، میدان هنگام، منطقه اروندان، میدان سلمان، میدان ابوذر، میدان هندیجان ، میدان بهرگانسر، میدان سیری"آ" و "ئی" ، میدان سیری "سی" ، مطالعه جامع میدان گازی تابناک ، به‌روز رسانی مطالعات میادین گازی آغار، دالان و تنگ‌بیجار، مطالعه جامع میادین شانول / وراوی ، به‌روز
رسانی مطالعات میدان گازی نار، مطالعه جامع میدان نفتی البرز، مطالعه جامع میدان گشوی جنوبی، مطالعه جامع میدان هما، به‌روز رسانی میدان‌های نفت‌شهر و سراجه، مطالعه به‌روز رسانی دهلران - دانان، مطالعه به‌روز رسانی کنگان، به‌روز رسانی مطالعات میادین خانگیران - گنبدلی - گورزین، مطالعه به‌روز رسانی میادین پایدار، پایدار غرب و سرخون، مطالعه جامع میدان چشمه‌خوش.
در عین حال انجام ۴۵ پروژه پژوهشی در مدیریت پژوهش و فناوری شرکت ملی نفت ایران، ۴۰ پروژه در شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، ۸ پروژه در شرکت نفت مناطق مرکزی ایران و ۴ پروژه در شرکت نفت فلات قاره ایران، توسط دانشگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی در حال انجام است.
طرح‌های مهم توسعه‌ای شرکت ملی نفت ایران
طرح‌ها و پروژه‌های مهم شرکت ملی نفت ایران و چگونگی وضعیت آنها تا پایان سال 1386 به طور اختصار شامل موارد زیر است:
طرح جمع‌آوری و تزریق گاز به میادین نفتی جنوب- تزریق گاز آغاجاری
تولید نفت‌خام از میدان آغاجاری به دلیل بهرهبرداری طولانی مدت و افت فشار مخزن کاهش یافته است. این طرح جهت تزریق روزانه 2 هزار میلیون فوت‌مکعب گاز از میدان پارس جنوبی و افزایش فشار مخزن آغاجاری تا شرایط اولیه آن برنامه‌ریزی شده و پیش‌بینی می‌شود طی 25 سال آینده حدود 2 / 1 میلیارد بشکه نفت‌خام اضافی تولید شود.
پروژه جمع‌آوری و تزریق گازهای همراه نرگسی
هدف پروژه جمع‌آوری، فشارافزائی و تزریق گازهای همراه نفت به میزان 19 میلیون فوت مکعب در روز به مخزن نرگسی بوده است.
پروژه جمع‌آوری و تزریق گاز قلعه نار
میدان نفتی قلعه نار در 25 کیلومتری شمال شهرستان اندیمشک در استان خوزستان واقع است. احداث تأسیسات جمع‌آوری و فشارافزائی گازهای همراه نفت به میزان 13 میلیون فوت مکعب در روز حاصل از تفکیک 19 هزار بشکه نفت خام و تزریق در مخزن آسماری قلعه نار مورد نظر بوده است.
استفاده از تلمبه‌های دو فازی برای چاههای بنگستان اهواز
این پروژه جهت افزایش فشار جریانی تعداد 10 حلقه چاه کم فشار که در حد فاصل واحدهای بهرهبرداری اهواز 1، 2 و 4 قرار گرفته‌اند، شامل احداث 5 دستگاه تلمبه دو فازی هر یک به ظرفیت 3500 بشکه نفت در روز اجرا و در تاریخ 14 /06 /1386 راه‌اندازی گردید.
احداث مخازن جدید در واحدهای بهرهبرداری مناطق نفتخیز جنوب
در سال 1386 تعداد 10 دستگاه مخزن در واحدهای بهرهبرداری اهواز 1 و 3، کوپال، آب‌تیمور، مارون 6، رگ‌سفید 2، گچساران 3 و پارس دره نی به اتمام رسید.
طرح های جمع آوری گازهای همراه مناطق خارگ، بهرگان و سیری
با اجرای طرح‌های فوق از سوختن روزانه حدود 1 /22 میلیون متر مکعب گاز همراه در فلات قاره ایران جلوگیری بعمل خواهد آمد. این طرح ها شامل طرح جمع آوری گازهای همراه و استحصال NGL در مناطق خارگ و بهرگان و طرح جمع آوری گازهای همراه و استحصال NGL در منطقه سیری است.
توسعه ظرفیت کارخانه نمکزدایی مارون ۳
به منظور افزایش ظرفیت واحد نمکزدایی مارون 3 از 55 به 110 هزار بشکه در روز، احداث یک سیستم نمکزدایی کامل و جدید در جوار واحد موجود و با استفاده از تکنولوژی روز برنامه‌ریزی شده است.
طرح سکوی حفاری نیمه شناور ایران البرز در دریای خزر
طرح اکتشاف و تولید نفت و گاز دریای خزر
احداث پالایشگاه پارسیان -۲ فاز ۲ با هدف استحصال اتان و ترکیبات سنگین‌تر توسط شرکت نفت مناطق مرکزی
طرح توسعه میدان‌های گازی تنگ بیجار و کمانکوه
این طرح جهت توسعه میدان‌های گازی تنگ بیجار / کمانکوه واقع در استان ایلام جهت تامین مصارف خانگی و صنعتی غرب کشور (استان‌های ایلام و لرستان) و در دو فاز برنامه‌ریزی شده است. فاز اول توسعه میدان با هدف تولید روزانه ۷ میلیون متر مکعب گاز بوده که با اجرای کامل طرح و احداث پالایشگاه گاز ایلام در آذر ماه ۱۳۸۶ راه‌اندازی گردید. در فاز دوم با توسعه میدان ظرفیت تولید از ۷ به ۱۰ میلیون مترمکعب در روز افزایش خواهد یافت.
احداث تاسیسات تقویت فشار نار که با توجه به افت فشار طبیعی مخزن و به منظور تولید صیانتی و تقویت فشار گاز ارسالی به خطوط لوله سراسری برنامه شده است.
احداث پالایشگاه گاز و گاز مایع ۳۱۰۰
هدف از اجرای این طرح جمع‌آوری حدود 260 میلیون فوت مکعب در روز گازهای همراه میدان‌های نفتی دزفول‌شمالی، تقویت فشار و تزریق گاز متان در میدان‌های نفتی چشمه خوش و دهلران می‌باشد. این طرح در اواخر سال 1385 به نفت مرکزی واگذار شد.
طرح احداث مخازن ذخیره‌سازی نفت‌خام
هدف از اجرای این طرح احداث 17 مخزن استراتژیک فلزی و بتنی به منظور ذخیره‌سازی 10 میلیون بشکه نفت خام بوده که در اواخر سال 1379 آغاز شده است.
میدان‌های نفت سنگین
هدف از اجرای این طرح دستیابی به فناوری روشهای برداشت نفت سنگین و بسیار سنگین در مخازن کربناته شکافدار و نیز دستیابی به روشهای فرآورش و انتقال نفت سنگین و جداسازی پارافین و آسفالتین است.
نگهداشت افزایش توان ظرفیت تولید نفت خام
هدف از اجرای این طرح ، انجام مطالعات اولیه و تهیه MDP در میادین هشتگانه: پارسی، کرنج، شادگان، منصوری، گچساران، پازنان و رگ‌سفید و مارون بنگستان می‌باشد.
طرح ذخیره سازی گاز در میدان سراجه
هدف از این طرح تبدیل مخزن سراجه به مخزن ذخیره‌سازی گاز به منظور تزریق گاز در فصول گرم سال و بهرهبرداری از آن در فصول سرد می‌باشد که اجرای بخش سطح‌الارضی پایین‌دستی پروژه فرآورش و تزریق گاز، در مسئولیت شرکت ملی گاز و اجرای بخش تحت‌الارضی و تولید و تخلیه طبیعی مخزن بر عهده شرکت نفت مناطق مرکزی قراردارد.
نگهداشت افزایش توان ظرفیت تولید نفت خام
انجام مطالعات و تهیه MDP جهت میدان‌های گچساران، مارون، کرنج، پارسی، شادگان و پازنان به منظور نگهداشت و افزایش‌توان تولید از اهداف این طرح می‌باشد.
پروژه «بهینه‌سازی دارائی‌های شرکت ملی نفت ایران»
شرکت ملی نفت ایران، به عنوان یکی از بزرگترین شرکت‌های اکتشاف و تولید در دنیا، با فرصت‌های سرمایه‌گذاری متعددی روبروست.
این پروژه با گذراندن مرحله مستندسازی مدل‌های اقتصادی و بومی‌سازی نرم‌افزار که به PATRES، به مفهوم « نرم‌افزار ابـزار تحلیـل پورتفولیـو و ارزیابی ریسک» نامگذاری شـده است، در سال 1386 به مرحله بهرهبرداری رسید.
سامانه اطلاعات بالادستی صنعت نفت
به دنبال احساس نیاز به تهیه یک بانک اطلاعاتی پیشرفته و بومی و نیز به منظور ذخیره‌سازی اطلاعات بالادستی در شرکت ملی نفت ایران، پروژه‌ای تحت عنوان " انجام مطالعات مخازن با استفاده از سامانه اطلاعات بالادستی نفت" در آبان ماه 1384 تصویب شد.
فرآورش نفت‌خام سنگین
با توجه به اینکه در حال حاضر قسمت اعظم منابع جدید نفتی در حال توسعه در کشور از نوع نفت‌خام سنگین می‌باشد، شرکت ملی نفت ایران به منظور حل مشکل بازاریابی این نوع نفت‌خام، دو راه حل پالایش نفت‌خام سنگین در کشور و تبدیل نفت‌خام سنگین به نفت‌خام سبک با بکارگیری فرایند Hydroconversionرا مدّ نظر قرار داده است.
طرح توسعه میدان گازی پارس جنوبی
طرح توسعه لایه نفتی
این طرح با هدف تولید ۳۵ هزار بشکه نفت خام در روز در فاز اول و ۵۴ هزار بشکه نفت خام در روز در فاز دوم به شرکت پتروایران واگذار گردیده است.
میدان پارس شمالی
برگزاری مناقصات جهت انتخاب مشاور مهندسی مطالعات جامع مدلی مخزن در سال ۱۳۸۵ انجام و مشاور مربوطه انتخاب گردیده است. براساس مطالعات انجام شده توسط مشاور امکان تولید تا ۳۶۰۰ میلیون فوت مکعب گاز در روز از مخزن وجود دارد.
توسعه میدان‌های گلشن و فرودسی
طرح شیرین سازی گاز فازهای 6 ، 7 و 8
این طرح به منظور شیرین‌سازی گاز ترش فازهای ۶، ۷ و ۸ به ظرفیت ۳۹۰۰ میلیون فوت مکعب در روز جهت تزریق به چاههای نفت جنوب و تامین نیاز گاز داخل کشور در فصول سرد برنامه‌ریزی شده است.
طرح جمع‌آوری گازهای همراه مناطق نفتخیز جنوب ( آماک)
برنامه‌های کنونی وزارت نفت
۱) تشکیل ستاد هدفمند کردن یارانه ها در وزارت نفت با هدف کاهش ۳۰ درصدی مصرف انرژی:
ستاد هدفمند کردن یارانه ها در وزارت نفت تشکیل شده است که این امر کاهش 30 درصدی مصرف انرژی را به دنبال خواهد داشت.
ایران از لحاظ وجود مخازن هیدروکربوری جزء کشورهای بسیار غنی دنیا محسوب می شود و بیش از یک قرن جستجو و اکتشاف مخازن هیدروکربوری در ایران همواره با خاطرات شیرینی چون اکتشاف میادین فوق عظیم گازی پارس جنوبی و نفتی آزادگان در تاریخ صنعت نفت و گاز همراه بوده است. ایران هم اکنون دارای بیش از صد مخزن نفتی و گازی است، یعنی طی صد سال گذشته هر سال، دست کم یک اکتشاف مخزن هیدروکربوری جدید صورت گرفته است.
در این میان سال 89 به دلیل اجرایی شدن برنامه پنجم توسعه از اهمیت خاصی برخوردار است. البته برنامه پنجم توسعه تفاوت‌های عمده ای با برنامه‌های قبلی دارد. حجم طرح‌هایی که در برنامه پنجم قرار گرفته است افزایش چشمگیری نسبت به برنامه‌های قبل دارد به همین جهت 200 میلیارد دلار برای اجرای پروژه ها دربرنامه پنجم توسعه در نظر گرفته شده است.
در برنامه پنجم توسعه باید طرح‌های دارای اولویت بندی به اجرا در آید و از مهمترین اولویت‌های صنعت نفت سرعت بخشیدن به اجرای توسعه میدان گازی پارس جنوبی است. طبق برنامه ریزی‌های صورت گرفته تا پایان سال ۸۹ میزان تولید گاز استحصالی از فازهای میدان گازی پارس جنوبی به ۲۶۰ میلیون متر مکعب در روز رسید و در انتهای برنامه پنجم این مقدار باید به بیش از ۴۶۰ میلیون متر مکعب در روز برسد.
وزارت نفت در بخش میادین مشترک، میادینی که به تولید رسیده اند، افزایش تولید را در برنامه خود دارد و در میادین در حال توسعه؛ برنامه وزارت نفت این است که هر چه سریع‌تر این میادین را به تولید برساند. از این رو تولید زود هنگام به عنوان استراتژی تولید اولیه انتخاب شده است.
اگرچه تولید از همه میدان‌های مشترک با اهمیت است اما میدان گازی پارس جنوبی از حساسیت بالایی برخوردار است. در همین راستا برای توسعه هر دو فاز استاندارد پارس جنوبی ۵ /۴ میلیارد دلار در نظر گرفته شده تا در مدت ۳۵ ماه این فازها به اجرا در آید. مشوق‌هایی هم در نظر گرفته شده است، به‌طوری که به ازای هر ماه تحویل جلوتر کار پیمانکار مشمول تشویق و در صورت تاخیر جریمه خواهد شد.
اتمام احداث مخازن
ذخیره نفت خام تا سال 90
احداث مخازن استراتژیک نفت یکی از اساسی ترین و مهم ترین سازوکارهایی است که در میان تولیدکنندگان و مصرف کنندگان جهانی نفت مطرح می شود.
در ایران نیز احداث این مخازن با جدیت پیگیری می شود و بنابر آمارهای ارایه شده، احداث 15 مخزن استراتژیک نفت خام به ظرفیت 10 میلیون بشکه تا پایان سال 90 به اتمام می رسد.
احداث مخازن استراتژیک ذخیره نفت خام با هدف احداث ۱۵ مخزن استراتژیک نفت خام به ظرفیت ۱۰ میلیون بشکه صورت میگیرد که شامل اهواز (۲ مخزن ۲۵۰ هزار بشکه ای و ۳ مخزن ۵۰۰ هزار بشکه ای)، امیدیه ( ۲ مخزن ۵۰۰ هزاربشکه ای)، گوره ( ۴ مخزن ۵۰۰ هزار بشکه ای و ۲ مخزن یک میلیون بشکه ای)، سیری (۱مخزن ۵۰۰ هزار بشکه ای) و بهرگان ( ۱ مخزن ۵۰۰ هزار بشکه ای) می شود.
پیمانکارانی چون شرکت مهندسین مشاور ستیران (برای ارایه خدمات مشاوره در مخازن بتنی و خدمات زیست محیطی)، شرکت تابیران پیمانکار EPC پروژه احداث پست و خطوط انتقال برق گوره، شرکت سابیر پیمانکار PC پروژه (برای احداث 6 دستگاه مخزن بتنی به ظرفیت جمعاً 4 میلیون بشکه در منطقه گوره)، شرکت قدرت خوارزم ( پیمانکارPC پروژه توسعه پست گناوه) و شرکت عمراب (پیمانکار PC تاسیسات مخازن بتنی امیدیه) پروژه احداث مخازن استراتژیک ذخیره نفت خام را برعهده گرفتند.
این طرح هم اکنون با پیشرفت فیزیکی
47 /63 درصد روبرو است. بودجه در نظر گرفته شده در این پروژه در بخش ارزی 4میلیون و 721 هزار و 750 دلار و در بخش ریالی 2 میلیارد و یک میلیون و 961 هزار ریال است.
اهداف برنامه پنجم توسعه؛
عبور از ظرفیت تولید پنج میلیون
بشکه ای نفت تا پایان برنامه پنجم
بنابر برنامه ریزی‌های صورت گرفته، طی برنامه پنجم توسعه 155 میلیارد دلار در بخش بالادستی نفت وگاز سرمایه گذاری خواهد شد که با این اقدام ظرفیت تولید نفت خام کشور در انتهای برنامه به پنج میلیون و 152 هزار بشکه در روز خواهد رسید.
با توسعه میادین نفت و گاز و نگهداشت توان بکار گرفته شده در تولید گاز طبیعی توان تولید این بخش نیز در پایان برنامه پنجم به یک میلیارد و ۱۱۱ میلیون مترمکعب در روز خواهد رسید.
در برنامه پنجم توسعه 28 میدان نفتی جدید و 29 میدان و سازند گازی جدید وارد مدار تولید خواهد شد و ظرفیت تولید نفت خام از میادین دریایی کشور نیز در پایان برنامه به یک میلیون بشکه در روز خواهد رسید.
همچنین در پایان برنامه پنجم توسعه با تزریق روزانه ۲۵۸ میلیون مترمکعب به مخازن نفت گام مهمی در جهت تولید صیانتی از این مخازن برداشته خواهد شد بطوری که با استفاده از روشهای مختلف ازدیاد برداشت بویژه تزریق گاز به مخازن نفتی در پایان برنامه یک درصد به ضریب بازیافت میادین نفت خام کشور افزوده می شود.
طی برنامه پنجم توسعه میزان اکتشاف مواد هیدروکربوری قابل استحصال معادل نفت و گاز تولیدی از کل میادین کشور طی همین مدت 18 هزار و417 میلیون بشکه معادل نفت خام منظور شده است. در عین حال براساس اهداف تعیین شده باید میزان گازهای سوزانده شده نیز در انتهای برنامه به کمتر از یک درصد کل گاز تولیدی کاهش یابد.
همچنین براساس اهداف کمی برنامه پیشنهادی وزارت نفت در برنامه پنجم توسعه مجموع سرمایه گذاری در میادین مشترک نفتی وگازی حدود ۵۴ میلیارد دلار خواهد شد و دربخش صنعت نفت میزان تولید نفت خام از میادین مشترک تا پایان برنامه پنجم توسعه به ۵۹۱ هزار بشکه در روز می رسد.
از این میزان سرمایه گذاری 7 /10 میلیارد دلار در میادین مشترک نفتی و 3 /43 میلیارد دلار در میادین مشترک گازی سرمایه گذاری صورت می پذیرد که با این میزان سرمایه‌گذاری، تولید نفت خام از میادین مشترک از 337 هزار بشکه در روز در سال جاری 254 هزار بشکه بیشتر خواهد شد.
همچنین تولید گاز غنی شده از میادین مشترک با ۲۱۰ میلیون مترمکعب افزایش در روز از ۳۴۴ میلیون مترمکعب در روز سال جاری به ۵۵۴ میلیون مترمکعب در سال ۱۳۹۳ خواهد رسید.
در انتهای برنامه پنجم توسعه تولید گاز غنی از میدان مشترک پارس جنوبی به 450 میلیون مترمکعب در روز افزایش پیدا خواهد کرد که این میزان تولید 81 درصد از کل گاز تولیدی از میادین مشترک گازی می باشد.
سهم سرمایه گذاری در میادین مشترک نفتی وگازی از کل سرمایه گذاری مورد نیاز بخش بالادستی نفت وگاز کشور در برنامه پنجم توسعه بیش از ۳۵ درصد است که نشانگر اهتمام وزارت نفت به توسعه میادین مشترک نفت و گاز کشور در برنامه پنجم است.
راهبردها و چشم انداز
بلند مدت شرکت ملی نفت ایران
توجه جدی به توسعه منابع انسانی، انجام تحقیقات و پژوهش‌های تخصصی، نگاه به نفت به عنوان یک صنعت مادر، توجه به فناوری ملی و ساخت داخل، صیانت از ذخایر نفت خام، صادارت خدمات فنی مهندسی و اعطای راه ترانزیت انرژی، بهینه سازی مصرف انرژی، اصلاح روش پرداخت یارانه ها در بخش نفت و نگاه به واحدهای صنعت نفت به عنوان بنگاه‌های اقتصادی و ایجاد اصلاحات ساختاری- تمرکززدایی در جهت بهبود، از جمله مهمترین راهبردها و سیاست‌های شرکت ملی نفت ایران به شمار می رود.
در همین راستا، برنامه ریزی‌های مدونی برای دستیابی به اهداف شرکت ملی نفت ایران در قالب یک سند چشم انداز 20 ساله تدوین شده است که مهمترین شاخص‌های آن به قرار زیر است:
اکتشاف:
بر اساس پیش بینی‌های انجام شده، نفت خام اکتشافی قابل استحصال به طور متوسط طی برنامه بیست ساله توسعه به ۴۲۵ میلیون بشکه خواهد رسید.
حجم گاز قابل استحصال در این دوره با انجام فعالیت‌های اکتشافی جدید از 120 میلیارد مترمکعب در سال 1384 به 210 میلیارد مترمکعب در سال 1403 خواهد رسید. (متوسط سالانه اکتشاف گاز در طی این دوره 150 میلیارد مترمکعب گاز خواهد بود.) متوسط سالانه ذخایر قابل استحصال نفت و گاز کشور در طی دوره 1403-1384 معادل 1371 میلیون بشکه معادل نفت خام است که 31 درصد آن به نفت خام و 69 درصد آن به گاز طبیعی اختصاص خواهد داشت.
تولید نفت خام
تولید نفت خام کشور طی دوره توسعه ۹۴ - ۱۳۸۴ دارای روندی افزایشی است؛ به طوری که با افزایشی به میزان ۱۴۵۰ هزار بشکه /روز از ۴۰۲۱ هزار بشکه / روز در سال ۱۳۸۴ به ۵۴۷۱ هزار بشکه / روز در سال ۱۳۹۴ خواهد رسید. با این وجود طی دوره برنامه پنج ساله ششم و هفتم، تولید نفت خام کشور روندی کاهشی خواهد داشت؛ به طوری که در دوره ۱۴۰۳-۱۳۹۴ با کاهش ۱۲۳۸ هزار بشکه / روز به ۴۲۲۳ هزار بشکه / روز در سال ۱۴۰۳ خواهد رسید.
پیش بینی ترکیب متوسط سالانه تولید نفت خام طی دوره برنامه نشان می دهد که
۴ /۶۷ درصد تولید پیش بینی شده در مناطق نفتخیز جنوب، ۲ /۵ درصد در مناطق مرکزی، ۵ /۱۴ درصد در منطقه فلات قاره،
5 /9 درصد در شرکت اروندان و 4 /3 درصد مربوط به توسعه میادین اکتشافی جدید می‌باشد.
تولید گاز طبیعی
تولید گاز طبیعی غنی کشور در دوره ۱۴۰۳ - ۱۳۸۴ با انجام سرمایه گذاری‌های توسعه ای از ۴۳۶ میلیون مترمکعب در روز در سال ۱۳۸۴ به ۱۸۲۰ میلیون مترمکعب /روز در پایان دوره مورد بررسی خواهد شد.
تولید گاز همراه غنی طی این دوره از 94 میلیون مترمکعب /روز در سال 1384 به حداکثر 5 /106 میلیون مترمکعب /روز در سال 1387 و 76 میلیون مترمکعب /روز در سال 1403 می رسد. تولیدگاز غنی از میادین مستقل گازی طی این دوره به 5 برابر افزایش خواهد یافت؛ به طوری که از 3 /300 میلیون مترمکعب /روز در سال 1384 به 1653 میلیون مترمکعب /روز در پایان سال 1403 خواهد رسید.
تولید گاز غنی از سازندهای گازی نیز طی این دوره دارای روندی افزایشی است به‌طوری که از ۷ /۵ میلیون مترمکعب /روز در سال ۱۳۸۴ به ۴۶ میلیون مترمکعب /روز در در پایان سال ۱۴۰۳ خواهد رسید و تولید گاز غنی از کلاهک‌های گازی از ۳ /۳۵ میلیون مترمکعب /روز در سال ۱۳۸۴ به ۴۹ میلیون مترمکعب / روز در سال ۱۳۸۷ رسیده و سپس با روندی کاهشی در سال ۱۴۰۳ به ۴۵ میلیون مترمکعب / روز می رسد.
برررسی ترکیب متوسط سالانه تولید گاز غنی کشور طی دوره بیست ساله مورد بررسی به میزان 1305 میلیون مترمکعب / روز نشان می دهد که 86 درصد گازهای تولیدی از گازهای تولیدی از میادین مستقل گازی، 7 درصد از میادین نفتی (گازهای همراه)، 3 درصد از سازندهای گازی و 4 درصد از کلاهک‌های گازی به دست خواهند آمد.
بررسی‌های انجام شده نشان می دهد که متوسط سالانه تولید گاز از میدان پارس جنوبی ۵۷۴ میلیون مترمکعب در روز خواهد بود که این میزان ۵۱ درصد از متوسط تولید سالانه میادین مستقل و نیز ۴۴ درصد از متوسط تولید سالانه مجموع کل گاز غنی تولید شده در کشور را طی دوره مذکور به خود اختصاص خواهد داد.
تولید میعانات و مایعات گازی و نفتا
تولید میعانات گازی در چشم انداز 20 ساله از 7 /214 هزار بشکه / روز در سال 1384 به حداکثر 1255 هزار بشکه / روز در سال 1395 و 1188 هزار بشکه / روز در سال 1403 خواهد رسید. متوسط تولید سالانه میعانات گازی در طی این دوره نزدیک به 929 هزار بشکه / روز است که 77 درصد آن به میعانات گازی تولیدی از میدان پارس جنوبی اختصاص خواهد داشت.
تولید مایعات گازی کشور طی دوره ۱۴۰۳-۱۳۸۴ از ۳ /۱۱۵ هزار بشکه / روز در سال ۱۳۸۴ به حداکثر ۲۸۹ هزار بشکه / روز در سال ۱۳۹۴ و ۲۲۰ هزار بشکه / روز در سال ۱۴۰۳ خواهد رسید؛ متوسط تولید سالانه مایعات گازی کشور در طی این دوره ۴ /۲۲۸ هزار بشکه / روز خواهد بود.
براساس پیش بینی‌های انجام شده، تولید نفتا طی دوره 1403-1384 از 4 /23 هزار بشکه / روز در سال 1384 به 136 هزار بشکه /روز در سال 1403 خواهد رسید.
تولید گاز مایع(LPG)، اتان و گوگرد
تولید گاز مایع (LPG) از نخستین سال دوره ۱۴۰۳-۱۳۸۴ به میزان ۳ /۰ میلیون تن / سال آغاز خواهد شد و در سال ۱۴۰۳ به ۷ /۱۶ میلیون تن در سال خواهد رسید. از مجموع متوسط سالانه تولید گاز مایع، ۶ /۵۶ درصد آن متعلق به پارس جنوبی می باشد و بقیه به سایر میادین گازی اختصاص دارد.
تولید اتان طی دوره 1403-1384 با حجمی برابر یک میلیون تن در سال از سال 1386 شروع شده و به 3 /16 میلیون تن در سال 1403 خواهد رسید. بررسی انجام شده نشان می دهد که از کل متوسط تولید سالانه اتان، 56 درصد آن متعلق به پارس جنوبی و مابقی به سایر میادین گازی اختصاص دارد.
براساس پیش بینی‌های به عمل آمده تولید گوگرد طی دوره ۱۴۰۳-۱۳۸۴ از ۶۲۹ هزار تن در سال ۱۳۸۴ به حداکثر ۲۰۹۷ هزار تن در سال ۱۳۹۶ و ۱۹۵۶ تن در سال ۱۴۰۳ خواهد رسید.
نگاهی بر اجرای مکانیزم توسعه پاک
در شرکت ملی نفت
شرکت ملی نفت ایران با دارا بودن مجتمع‌های بزرگ صنعتی در بخش تولید نفت و گاز، از قابلیت بسیار خوبی برای استفاده از مکانیزم توسعه پاک (CDM) در طرح‌ها و پروژه‌های خود برخوردار است. پروژه‌هایی نظیر جمع‌آوری گازهای همراه نفت در مناطق مختلف عملیاتی و بهینه‌سازی مصرف انرژی و سوخت در صنایع تحت پوشش از مهمترین این طرح ها هستند که با بکارگیری مکانیزم توسعه پاک (CDM) در آنها ضمن ایجاد درآمدهای جدید و اقتصادی کردن این طرح‌ها، امکان تامین مالی این پروژه ها را از مبادی بین‌المللی تسهیل خواهد کرد. با عنایت به اینکه ۳درصد از درآمد حاصل از فروش CERs به توسعه اقتصادی و بهبود زیست محیطی در محل پروژه اختصاص می‌یابد که می باید تحت نظارت مرجع صلاحیت‌دار ملی (DNA)، استانداری و سازمان حفاظت محیط زیست هزینه شود. اگر از این ساز و کار به خوبی استفاده شود، می‌توان فرصت‌های قابل توجهی برای پشتیبانی از طرح‌های توسعه‌ای، طرح‌های زیست محیطی محلی بخشی و استراتژی‌های توسعه اجتماعی فراهم آورد. توجه به این نکته که ایران بعد از نیجریه بزرگترین ارسال‌کننده گازهای همراه نفت به مشعل در بین کشورهای اوپک است، اهمیت موضوع را آشکارتر می‌کند.
در اغلب کشورهای تولیدکننده نفت و گاز، به دلیل نبود تکنولوژی‌های پیشرفته و هزینه‌های بالای مهار و استفاده بهینه از گازهای همراه نفت، این گازها سوزانده می‌شوند که علاوه بر از دست دادن منابع ارزشمند گاز، با انتشار گازهای گلخانه‌ای، به محیط زیست نیز آسیب جدی وارد می‌آورند. با توجه به اینکه «کاهش گازهای گلخانه‌ای» از جمله اهداف پیش روی همه کشورهاست، مکانیزم توسعه پاک با افزایش توجیه اقتصادی پروژه‌های جمع‌آوری گازهای همراه نفت، می تواند راهکار مناسبی در جهت دستیابی به این هدف محسوب گردد.
در این راستا شرکت ملی نفت ایران از سال ۱۳۸۵ برنامه هایی را برای استفاده از مکانیزم توسعه پاک پیگیری نموده و تلاش می‌نماید تا با همکاری شرکت‌های معتبر بین‌المللی از فرصت موجود حداکثر استفاده را بنماید. بنابراین شرایط مناسب برای همکاری‌های دو یا چندجانبه در این زمینه مهیا می‌باشد و از کلیه فعالان این عرصه به‌ویژه فعالان بخش خصوصی دعوت می‌شود تا در این گونه طرح‌ها مشارکت نمایند.
از سوی دیگر، ارتقا دانش بکارگیری «مکانیزم توسعه پاک» در بخش‌های مربوطه در سطح شرکت ملی نفت ایران و تشریک مساعی در جهت پیشبرد و تحقق پروژه‌های بالقوه، می‌تواند شرکت ملی نفت ایران را به عنوان یکی از پیشگامان «تولید انرژی، همسو با اهداف توسعه پایدار» در کشور معرفی نماید.
پروژه‌های مکانیزم توسعه پاک
مرتبط با صنایع نفت
بررسی آمار موجود نشان می دهد تاکنون ۷ پروژه مکانیزم توسعه پاک در زمینه جمع‌آوری گازهای همراه نفت، ۲ پروژه در زمینه جمع‌آوری گازهای همراه نفت، دو پروژه در زمینه کاهش گازهای ارسالی به فلر در واحدهای فرآورش نفت و گاز و ۱۰ پروژه در زمینه بهینه سازی مصرف بخار در صنایع نفت به اثبات رسیده است.
همچنین پروژه‌های زیادی نیز در زمینه بهینه سازی انرژی وجود دارند که در اکثر صنایع از جمله صنایع نفت، قابل اجرا می‌باشند؛ از آن جمله می توان به پروژه‌های بکارگیری حرارت اتلافی موجود در گازهای داغ خروجی از واحدهای مختلف (مانند واحدهای تولید برق، دودکش کوره ها و غیره)، تغییر سوخت و بهبود راندمان احتراق اشاره کرد.
فرصت‌های سرمایه گذاری
در شرکت ملی نفت ایران
در بخش بالادستی صنعت نفت، احتراق درمشعل بیشترین سهم را در انتشار گازهای گلخانه ای دارا است. البته انتشار از طریق فرآیندهای فیزیکی و شیمیایی، تجهیزات، توربین ها، موتورها، کمپرسورها، دریچه‌های تنظیم فشار نیز حائز اهمیت هستند.
در حال حاضر ایران از نظر احتراق در مشعل رتبه دوم را در کشورهای عضو اوپک دارا می‌باشد که همین موضوع فرصت‌های زیادی را در خصوص استفاده از مکانیزم توسعه پاک برای تعریف پروژه‌هایی برای مهار این مشعل‌ها در اختیار شرکت ملی نفت ایران می‌گذارد.
ارتقای عملکرد مدیریت HSE شرکت
ملی نفت ایران در برنامه چهارم توسعه
عملکرد مدیریت HSE شرکت ملی نفت ایران در برنامه چهارم توسعه نشان می دهد که این شرکت توانسته به دستاوردهای مطلوبی در بخش آموزش و محیط زیست دست یابد.
عملکرد مدیرت HSE شرکت ملی نفت ایران در برنامه چهارم توسعه نشان دهنده آن است که طی سال‌های ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۷ تعداد دفعات آتش سوزی در این شرکت به مرور کم شده به طوری که از ۱۴۱ مورد در سال ۸۴ به یک مورد در سال ۸۷ کاهش یافته و این امر نشان دهنده بهبود روند و عملکرد واحد HSE است.
همچنین مطالعه عملکرد مدیریت HSE در طول برنامه چهارم توسعه، نشانگر آن است که تعداد فضاهای سبز از 3722 مورد در سال 85 به 4867 مورد در سال 87 رسیده که این امر بیانگر رشد 76 درصدی ایجاد فضای سبز در سطح صنعت نفت است.
با مقایسه آمارهای مربوط به بخش آموزش HSE در سال‌های ۸۴ تا ۸۷ می‌توان به افزایش چشمگیر تعداد ساعت‌های آموزشی پی برد؛ به گونه ای که زمان اختصاص یافته برای آموزش از ۷ ساعت در سال ۸۷ به ۲۲ ساعت در سال ۸۷ افزایش یافته است.
معرفی وزیر نفت به عنوان وزیر سبز در سال 86، برگزیده شدن 11 واحد به عنوان صنعت سبز در سال 87، کسب رتبه دوم در انجام مطالعات ارزیابی اثرات زیست محیطی، طرح‌های صنعت نفت و رعایت الزامات قانونی محیط زیست در سال 87 و کسب رتبه اول بین دستگاه‌های اجرایی کشور در سال 88 با انتخاب 24 واحد به عنوان صنعت سبز، از دستاوردهای واحد HSE در بخش محیط زیست بوده است.
از دیگر دستاوردهای مدیریت HSE در بخش محیط زیست می توان به حضور فعال در جلسات بین المللی کنوانسیون تغییرات آب و هوا و پروتکل کیوتو در خصوص کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، نیازهای تکنولوژیک، منابع مالی و تعهدات بیشتر کشورهای پیشرفته در کاهش انتشار و همچنین سازگاری با تغییرات آب و هوا و ظرفیت سازی اشاره کرد.
گفتنی است که مدیریت HSE شرکت ملی نفت ایران، در مقوله‌های بهداشت صنعتی، ایمنی، مدیریت ریسک، مدیریت HSE پیمانکاران و ممیزی چگونگی استقرار نظام مدیریت HSE گام‌های موثری برداشته است.
سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی
و محیط زیست
سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست ( HSE-MS)، نظامی هدفمند و سازماندهی شده است که با برنامه ریزی خاص بر اساس دستور العمل‌ها، روشهای اجرایی، استانداردها و مقررات جاری در صنعت نفت، استقرار یافته و در مقاطع زمانی مختلف مورد بازنگری قرار میگیرد.
بر این اساس، همه فعالیت‌های در حال اجرا در صنعت نفت از اکتشاف و تولید نفت و گاز گرفته تا محصولات پتروشیمی، همگی ارتباط تنگاتنگی با قوانین، مقررات، دستور العمل ها و استانداردهای بهداشت صنعتی، ایمنی و محیط زیست دارد.
این نظام مدیریتی در بر گیرنده سه عامل مهم و ضروری در حفظ سلامت نیروی انسانی، شامل تاسیسات، تجهیزات و محیط زیست در صنعت نفت است.
پیشگیری از بروز صدمات و وقایع بهداشتی، ایمنی و محیط زیست در جهت توسعه پایدار و افزایش بهره وری، با در نظر گرفتن سلامت و ایمنی کارکنان، مشتریان، پیمانکاران و دیگر افراد متاثر از فعالیت‌های جاری در صنعت نفت، ضرورت وجود یک ساختار جامع مدیریت HSE را مشخص می کند.
هدف از ایجاد مدیریت یکپارچه (HSE)، حذف تمام حوادث و اثرات سوء بر افراد و محیط زیست، از طریق ایجاد روند نزولی در مسیر وقوع هر گونه حادثه و آسیب به سمت صفر است.
HSE در مراحل مختلف
یک پروژه قابل اجراست
سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست، در مرحله امکان سنجی و ارزیابی پروژه ها، قبل از ساخت، در مرحله ساخت و ساز و نصب تاسیسات پیش از راه اندازی، در هنگام راه اندازی، عملیات و حتی در مرحله اتمام عمر مفید پروژه و برچیدن سایت، قابل اجرا است.
روند تشکیل و استقرار نظام مدیریت
HSE در صنعت نفت
با توجه به نیازهای صنعت نفت از جمله افزایش بهره وری و کاهش هزینه، استفاده از مواد و انرژی به روش صحیح و بهینه سازی، صیانت از نیروی انسانی، حفاظت از محیط زیست و حفاظت از سرمایه ها و اعتبارات سازمانی، وزیر وقت، پس از بررسی نظام‌های مدیریتی مختلف،با استقرار نظام مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست(HSE-MS) در صنعت نفت موافقت کرد. بر این اساس نظام مدیریت HSE برای نخستین بار در سال 1379 در صنعت نفت و در شرکت ملی نفت ایران ایجاد شد.
مزایای استفاده از سیستم
مدیریت HSE در صنعت نفت
سیستم مدیریت HSE علاوه بر ایجاد ارجحیت در سطح جهانی و امکان انتخاب با پرهیز از ریسک، مخاطرات صنعت بر کارکنان و پیمانکاران را کاهش داده و منجر به تقلیل هزینه ها در صنعت نفت، به ویژه هزینه‌های پنهان می شود.
بر اساس این گزارش می توان گفت که بهبود فرهنگ HSE به همراه دو عامل تکنولوژی و سیستم مدیریتی، می تواند باعث افزایش انگیزه و تغییر رفتار کارکنان شده و با تغییر نگرش در مدیران و کارکنان، حوادث در صنعت نفت به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
ارسال نظر